Datasets:
Với đồng trang đồng lứa
1 Đụng vào nhựa thì sẽ dính,
1 chơi với người kiêu ngạo thì sẽ giống như y.
2 Gánh nặng quá sức con, con đừng mang lấy,
2 đừng đi lại với kẻ quyền thế và giàu có hơn con.
2 Lọ sành để chung với bình đồng sao được ?
2 Chạm nhau là lọ sành tan vỡ[^1-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
3 Người giàu vừa ăn cướp vừa la làng,
3 còn [^1@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]người nghèo bị thiệt thì lại phải năn nỉ.
4 Nếu con có ích cho nó, nó sẽ dùng con,
4 nhưng sẽ bỏ rơi con, nếu con sa cơ thất thế.
5 Con có của, nó sẽ sống với con,
5 và bóc lột con không chút quản ngại.
6 Khi cần, nó sẽ dỗ ngọt con,
6 nó tươi cười với con để làm con hy vọng,
6 nó nói ngon nói ngọt và bảo : “Anh cần gì không ?”
7 Nó [^2@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]bày tiệc làm con xấu hổ[^2-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b] để bóc lột con đến cùng kiệt,
7 rốt cuộc nó sẽ chế nhạo con ;
7 rồi sau đó, hễ thấy con là nó làm ngơ, và lắc đầu khinh dể.
8 Coi chừng chớ để người ta dụ dỗ con,
8 kẻo vì dại khờ mà con bị nhục[^3-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
9 Khi người quyền thế mời gọi con, con hãy lẩn đi,
9 như thế, người ta càng mời mọc con hơn nữa.
10 Đừng vồ vập, kẻo bị tống cổ ra,
10 cũng đừng đứng xa, kẻo bị quên mất[^4-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
11 Đừng hòng ăn nói với họ như kẻ ngang hàng,
11 cũng đừng tin những lời lẽ ba hoa của họ ;
11 vì họ nói nhiều là có ý thử con,
11 và giả bộ tươi cười với con là để dò xét.
12 Ai không giữ kín lời tâm sự của người khác, đó là kẻ tàn nhẫn,
12 có ai bị hành hạ hay xiềng xích, nó cũng chẳng quan tâm.
13 Hãy cẩn thận, hãy hết sức coi chừng,
13 vì con đang đồng hành với sự suy vong rồi đó[^5-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
15 Sinh vật nào cũng ưa thích đồng loại của mình,
15 và người nào cũng ưa thích người thân cận.
16 Xác thịt nào thì kết hợp theo giống đó,
16 và con người thì gắn bó với đồng loại của mình.
17 Sói sống chung với chiên sao được ?[^6-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]
17 Kẻ tội lỗi với người đạo hạnh cũng thế.
18 Hoà bình sao được giữa chó rừng và chó nhà ?
18 Và hoà bình sao được giữa kẻ giàu sang với người lam lũ[^7-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b] ?
19 Lừa hoang trong sa mạc là mồi cho sư tử,
19 cũng vậy, kẻ nghèo túng là mồi cho bọn giàu sang.
20 Đối với kẻ kiêu ngạo thì thấp hèn là điều ghê tởm,
20 cũng vậy, đối với người giàu có thì kẻ nghèo là đồ gớm ghê.
21 Người [^3@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]giàu trượt chân thì được bạn bè nâng đỡ,
21 còn kẻ nghèo mà ngã thì bị bạn hữu bỏ rơi[^8-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
22 Người [^4@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]giàu mà có lỡ, thì nhiều người cứu gỡ cho,
22 có nói bậy, người ta cũng cho là phải.
22 Kẻ nghèo có lỡ, thì người ta chê trách,
22 có nói hay, thiên hạ cũng chẳng kể vào đâu.
23 Người giàu lên tiếng thì mọi người im lặng,
23 người ta đưa lời của nó lên tận chín tầng mây ;
23 khi kẻ nghèo lên tiếng thì họ bảo : “Ai vậy ?”
23 Nếu nó vấp, họ sẽ xô cho té nhào.
24 Giàu là tốt nếu không mắc tội,
24 nhưng theo lời kẻ vô đạo thì nghèo là xấu[^9-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
25 [^5@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]Lòng người làm thay đổi nét mặt,
25 để lộ ra cái tốt hay cái xấu.
26 Nét mặt vui tươi là dấu chỉ một tâm hồn hạnh phúc.
26 Phải lao tâm khổ tứ lắm mới làm được các dụ ngôn[^10-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b].
[^1-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Hình ảnh so sánh cổ điển đã có từ nhà văn ngụ ngôn Ésope Hy-lạp (thế kỷ VII-VI tCN). HR thêm : “Mà tại sao người giàu lại liên kết với kẻ nghèo ?”
[^2-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: HR : Bao lâu còn có lợi thì nó coi con chẳng ra gì ; đôi ba lần nó tỏ lòng quý chuộng con.
[^3-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: HR : Coi chừng chớ quá hoảng hốt ; đừng giống như những kẻ khờ dại. Câu này cũng có thể đi với khúc trên.
[^4-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Thái độ trung dung được cân nhắc cẩn thận ; nhưng lời khuyên của ông Ben Xi-ra không phải là không hóm hỉnh. Người ta có thể đối chiếu lời ông với lời Chúa nói ở Lc 14,8-10. Tuy nhiên, hai bên khác nhau về cả nội dung lẫn lý do hành động.
[^5-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: HR : Đừng đồng hành với kẻ vũ phu. Một số thủ bản thêm c.14 “Khi con nghe biết điều đó trong giấc ngủ, con hãy thức dậy ; suốt đời hãy kính mến Đức Chúa và hãy kêu cầu Người để được cứu độ.”
[^6-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Hình ảnh quen thuộc. Nhưng theo Is 11,6 một trong những dấu của thời thiên sai là chiên và sói sống chung với nhau. X. Mt 10,16.
[^7-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Ông Ben Xi-ra cho rằng sở dĩ chỉ nên giao lưu với người đồng trang đồng lứa là vì sự hài hoà trong thiên nhiên đòi như thế. Nói cách khác : đó là lệnh của Tạo Hoá. Dầu sao thì giàu có không bị lên án tuyệt đối ; tác giả chỉ muốn ngăn không để cho người nghèo bị mê hoặc và chà đạp bởi kẻ giàu.
[^8-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Trượt chân có lẽ hiểu nghĩa bóng về lỡ lời (HR : nói) có lẽ hợp văn mạch hơn (x. 14,1 tt).
[^9-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Câu này xem ra đính chính những câu trên : không phải cứ người giàu là xấu, cũng chẳng phải người nghèo nào cũng tốt cả.
[^10-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Theo cả Hy-lạp lẫn Híp-ri, ý nghĩa câu này không rõ, và mạch lạc với câu trên thế nào cũng chẳng xác định được.
[^1@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Cn 18,23
[^2@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Cn 23,1-3
[^3@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Cn 19,4-7
[^4@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Cn 14,20
[^5@-5c6eacf5-70f7-4255-b89a-8c2456f6b04b]: Cn 15,13