Datasets:
I. TUYỂN TẬP CÁC CHÂM NGÔN
Nguồn gốc khôn ngoan[^1-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]
1 Tất cả sự [^1@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]khôn ngoan đều phát xuất từ Đức Chúa[^2-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5],
1 và khôn ngoan vẫn [^2@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]ở với Người đến muôn đời.
2 Cát biển, giọt mưa và tháng ngày của vĩnh cửu,
2 ai đếm được cho hết ?
3 Trời cao, đất rộng, vực sâu và sự khôn ngoan, ai dò cho thấu ?
4 Khôn ngoan đã được [^3@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]tác thành trước vạn vật[^3-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5],
4 [^4-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]sự hiểu biết anh minh đã có tự muôn đời.
6 [^4@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]Gốc[^5-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5] rễ của khôn ngoan đã được mặc khải cho ai ?
6 Và những công trình kỳ diệu của khôn ngoan, ai nào biết rõ ?[^6-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]
8 Chỉ có một Đấng khôn ngoan rất đáng sợ,
8 ngự trên ngai của Người.
9 Đó chính là Đức Chúa[^7-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5].
9 Người đã tạo dựng, đã [^5@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]thấy, đã đếm
9 và làm cho khôn ngoan nổi bật
9 trên mọi công trình, 10 nơi [^6@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]mọi phàm nhân,
10 theo lòng quảng đại của Người,
10 và Người đã rộng ban khôn ngoan cho những ai yêu mến Người.
Lòng kính sợ Thiên Chúa[^8-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]
11 Kính sợ Đức Chúa đem lại [^7@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]vinh quang và tự hào
11 hân hoan và phấn khởi.
12 Kính sợ Đức Chúa khiến tâm hồn sung sướng,
12 cho con người được hoan hỷ mừng vui
12 và an khang [^8@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]trường thọ.
13 Ai kính sợ Đức Chúa sẽ thấy cuộc đời kết thúc tốt đẹp,
13 ngày lâm chung họ sẽ được hưởng phúc lành[^9-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5].
14 Bước đầu của khôn ngoan là kính sợ Đức Chúa,
14 ngay từ lúc thành hình trong lòng mẹ,
14 các tín hữu đã được ơn khôn ngoan.
15 Giữa nhân gian, khôn ngoan xây tổ làm nền móng vĩnh cửu,
15 và tin tưởng vào con cái loài người.
16 Sự viên mãn của khôn ngoan là kính sợ Đức Chúa.
16 Khôn ngoan lấy [^9@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]hoa trái của mình làm cho họ say sưa,
17 lấy bảo vật của mình chất đầy nhà cửa họ,
17 đem [^10@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]sản phẩm của mình đổ đầy kho lẫm.
18 Lòng kính sợ Đức Chúa là tuyệt đỉnh của khôn ngoan,
18 mang lại bình an và sức khoẻ dồi dào.
19 Đức Chúa đã [^11@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]thấy và đã đếm khôn ngoan,
19 Người đổ mưa am tường và hiểu biết của trí tuệ,
19 nâng cao vinh dự của những kẻ gắn bó với khôn ngoan.
20 Gốc[^10-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5] rễ của khôn ngoan là kính sợ Đức Chúa,
20 cành lá của khôn ngoan là cuộc đời [^12@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]trường thọ[^11-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5].
Kiên nhẫn và tự chủ
22 Giận dữ vô lý không thể coi là phải lẽ được,
22 vì [^13@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]giận dữ kéo theo sự sụp đổ của con người[^12-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5].
23 Ai kiên trì chịu đựng một thời gian,
23 thì cuối cùng niềm vui sẽ bừng lên cho người ấy.
24 Ai làm thinh không nói một thời gian,
24 thì thiên hạ sẽ mở miệng khen là sáng suốt.
Khôn ngoan và ngay thẳng
25 Trong các kho tàng của khôn ngoan,
25 có nhiều ẩn dụ thâm thuý,
25 nhưng đối với người tội lỗi,
25 tôn thờ Thiên Chúa lại là điều ghê tởm.
26 Nếu con mộ mến khôn ngoan,
26 thì hãy tuân giữ các điều răn[^13-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5],
26 và Đức Chúa sẽ ban cho con ơn ấy.
27 Vì lòng kính sợ Đức Chúa là [^14@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]trường dạy khôn ngoan,
27 và điều Người ưa thích là tín thành và nhân hậu.
28 Đừng ngang bướng không kính sợ Đức Chúa,
28 cũng đừng đem [^15@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]lòng chim dạ cá mà đến với Người.
29 Đừng giả hình trước mặt người ta[^14-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]
29 và hãy giữ gìn trong lời ăn tiếng nói.
30 Đừng tự cao tự đại, kẻo ngã
30 mà chuốc lấy tủi hổ vào thân.
30 Đức Chúa sẽ phơi bày những bí ẩn của con,
30 và hạ bệ con giữa nơi [^16@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]công hội,
30 vì con không bước đi trên đường kính sợ Đức Chúa,
30 và lòng con đầy những mưu gian.
[^1-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Chương này trình bày cũng những đề tài ở đầu sách Châm ngôn với một số những khác biệt.
[^2-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Tên “Gia-vê” trong LXX thường được dịch bằng “Chúa” (Kurios trong Hy-lạp). Dịch giả Hc rất hay dịch như thế. Hoạ hiếm lắm ông mới sử dụng từ “Thiên Chúa”.
[^3-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Khôn ngoan có trước vạn vật là một đề tài thường thấy trong các sách Giáo Huấn : G 28,12-23 ; Cn 8,22-31 ; Br 3,20-32.
[^4-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Việc ghi số câu đã được thực hiện theo một bản văn La-tinh dài hơn bản văn Hy-lạp. Do đó bản dịch của chúng tôi cũng thiếu những câu đã được thêm vào đó, cho dù những câu ấy có trong một số thủ bản Hy-lạp, gọi là Hy-lạp 248. Chúng tôi để những câu thêm này ở phần chú thích. C.5 : “Nguồn mạch khôn ngoan là lời Thiên Chúa trên cõi trời. Đường đi nước bước của khôn ngoan là các luật lệ muôn đời.”
[^5-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: English: Gog | French: Gog | Latin: Gog | Origin: גּוֹג | Vietnamese: Gốc 1 -- một người Rưu-vên dòng dõi ông Giô-ên, 1 Sb 5,4
[^6-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: C.7 “Khoa khôn ngoan, ai nào đã thấy ? Kinh nghiệm dồi dào về khôn ngoan, ai nào đã hiểu ?”
[^7-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc nhấn mạnh Thiên Chúa là độc nhất và siêu việt. Khôn ngoan là ưu phẩm của Thiên Chúa, nổi bật trong vũ trụ Người đã tạo thành, là ân huệ được tặng ban cho nhân loại và nhiều lần được nhân cách hoá trong các sách Giáo Huấn, như ở Cn 8,22. Nhưng ở đây khôn ngoan vẫn chỉ là một thụ tạo, không thể được đồng hoá với Thiên Chúa.
[^8-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Lòng kính sợ Thiên Chúa là thái độ tổng hợp của người Do-thái đối với Thiên Chúa. Cụ thể đó là lòng mộ đạo, xây dựng trên tình yêu và sự tuân phục. Đây là một điểm thần học rất đáng kể trong Hc, liên quan chặt chẽ với đức khôn ngoan (x. Tv 111,10 ; G 28,28 ; Cn 1,7 ; 9,10 ; 15,33).
[^9-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Bình thường bản văn muốn nói đến lòng cậy trông được mãn phần sau cuộc đời hạnh phúc trên trần gian. Còn nếu dịch giả bản Hy-lạp có hiểu về phúc lành giờ lâm chung, thì có thể ông muốn chờ đợi một phần thưởng ở thế giới bên kia. Bản La-tinh thêm : “14 Tình yêu Thiên Chúa là một sự khôn ngoan đáng tôn trọng, 15 nhưng những ai được Chúa tỏ mình ra, thì yêu mến mà chiêm ngưỡng Người và đề cao vĩ nghiệp của Người.”
[^10-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: English: Gog | French: Gog | Latin: Gog | Origin: גּוֹג | Vietnamese: Gốc 1 -- một người Rưu-vên dòng dõi ông Giô-ên, 1 Sb 5,4
[^11-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Có những thủ bản thêm : “Lòng kính sợ Đức Chúa xoá bỏ tội lỗi ; ai kiên trì (trong đó) thì làm nguôi cơn thịnh nộ” (x. Cn 24,18 ; 15,1).
[^12-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Người ta vẫn nói : cả giận mất khôn.
[^13-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Khôn ngoan đồng hoá với việc giữ Luật (x. 19,20 ; Gv 12,13). Tác giả Hc coi khôn ngoan như phần thưởng dành cho lòng trung thành đó.
[^14-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hy-lạp : “trong miệng người ta”.
[^1@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Cn 2,6
[^2@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Kn 9,4
[^3@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc 24,8.9
[^4@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: G 28,12-23; Br 3,20-22
[^5@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: G 28,27
[^6@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Gv 2,26; Ge 3,1-2; Cv 2,17.33tt
[^7@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc 9,16
[^8@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc 1,20; 11,27; Cn 4,10
[^9@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Cn 8,18-19
[^10@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Kn 7,11
[^11@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: G 28,27
[^12@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc 1,12
[^13@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Cn 29,22
[^14@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Cn 15,33
[^15@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Hc 2,12; 5,9; Gc 1,6-8
[^16@-7e4697d4-678d-4eea-8b1c-853ab9eb46b5]: Cn 5,14