Datasets:
1 – Em là đoá thuỷ tiên của Sa-rôn[^1-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a] đồng bằng,
1 là bông huệ thắm hồng trong thung lũng.
2 – Bạn tình tôi giữa đoàn thiếu nữ
2 có khác gì cánh huệ giữa bụi gai.
3 – Người tôi yêu giữa đoàn trai tráng
3 như [^1@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]cây táo giữa muôn cây rừng[^2-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a].
3 Được ngồi dưới bóng chàng, tôi thoả lòng mơ ước,
3 và hoa trái của chàng ngọt lịm trong miệng tôi.
4 Chàng đã đưa tôi vào phòng tiệc, cho tôi uống rượu nồng[^3-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a],
4 đã thắng tôi nhờ sức mạnh tình yêu[^4-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a].
5 Xin[^5-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a] cho tôi bánh nho để tôi tìm lại sức,
5 cho tôi táo để tôi được bồi dưỡng[^6-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a], bởi vì tôi đã ốm tương tư[^7-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a].
6 [^8-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a][^2@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]Chàng đưa tay trái cho tôi gối đầu,
6 đưa tay phải ghì chặt lấy tôi.
7 – [^3@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]Này các thiếu nữ Giê-ru-sa-lem[^9-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a], tôi van nài các bạn :
7 vì đàn linh dương với bầy nai ngoài đồng[^10-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a],
7 [^4@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]xin đừng lay vội, đừng đánh thức tình yêu[^11-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a],
7 cho đến khi tình yêu ưng thuận.
BÀI CA THỨ HAI[^12-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]
NÀNG
7 [^13-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]
8 Tiếng[^14-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a] người tôi yêu văng vẳng đâu đây, kìa chàng đang tới,
8 nhảy nhót trên đồi, tung tăng trên núi.
9 Người yêu của tôi chẳng khác gì linh dương,
9 tựa hồ chú nai nhỏ.
9 Kìa chàng đang đứng sau bức tường nhà,
9 nhìn qua cửa sổ, rình qua chấn song.
9
10 Người yêu của tôi lên tiếng bảo :
10 [^15-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]“Dậy đi em, bạn tình của anh,
10 người đẹp của anh, hãy ra đây nào !
11 Tiết đông giá lạnh đã qua,
11 mùa mưa đã dứt, đã xa lắm rồi.
12 Sơn hà [^5@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]nở rộ hoa tươi
12 và mùa ca hát vang trời về đây[^16-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a].
12 Tiếng chim gáy văng vẳng trên khắp đồng quê ta.
13 Vả kia đã kết trái non,
13 vườn nho hoa nở hương thơm ngạt ngào.
13 Dậy đi em, bạn tình của anh,
13 người đẹp của anh, hãy ra đây nào !
14 Bồ câu của anh ơi,
14 em ẩn trong hốc đá, trong vách núi cheo leo.
14 Nào, cho anh thấy mặt, nào, cho anh nghe tiếng,
14 vì tiếng em ngọt ngào và mặt em duyên dáng.”
15 [^17-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]Hãy bắt giúp chúng tôi lũ chồn,
15 lũ chồn con phá phách vườn nho, ngay giữa mùa hoa nở.
16 [^18-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a][^6@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]Người tôi yêu thuộc trọn về tôi
16 và tôi trọn vẹn thuộc về chàng.
16 Giữa những khóm huệ thơm, chàng cho chiên gặm cỏ[^19-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a].
17 Trước khi ngày tàn và khí trời mát dịu,
17 và trước khi bóng chiều buông xuống[^20-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a],
17 hãy quay về[^21-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a], hỡi người yêu của em,
17 hãy làm linh dương, làm nai nhỏ[^22-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a] trên dãy núi Be-the[^23-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a][^24-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a] !
[^1-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: English: Sharon | French: Sharôn | Latin: Saron | Origin: שָׁרוֹן | Vietnamese: Sa-rôn 1 -- đồng bằng duyên hải giữa Các-men và Gióp-pê, 1 Sb 27,29 ; Is 33,9
[^2-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Cây táo là quý giữa muôn cây rừng vì, ngược với các loài cây không hương không quả ấy, cây táo kết trái ăn được, có thể làm thuốc và có tính cách kích dục (x. 2,5).
[^3-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Phòng tiệc, còn có thể dịch là “hầm rượu”, ds : nhà rượu, x. 1,12+. – Rượu nồng : x. 1,2+.
[^4-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Có bản dịch là “giương cờ hiệu tình yêu”. Nhưng vì ngoài nghĩa “cờ hiệu”, từ Híp-ri còn có nghĩa là “sư đoàn”, “quân lực”, nên ở đây dịch là “sức mạnh”, do đó, chọn nghĩa thắng nhờ sức mạnh tình yêu.
[^5-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: English: Sin | French: Sin | Latin: Sin | Origin: סִין | Vietnamese: Xin 1 -- sa mạc trong cuộc Xuất hành, Xh 16,1 ; Ds 33,11-12
[^6-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Bánh nho là thứ bánh thường được người ngoại giáo cúng cho nữ thần bổn mạng của đất phì nhiêu, mùa màng (x. Hs 3,1). – Táo để bồi dưỡng : x. c.3+.
[^7-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Trong Kinh Thánh, ngoài Dc, chỉ có một trường hợp duy nhất mắc bệnh tương tư được ghi ở 2 Sm 13,2 tt. Nhưng văn chương các nước thì có nhiều, như của cổ Ai-cập, “mối tình Trương Chi” của nước ta, “Rô-mê-ô và Giu-li-ét” của Anh quốc, v.v...
[^8-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Câu này không ngại tả cảnh CHÀNG và NÀNG âu yếm nhau, và các tác giả viết sách thiêng liêng thì chú giải theo hướng phúng dụ : đây là hình ảnh nói lên ơn tác tạo không dứt và tình âu yếm không bờ mà Chúa Ki-tô dành cho Hội Thánh cũng như cho mỗi một Ki-tô hữu. Hiếm có đoạn văn nào trong Kinh Thánh được diễn giải nhiều cho bằng hai câu thơ bất hủ này, từ những thời kỳ xa xưa của lịch sử Hội Thánh và đời tu, chưa kể đến truyền thống Do-thái giáo.
[^9-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48
[^10-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Có người cho rằng hai từ Híp-ri dịch thành linh dương và nai ám chỉ danh hiệu “Thiên Chúa các đạo binh”, mà tác giả không dám nêu ra trong bài thơ hoàn toàn trần tục này. Nhưng thật ra, đó chỉ là những âm vần tương tự, và hai loài thú được nêu tên ở đây phù hợp với văn phong thi phú của toàn bộ bài ca. X. Ch. 1, tiểu tựa, chú thích n), và 2,17+.
[^11-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Tình yêu (không nói là của ai), trong Dc, thường được hiểu là NÀNG. Cũng có thể hiểu là tình yêu của cả hai người, như được diễn tả trong c.6 ngay trên.
[^12-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Bài ca thứ hai kể lại hai sự kiện trong giai thoại tình yêu giữa hai người (2,8-17 và 3,1-5) ; nhưng cũng có thể hiểu đó chỉ là hai giấc mơ hoặc kỷ niệm của NÀNG mà thôi. Khung cảnh khác với bài ca thứ nhất : ở đây, NÀNG đang ở chốn thành thị (x. 2,9dđe ; 3,2-4), còn CHÀNG thì từ miền quê đến (x. 2,8.17 ; 3,5).
[^13-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Giấc mơ hay kỷ niệm thứ nhất rất nên thơ, với những lời gọi thiết tha êm ái, một giọng điệu mát mẻ nhẹ nhàng, hiếm thấy trong các sách Cựu Ước, nên đã được trích chọn cho lễ hôn phối, lễ thánh hiến trinh nữ và, tại Việt Nam, lễ tân niên Tết Nguyên Đán.
[^14-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Tiếng trong Dc có nghĩa rộng : giọng nói (c.14), tiếng chân (ở đây), tiếng gõ cửa (5,2) ... và không có động từ. – Văng vẳng đâu đây là thêm vào cho hợp với thi ca Việt Nam.
[^15-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Những lời mời gọi của CHÀNG (cc. 10-14) đều là qua trí tưởng tượng hoặc ký ức của NÀNG. Thi ca thời cổ Ai-cập cũng cho đọc thấy những tư tưởng, hình ảnh và một thi vị tương tự như thế. Các âm thanh nối tiếp nhau, nhịp nhàng như một điệp khúc : qûmî läk ûlükî läk : Dậy đi em, hãy ra đây nào ! (ở đây và c.13).
[^16-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Mùa ca hát hơn là “mùa cắt tỉa” (như một vài cổ bản chép), vì hợp với mạch văn hơn : tiết đông đã qua rồi (c.11) và chim gáy đã trở về (c.12cd), cây vả kết trái non (c.13a) cũng như hoa nho nở rộ (c.13b), tất cả đều xảy ra vào đầu tháng 4 ; còn việc cắt tỉa cây cối phải trễ hơn. Cc. 11-13 cũng phảng phất hương vị thi ca như trong các sách Giáo Huấn (hiền triết) về các mùa đắp đổi luân phiên, đúng thời đúng lúc : x. Cn 26,1 ; 27,25-27 ; Gv 3,1 tt.11 ; Kn 7,17-20.
[^17-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Đây là câu làm cho các nhà chú giải mọi thời đều phải nhức đầu, vì nó có vẻ lạc điệu trong khúc tình ca này. Không thể nghĩ là NÀNG đã nói câu này, cũng không phải là CHÀNG. Vậy ai nói ? Theo phép ẩn dụ, chồn cáo vốn bị coi là có hại cho mùa màng, là hình ảnh của kẻ làm hại tương quan giữa người với người (Lc 13,32), nên có những tác giả hiểu đây là lời người nhà của NÀNG, đòi đuổi bắt các chàng trai đến phá phách người con gái (vườn nho) đang tuổi yêu đương (giữa mùa hoa nở). Tuy nhiên, cũng vì hai cụm từ này, có người hiểu đây là lời của NÀNG : NÀNG đã “nở hoa” yêu thương cho CHÀNG, nên không muốn có người đến “phá phách”, trong số đó có các anh của NÀNG. NÀNG muốn độc lập, được tự do yêu thương.
[^18-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Câu thơ này, cô đọng như một công thức, là một xác quyết bình thản của NÀNG khi tỉnh giấc mơ màng vừa qua ; ba lần xuất hiện (x. 6,3 ; 7,11) với những lời lẽ đơn sơ nhưng mang tính chất vàng đá của ngôn ngữ giao ước trong các sách ngôn sứ : x. Gr 24,7 ; 30,22 ; Ed 36,28 ; 37,27. Vì vậy, biết bao tác giả đã coi câu này như cô đúc được một trạng thái tuyệt đỉnh : sự kết hợp của Đức Ki-tô với Hội Thánh hoặc người Ki-tô hữu ; và hàng trăm sách thiêng liêng cũng đã được sáng tác để bình luận c.16 này, đi đôi với c.6 trên (x. 2,6+).
[^19-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Giữa những khóm huệ thơm : trong toàn bộ bản Dc này, bông huệ luôn đi đôi với tình yêu (x. 2,1 tt ; 4,5 ; 6,2 tt ; 7,3). Phải chăng do đó mà các hình, các ảnh kỷ niệm hay tiêu biểu đời tu thường có vẽ hình bông huệ ? Nhưng các hình, các ảnh đó vẽ hình huệ trắng, trong khi huệ của Dc thì có màu đỏ thắm (x. 2,1 ; 5,13). – Cho chiên gặm cỏ (ngoại động từ) ; nhưng động từ Híp-ri đây cũng có thể được hiểu theo nghĩa nội động từ : không phải chiên mà là chính CHÀNG thưởng thức.
[^20-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: ds : ... các hình bóng trốn đi, bị xoá mờ. C.17 ngụ ý rằng lúc NÀNG mơ về CHÀNG là ban sáng hay giữa ban ngày.
[^21-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Hãy quay về : động từ Híp-ri có nghĩa chính là “quay một vòng”. Có hai hướng chú thích lý giải cho từ quay về ở đây : 1/ “quay về chỗ của anh”, vì cô nàng chịu ảnh hưởng của c.15 nên sợ hãi ; 2/ “quay về đây, quay trở lại với em”, sau khi làm bộ “quay về” theo nghĩa 1/. Nhiều nhà chú giải xem đây là một câu úp mở rất thú vị, một đặc tính của ngôn ngữ tình yêu.
[^22-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Linh dương và nai, được nhắc đi nhắc lại nhiều lần, dường như là biểu tượng mà NÀNG ưa thích nhất khi nghĩ đến CHÀNG ; có lẽ do hình dáng nhẹ nhàng linh động của chúng, “tam tứ núi cũng trèo” một cách nhanh chóng : mong CHÀNG cũng được như thế để đến với NÀNG (x. 2,8-9 và nhiều chỗ khác).
[^23-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: English: Bether | French: Béther (gr.) | Latin: Bether | Origin: Βαιθηρ | Vietnamese: Be-the 1 -- địa danh trong vùng núi Giu-đa, Gs 15,59
[^24-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Lại một vế khó hiểu, vì không có tên này trong địa dư được ghi chép về đất Pa-lét-tin. Đó có thể là một địa danh có thật thời cổ, có thể là thần thoại. Nhiều người nghĩ rằng chữ Be-the là do gốc từ mang nghĩa “xẻ đôi”, cho phép liên tưởng đến cuộc chia ly giữa CHÀNG và NÀNG ; người khác lại nghĩ núi (số nhiều) là biểu tượng bộ ngực của NÀNG, nơi hai người đã từng hạnh phúc với nhau (x. 1,13+). – Nhưng nếu đem ghép lại với hai câu hẹn hò khác ở 4,6 và 8,4, thì có thể hiểu nơi đây, dãy núi Be-the, là một “chốn thiên thai”, một “cõi bồng lai” toả hương thơm ngát, mà thi ca Ai-cập ngợi khen và gọi tên là “Pount”. – “Xẻ đôi” còn gợi nhớ cảnh Thiên Chúa lập giao ước với ông Áp-ra-ham (St 15,10). Vậy, hiểu theo phép phúng dụ, núi Be-the là “núi giao ước”.
[^1@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 8,5
[^2@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 8,3
[^3@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 3,5; 8,4
[^4@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 8,4
[^5@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 6,11; 7,13; Gv 12,5
[^6@-c35a2994-12e8-4e82-a698-40f8d7de541a]: Dc 6,3