books/bible/versions/ktcgkpv.org/kt2011/cv/7/7.html

<h1>Diễn từ của ông Tê-pha-nô<sup><a href="#fn-1-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-1-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">1</a></sup></h1>
<sup><b>1</b></sup> Bấy giờ vị thượng tế hỏi ông Tê-pha-nô<sup><a href="#fn-2-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-2-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">2</a></sup> : “Có đúng như vậy không ?” <sup><b>2</b></sup> Ông đáp : “Thưa quý vị là những bậc cha anh, xin nghe tôi đây : <sup><a href="#fn-1@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-1@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">1@</a></sup>Thiên Chúa hiển vinh đã hiện ra với ông <sup><a href="#fn-2@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-2@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">2@</a></sup>Áp-ra-ham<sup><a href="#fn-3-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-3-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">3</a></sup>, tổ phụ chúng ta, khi ông còn đang ở miền Mê-xô-pô-ta-mi-a<sup><a href="#fn-4-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-4-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">4</a></sup><sup><a href="#fn-5-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-5-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">5</a></sup>, trước khi ông đến ở Kha-ran<sup><a href="#fn-6-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-6-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">6</a></sup>. <sup><b>3</b></sup> <em>Người phán với ông : Hãy rời bỏ xứ sở, họ hàng ngươi, và đến đất Ta sẽ chỉ cho ngư<sup><a href="#fn-7-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-7-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">7</a></sup>ơi</em>. <sup><b>4</b></sup> Ông liền bỏ xứ người Can-đê<sup><a href="#fn-8-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-8-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">8</a></sup> mà đến ở Kha-ran<sup><a href="#fn-9-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-9-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">9</a></sup>. Sau khi thân phụ qua đời, Người bảo ông rời <sup><a href="#fn-3@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-3@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">3@</a></sup>nơi ấy đến đất này, nơi anh em hiện đang ở. <sup><b>5</b></sup> Người không ban cho ông sản nghiệp nào ở đất này, dù một tấc đất cũng không<sup><a href="#fn-10-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-10-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">10</a></sup>, nhưng hứa cho ông cũng như cho dòng dõi ông được chiếm hữu <sup><a href="#fn-4@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-4@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">4@</a></sup>đất này, mặc dầu bấy giờ ông <sup><a href="#fn-5@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-5@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">5@</a></sup>không có con<sup><a href="#fn-11-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-11-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">11</a></sup>. <sup><b>6</b></sup> Thiên Chúa phán với ông rằng <<sup><a href="#fn-6@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-6@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">6@</a></sup>em>dòng dõi ông sẽ trú ngụ nơi đất khách quê người, và người ta sẽ bắt họ làm nô lệ và ngược đãi họ trong vòng bốn trăm năm.</em> <sup><b>7</b></sup> Người lại phán : <em>Nhưng Ta sẽ xét xử dân đã bắt chúng làm nô lệ, và sau đó chúng sẽ ra đi và sẽ thờ phượng Ta tại nơi n<sup><a href="#fn-12-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-12-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">12</a></sup>ày</em>. <sup><b>8</b></sup> Rồi Người ban cho ông <sup><a href="#fn-7@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-7@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">7@</a></sup>giao ước, mà dấu hiệu là phép cắt bì<sup><a href="#fn-13-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-13-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">13</a></sup> ; và như thế, sau khi sinh ông I-xa-ác<sup><a href="#fn-14-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-14-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">14</a></sup> được tám ngày<sup><a href="#fn-15-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-15-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">15</a></sup>, ông làm phép cắt bì cho con ; ông I-xa-ác<sup><a href="#fn-16-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-16-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">16</a></sup> cũng làm như thế cho ông Gia-cóp<sup><a href="#fn-17-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-17-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">17</a></sup>, và ông Gia-cóp<sup><a href="#fn-18-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-18-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">18</a></sup> đã làm như thế cho mười hai tổ phụ<sup><a href="#fn-19-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-19-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">19</a></sup>.

<sup><b>9</b></sup> “Các tổ phụ ghen ông Giu-se<sup><a href="#fn-20-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-20-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">20</a></sup> nên đã bán ông cho người ta đưa sang Ai-cập<sup><a href="#fn-21-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-21-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">21</a></sup><sup><a href="#fn-22-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-22-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">22</a></sup>. Nhưng Thiên Chúa vẫn ở với ông<sup><a href="#fn-23-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-23-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">23</a></sup>. <sup><b>10</b></sup> Người cứu ông khỏi mọi bước ngặt nghèo, <em>cho ông được cảm tình của Pha-r<sup><a href="#fn-24-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-24-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">24</a></sup>a-ô, vua Ai-<sup><a href="#fn-25-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-25-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">25</a></sup>cập, và được khôn ngoan trước mặt nhà vua, khiến nhà v<sup><a href="#fn-8@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-8@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">8@</a></sup>ua đặt ông làm tể tướng cai quản nước Ai-<sup><a href="#fn-26-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-26-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">26</a></sup>cập và toàn thể hoàng cu<sup><a href="#fn-27-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-27-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">27</a></sup>ng</em>. <sup><b>11</b></sup> <em>Rồi xảy <sup><a href="#fn-9@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-9@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">9@</a></sup>ra nạn đói trong cả nước Ai-<sup><a href="#fn-28-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-28-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">28</a></sup>cập và tại Ca-na<sup><a href="#fn-29-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-29-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">29</a></sup>-an</em> : đó là thời rất ngặt nghèo, và cha ông chúng ta không tìm đâu ra lương thực. <sup><b>12</b></sup> Khi ông Gia-cóp<sup><a href="#fn-30-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-30-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">30</a></sup> <sup><a href="#fn-10@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-10@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">10@</a></sup>nghe nói bên Ai-cập<sup><a href="#fn-31-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-31-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">31</a></sup> có lúa mì, liền sai cha ông chúng ta đi lần thứ nhất. <sup><b>13</b></sup> Rồi đến lần thứ hai, thì ông Giu-se<sup><a href="#fn-32-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-32-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">32</a></sup> <sup><a href="#fn-11@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-11@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">11@</a></sup>cho các anh em nhận ra mình ; bấy giờ Pha-ra-ô<sup><a href="#fn-33-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-33-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">33</a></sup> biết rõ gốc tích của ông Giu-se<sup><a href="#fn-34-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-34-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">34</a></sup>. <sup><b>14</b></sup> Ông Giu-se<sup><a href="#fn-35-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-35-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">35</a></sup> liền sai đi mời thân phụ là ông Gia-cóp<sup><a href="#fn-36-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-36-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">36</a></sup>, cùng với tất cả họ hàng là <sup><a href="#fn-12@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-12@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">12@</a></sup>bảy mươi lăm người<sup><a href="#fn-37-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-37-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">37</a></sup>. <sup><b>15</b></sup> Vậy ông Gia-cóp<sup><a href="#fn-38-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-38-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">38</a></sup> xuống Ai-cập<sup><a href="#fn-39-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-39-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">39</a></sup>. Ông đã qua đời ở đó, và cha ông chúng ta cũng vậy. <sup><b>16</b></sup> Hài cốt các ông được đưa về Si-khem<sup><a href="#fn-40-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-40-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">40</a></sup> và táng trong ngôi mộ mà <sup><a href="#fn-13@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-13@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">13@</a></sup>ông Áp-ra-ham<sup><a href="#fn-41-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-41-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">41</a></sup> đã bỏ tiền ra mua của con cái Kha-mo<sup><a href="#fn-42-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-42-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">42</a></sup> tại Si-khem<sup><a href="#fn-43-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-43-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">43</a></sup><sup><a href="#fn-44-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-44-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">44</a></sup>.

<sup><b>17</b></sup> “Khi gần đến thời thực hiện lời Thiên Chúa đã long trọng hứa với ông Áp-ra-ham<sup><a href="#fn-45-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-45-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">45</a></sup>, thì dân <sup><a href="#fn-14@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-14@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">14@</a></sup>sinh sôi nảy nở ra nhiều tại Ai-cập<sup><a href="#fn-46-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-46-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">46</a></sup>, <sup><b>18</b></sup> cho đến khi một vua khác lên trị vì nước Ai-cập<sup><a href="#fn-47-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-47-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">47</a></sup>. Vua này không biết ông Giu-se<sup><a href="#fn-48-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-48-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">48</a></sup>. <sup><b>19</b></sup> Là người xảo quyệt, vua <sup><a href="#fn-15@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-15@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">15@</a></sup>xử tệ với nòi giống chúng ta, ngược đãi cha ông chúng ta, đến nỗi bắt các cụ phải đem trẻ sơ sinh của mình <sup><a href="#fn-16@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-16@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">16@</a></sup>bỏ đi, không cho chúng sống<sup><a href="#fn-49-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-49-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">49</a></sup>. <sup><b>20</b></sup> Chính vào thời đó, Mô-sê<sup><a href="#fn-50-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-50-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">50</a></sup> sinh ra. <sup><a href="#fn-17@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-17@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">17@</a></sup>Đứa bé kháu khỉnh trước mặt Thiên Chúa<sup><a href="#fn-51-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-51-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">51</a></sup>, lại chỉ được nuôi <sup><a href="#fn-18@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-18@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">18@</a></sup>ba tháng ở nhà thân phụ. <sup><b>21</b></sup> Sau đó bị bỏ, nhưng <sup><a href="#fn-19@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-19@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">19@</a></sup>được con gái Pha-ra-ô<sup><a href="#fn-52-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-52-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">52</a></sup> rước về nuôi làm con trai mình. <sup><b>22</b></sup> Cậu bé được dạy cho biết tất cả về sự khôn ngoan của người Ai-cập<sup><a href="#fn-53-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-53-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">53</a></sup>, và là người <sup><a href="#fn-20@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-20@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">20@</a></sup>đầy uy thế trong lời nói cũng như việc làm<sup><a href="#fn-54-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-54-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">54</a></sup>.

<sup><b>23</b></sup> “Khi được chẵn bốn mươi tuổi<sup><a href="#fn-55-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-55-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">55</a></sup>, ông Mô-sê<sup><a href="#fn-56-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-56-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">56</a></sup> nảy ra ý định <sup><a href="#fn-21@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-21@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">21@</a></sup>thăm viếng các anh em mình là con cái Ít-ra-en<sup><a href="#fn-57-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-57-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">57</a></sup>. <sup><b>24</b></sup> Thấy một người anh em bị một người Ai-cập<sup><a href="#fn-58-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-58-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">58</a></sup><sup><a href="#fn-59-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-59-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">59</a></sup> làm hại, ông liền bênh, và để trả thù cho người bị áp bức, ông <sup><a href="#fn-22@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-22@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">22@</a></sup>đánh chết người Ai-cập<sup><a href="#fn-60-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-60-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">60</a></sup>. <sup><b>25</b></sup> Ông tưởng các anh em ông sẽ hiểu rằng Thiên Chúa dùng tay ông để ban ơn cứu độ cho họ ; nhưng họ thì không hiểu. <sup><b>26</b></sup> Ngày hôm sau, đang khi họ đánh lộn thì ông xuất hiện và dàn xếp cho đôi bên làm hoà. Ông nói : ‘Này các người, các người là anh em, tại sao lại <sup><a href="#fn-23@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-23@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">23@</a></sup>xử tệ với nhau ?’ <sup><b>27</b></sup> Nhưng kẻ đang xử tệ với người đồng bào gạt ông ra và nói : <em>Ai đã đặt ông làm người lãnh đạo và người xét xử chúng tôi</em> ? <sup><b>28</b></sup> *Hay là ông tính giết tôi, y như đã giết tên Ai-cập<sup><a href="#fn-61-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-61-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">61</a></sup> hôm qua *? <sup><b>29</b></sup> Nghe câu nói ấy<sup><a href="#fn-62-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-62-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">62</a></sup>, ông Mô-sê<sup><a href="#fn-63-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-63-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">63</a></sup> liền <sup><a href="#fn-24@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-24@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">24@</a></sup>trốn đi và đến trú ngụ ở miền Ma-đi-an<sup><a href="#fn-64-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-64-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">64</a></sup>. Ở đó ông sinh được hai con trai.

<sup><b>30</b></sup> “Đúng bốn mươi năm<sup><a href="#fn-65-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-65-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">65</a></sup> sau, <em>m<sup><a href="#fn-25@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-25@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">25@</a></sup>ột thiên sứ hiện ra với ông tại sa mạc núi Xi-<sup><a href="#fn-66-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-66-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">66</a></sup>nai, trong ngọn lửa của một bụi cây đang cháy.</em> <sup><b>31</b></sup> Ông Mô-sê<sup><a href="#fn-67-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-67-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">67</a></sup> ngạc nhiên khi thấy thị kiến ấy. Đang khi ông lại gần để xem cho rõ, thì có tiếng Chúa phán với ông : <sup><b>32</b></sup> <<sup><a href="#fn-26@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-26@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">26@</a></sup>em>Ta là Thiên Chúa của cha ông ngươi, Thiên Chúa của Áp-ra-<sup><a href="#fn-68-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-68-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">68</a></sup>ham, I-xa<sup><a href="#fn-69-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-69-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">69</a></sup>-ác và Gia-<sup><a href="#fn-70-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-70-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">70</a></sup>c<sup><a href="#fn-71-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-71-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">71</a></sup>óp</em>. Ôn<sup><a href="#fn-72-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-72-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">72</a></sup>g Mô-sê phát run lên, không dám nhìn nữa. <sup><b>33</b></sup> Bấy giờ Chúa phán với ông : <e<sup><a href="#fn-27@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-27@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">27@</a></sup>m>‘Cởi dép ở chân ra, vì nơi ngươi đang đứng là đất thánh</em> ! <sup><b>34</b></sup> <<sup><a href="#fn-28@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-28@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">28@</a></sup>em>Ta đã thấy rõ cảnh khổ cực của dân Ta bên Ai-<sup><a href="#fn-73-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-73-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">73</a></sup>cập và đã nghe tiếng chúng kêu than, nên Ta xuống giải thoát chúng<sup><a href="#fn-29@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-29@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">29@</a></sup>.</em> Bây giờ, ngươi hãy đi ! Ta sai ngươi sang<sup><a href="#fn-74-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-74-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">74</a></sup> Ai-cập.’

<sup><b>35</b></sup> “Ông Mô-sê<sup><a href="#fn-75-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-75-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">75</a></sup> này là người mà họ đã từng chối bỏ khi nói : <<sup><a href="#fn-30@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-30@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">30@</a></sup>em>Ai đã đặt ông làm người lãnh đạo và người xét xử</em> ?, thì Thiên Chúa lại sai ông làm người lãnh đạo và cứ<sup><a href="#fn-76-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-76-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">76</a></sup>u chuộc, qua trung gian vị thiên sứ đã hiện ra với ông trong bụi gai. <sup><b>36</b></sup> Chính ông đã đưa họ ra, bằng cách làm những <sup><a href="#fn-31@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-31@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">31@</a></sup>điềm thiêng dấu lạ tại đất Ai-cập<sup><a href="#fn-77-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-77-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">77</a></sup>, trong Biển Đỏ<sup><a href="#fn-78-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-78-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">78</a></sup> và <sup><a href="#fn-32@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-32@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">32@</a></sup>trong sa mạc bốn mươi năm trường. <sup><b>37</b></sup> Chính ông Mô-sê<sup><a href="#fn-79-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-79-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">79</a></sup> đó là người đã nói với con cái Ít-ra-en<sup><a href="#fn-80-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-80-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">80</a></sup> : <em>Từ giữa đồng bào của anh em, Thiên Chúa sẽ cho đứng lên một ngôn sứ như tôi để giúp anh <sup><a href="#fn-81-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-81-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">81</a></sup>em</em>. <sup><b>38</b></sup> Chính ông là người đã có mặt trong đại hội<sup><a href="#fn-82-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-82-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">82</a></sup> ở sa mạc, bên cạnh vị thiên sứ<sup><a href="#fn-83-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-83-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">83</a></sup> <sup><a href="#fn-33@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-33@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">33@</a></sup>nói với ông trên núi Xi-nai<sup><a href="#fn-84-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-84-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">84</a></sup>, và bên cạnh cha ông chúng ta. Chính ông đã đón nhận những <sup><a href="#fn-34@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-34@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">34@</a></sup>lời hằng sống để ban cho chúng ta. <sup><b>39</b></sup> Nhưng cha ông chúng ta đã không muốn vâng lời ông ; họ đã <sup><a href="#fn-35@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-35@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">35@</a></sup>gạt ông ra và trong thâm tâm, họ đã quay lại Ai-cập<sup><a href="#fn-85-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-85-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">85</a></sup><sup><a href="#fn-86-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-86-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">86</a></sup>. <sup><b>40</b></sup> Họ nói với ông A-ha-ron<sup><a href="#fn-87-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-87-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">87</a></sup> : <em><sup><a href="#fn-88-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-88-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">88</a></sup>Xin ông làm cho chúng tôi những vị thần dẫn đầu chúng tôi, vì cái ông Mô<sup><a href="#fn-89-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-89-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">89</a></sup>-sê, người đã đưa chúng tôi ra khỏi đất Ai-<sup><a href="#fn-90-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-90-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">90</a></sup>cập, chúng tôi không biết chuyện gì đã xảy ra cho ông ta.</em> <sup><b>41</b></sup> Trong những ngày ấy, họ đã <sup><a href="#fn-36@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-36@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">36@</a></sup>làm tượng một con bê, họ dâng lễ tế cho ngẫu tượng ấy và ăn mừng công trình tay họ làm ra. <sup><b>42</b></sup> Bấy giờ Thiên Chúa xoay mặt họ đi, và để mặc họ thờ thiên binh<sup><a href="#fn-91-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-91-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">91</a></sup>, như có lời chép trong sách các Ngôn Sứ<sup><a href="#fn-92-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-92-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">92</a></sup> :

<blockquote><sup><b>42</b></sup> <em>Hỡi nhà Ít-ra<sup><a href="#fn-93-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-93-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">93</a></sup>-en,</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>42</b></sup> <em>bốn mươi năm trường trong sa mạc,</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>42</b></sup> <em>các ngươi có dâng lên Ta</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>42</b></sup> <em>vật hy sinh và lễ tế nào đâu ?</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>Các ngươi đã kiệu lều của thần Mô-<sup><a href="#fn-94-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-94-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">94</a></sup>lóc</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>và ngôi sao của thần Rê-p<sup><a href="#fn-95-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-95-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">95</a></sup>han,</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>là những ảnh tượng</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>các ngươi đã làm ra để thờ ;</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>nên Ta đã đày các ngươi</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>43</b></sup> <em>tới bên kia</em> Ba<sup><a href="#fn-96-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-96-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">96</a></sup><sup><a href="#fn-97-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-97-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">97</a></sup>-by-lon.</blockquote>

<sup><b>44</b></sup> “Khi ở trong sa mạc, cha ông chúng ta có Lều Chứng Ước, như Đấng phán với ông Mô-sê<sup><a href="#fn-98-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-98-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">98</a></sup> đã truyền phải <sup><a href="#fn-37@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-37@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">37@</a></sup>làm theo kiểu mẫu ông đã thấy. <sup><b>45</b></sup> Lều ấy, cha ông chúng ta đã kế thừa, và đã cùng với ông Giô-suê<sup><a href="#fn-99-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-99-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">99</a></sup>, đem vào đất chiếm được của các dân ngoại mà Thiên Chúa đã <sup><a href="#fn-38@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-38@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">38@</a></sup>đuổi đi khuất mắt các ông. Lều ở lại đó cho đến thời vua Đa-vít<sup><a href="#fn-100-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-100-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">100</a></sup>. <sup><b>46</b></sup> Vua này đẹp lòng Thiên Chúa và đã xin được <sup><a href="#fn-39@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-39@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">39@</a></sup>tìm một ngôi nhà cho Thiên Chúa của Gia-cóp<sup><a href="#fn-101-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-101-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">101</a></sup>. <sup><b>47</b></sup> Nhưng chính <sup><a href="#fn-40@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-40@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">40@</a></sup>vua Sa-lô-môn<sup><a href="#fn-102-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-102-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">102</a></sup> mới xây nhà cho Người. <sup><b>48</b></sup> Tuy nhiên, Đấng Tối Cao<sup><a href="#fn-103-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-103-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">103</a></sup> không ở trong những ngôi nhà <sup><a href="#fn-41@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-41@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">41@</a></sup>do tay người phàm làm ra, như lời ngôn sứ<sup><a href="#fn-104-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-104-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">104</a></sup> đã nói :

<blockquote><sup><b>49</b></sup> <em>Chúa phán : Trời là ngai của Ta,</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>49</b></sup> <em>còn đất là bệ dưới chân Ta.</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>49</b></sup> <em>Các ngươi sẽ xây cho Ta nhà nào,</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>49</b></sup> <em>và nơi nào</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>49</b></sup> <em>sẽ là chốn Ta nghỉ ngơi ?</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>50</b></sup> <em>Chẳng phải chính tay Ta</em></blockquote>

<blockquote><sup><b>50</b></sup> <em>đã làm nên mọi sự ấy sao ?</em></blockquote>

<sup><b>51</b></sup> “Hỡi những người <sup><a href="#fn-42@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-42@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">42@</a></sup>cứng đầu cứng cổ, lòng và tai <sup><a href="#fn-43@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-43@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">43@</a></sup>không cắt bì<sup><a href="#fn-105-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-105-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">105</a></sup>, các ông luôn luôn chống lại Thánh Thần. <sup><a href="#fn-44@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-44@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">44@</a></sup>Cha ông các ông thế nào, thì các ông cũng vậy. <sup><b>52</b></sup> Có <sup><a href="#fn-45@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-45@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">45@</a></sup>ngôn sứ nào mà cha ông các ông không bắt bớ ? Họ đã giết những vị tiên báo Đấng Công Chính sẽ đến ; còn các ông, nay đã trở thành những kẻ phản bội và sát hại Đấng ấy<sup><a href="#fn-106-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-106-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">106</a></sup>. <sup><b>53</b></sup> Các ông là những người đã lãnh nhận Lề Luật do các <sup><a href="#fn-46@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-46@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">46@</a></sup>thiên sứ công bố, nhưng lại chẳng <sup><a href="#fn-47@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-47@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">47@</a></sup>tuân giữ.”

<sup><b>54</b></sup> Khi nghe những lời ấy, lòng họ giận điên lên, và họ nghiến răng căm thù ông Tê-pha-nô<sup><a href="#fn-107-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-107-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">107</a></sup>.

<h1>Ông Tê-pha-nô<sup><a href="#fn-108-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-108-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">108</a></sup> bị ném đá. Ông Sao-lô<sup><a href="#fn-109-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-109-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">109</a></sup> bắt đạo<sup><a href="#fn-110-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-110-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">110</a></sup>.</h1>
<sup><b>55</b></sup> Được đầy ơn Thánh Thần, ông đăm đăm nhìn trời, thấy <sup><a href="#fn-48@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-48@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">48@</a></sup>vinh quang Thiên Chúa, và thấy Đức Giê-su<sup><a href="#fn-111-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-111-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">111</a></sup> đứng<sup><a href="#fn-112-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-112-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">112</a></sup> bên hữu Thiên Chúa. <sup><b>56</b></sup> Ông nói : “Kìa, tôi thấy trời mở ra, và <sup><a href="#fn-49@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-49@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">49@</a></sup>Con Người đứng bên hữu Thiên Chúa.” <sup><b>57</b></sup> Họ liền kêu lớn tiếng, bịt tai lại và nhất tề xông vào ông <sup><b>58</b></sup> rồi lôi ra <sup><a href="#fn-50@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-50@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">50@</a></sup>ngoài thành mà ném đá. Các nhân chứng để áo mình dưới chân một thanh niên tên là <sup><a href="#fn-51@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-51@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">51@</a></sup>Sao-lô<sup><a href="#fn-113-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-113-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">113</a></sup><sup><a href="#fn-114-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-114-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">114</a></sup>. <sup><b>59</b></sup> Họ ném đá ông Tê-pha-nô<sup><a href="#fn-115-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-115-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">115</a></sup>, đang lúc ông cầu xin rằng : “Lạy Chúa Giê-su<sup><a href="#fn-116-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-116-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">116</a></sup>, xin nhận lấy hồn con<sup><a href="#fn-117-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-117-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">117</a></sup>.” <sup><b>60</b></sup> Rồi ông quỳ gối xuống, kêu lớn tiếng : “Lạy Chúa, xin đừng chấp họ tội này<sup><a href="#fn-118-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592" id="fnref-118-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">118</a></sup>.” Nói thế rồi, ông an nghỉ.<hr>

<ol><li id="fn-1-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Stephen | French: Étienne | Latin: Stephanus | Origin: Στεϕανος | Vietnamese: Tê-pha-nô -- Cv 6,5 [<a href="#fnref-1-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">1</a>]</p></li>

<li id="fn-2-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Stephen | French: Étienne | Latin: Stephanus | Origin: Στεϕανος | Vietnamese: Tê-pha-nô -- Cv 6,5 [<a href="#fnref-2-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">2</a>]</p></li>

<li id="fn-3-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Abraham | French: Abraham | Latin: Abraham | Origin: אַבְרָהָם | Vietnamese: Áp-ra-ham -- St 17,5 [<a href="#fnref-3-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">3</a>]</p></li>

<li id="fn-4-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Mesopotamia | French: Mésopotamie | Latin: Mesopotamia | Origin: Μεσοποταμια | Vietnamese: Mê-xô-pô-ta-mi-a -- Gđt 2,24 ; Cv 2,9 ; 7,2 [<a href="#fnref-4-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">4</a>]</p></li>

<li id="fn-5-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Theo St 11,31, Đức Chúa đã hiện ra với ông Áp-ra-ham ở Kha-ran. Tác giả Công vụ theo truyền thống ngoài Kinh Thánh được Phi-lon và Giô-xép nhận. [<a href="#fnref-5-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">5</a>]</p></li>

<li id="fn-6-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Haran | French: Harân | Latin: Haran | Origin: חָרָן | Vietnamese: Kha-ran 1 -- con của ông Ca-lếp và bà Ê-pha, St 11,31 [<a href="#fnref-6-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">6</a>]</p></li>

<li id="fn-7-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 12,1. [<a href="#fnref-7-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">7</a>]</p></li>

<li id="fn-8-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Chaldaeans | French: Chaldée, Chaldéen | Latin: Chaldaeus | Origin: כַשְׂדִּים | Vietnamese: Can-đê -- 2 V 24,2 [<a href="#fnref-8-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">8</a>]</p></li>

<li id="fn-9-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Haran | French: Harân | Latin: Haran | Origin: חָרָן | Vietnamese: Kha-ran 1 -- con của ông Ca-lếp và bà Ê-pha, St 11,31 [<a href="#fnref-9-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">9</a>]</p></li>

<li id="fn-10-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Đnl 2,5. [<a href="#fnref-10-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">10</a>]</p></li>

<li id="fn-11-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 12,7. [<a href="#fnref-11-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">11</a>]</p></li>

<li id="fn-12-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 15,13-14 ; Xh 3,12. [<a href="#fnref-12-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">12</a>]</p></li>

<li id="fn-13-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 17,10. Cắt bì là dấu hiệu của giao ước. [<a href="#fnref-13-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">13</a>]</p></li>

<li id="fn-14-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Isaac | French: Isaac | Latin: Isaac | Origin: יׅצְחָק | Vietnamese: I-xa-ác -- St 17,21 [<a href="#fnref-14-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">14</a>]</p></li>

<li id="fn-15-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 21,4. [<a href="#fnref-15-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">15</a>]</p></li>

<li id="fn-16-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Isaac | French: Isaac | Latin: Isaac | Origin: יׅצְחָק | Vietnamese: I-xa-ác -- St 17,21 [<a href="#fnref-16-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">16</a>]</p></li>

<li id="fn-17-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-17-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">17</a>]</p></li>

<li id="fn-18-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-18-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">18</a>]</p></li>

<li id="fn-19-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Danh xưng <em>tổ phụ</em> trong Hr 7,4 dành cho ông Áp-ra-ham ; Cv 2,29 dành cho cả vua Đa-vít. Ở đây, mười hai con của ông Gia-cóp đều được gọi là tổ phụ. [<a href="#fnref-19-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">19</a>]</p></li>

<li id="fn-20-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-20-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">20</a>]</p></li>

<li id="fn-21-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-21-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">21</a>]</p></li>

<li id="fn-22-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 37,11.38 ; 45,4. ds : <em>đã bán ông sang Ai-cập</em>. [<a href="#fnref-22-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">22</a>]</p></li>

<li id="fn-23-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Thành ngữ này diễn tả Thiên Chúa sẵn lòng bảo vệ gìn giữ người công chính (x. St 39,2.3.21.33 ; 26,3 ; Xh 3,12 ; Gs 1,5 ; Tl 6,16 ; Cv 10,38 ; Ga 3,2). Trong Mt 28,20 Đức Giê-su tuyên bố với các môn đệ là Người <em>ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế</em>. [<a href="#fnref-23-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">23</a>]</p></li>

<li id="fn-24-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Pharaoh | French: Pharaon | Latin: Pharaon | Origin: פַּרְעֹה | Vietnamese: Pha-ra-ô -- 1 Sb 4,18 ; Gr 25,19 [<a href="#fnref-24-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">24</a>]</p></li>

<li id="fn-25-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-25-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">25</a>]</p></li>

<li id="fn-26-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-26-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">26</a>]</p></li>

<li id="fn-27-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 39,21 ; 41,40-41.43-46 ; 45,8. [<a href="#fnref-27-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">27</a>]</p></li>

<li id="fn-28-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-28-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">28</a>]</p></li>

<li id="fn-29-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Canaan | French: Canaan | Latin: Chanaan | Origin: כְנַעַן | Vietnamese: Ca-na-an 1 -- vùng duyên hải Pa-lét-tin - Phê-ni-xi, St 9,22-27 [<a href="#fnref-29-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">29</a>]</p></li>

<li id="fn-30-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-30-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">30</a>]</p></li>

<li id="fn-31-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-31-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">31</a>]</p></li>

<li id="fn-32-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-32-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">32</a>]</p></li>

<li id="fn-33-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Pharaoh | French: Pharaon | Latin: Pharaon | Origin: פַּרְעֹה | Vietnamese: Pha-ra-ô -- 1 Sb 4,18 ; Gr 25,19 [<a href="#fnref-33-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">33</a>]</p></li>

<li id="fn-34-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-34-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">34</a>]</p></li>

<li id="fn-35-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-35-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">35</a>]</p></li>

<li id="fn-36-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-36-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">36</a>]</p></li>

<li id="fn-37-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. St 46,27. Bản Kinh Thánh Híp-ri viết <em>bảy mươi người</em>. [<a href="#fnref-37-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">37</a>]</p></li>

<li id="fn-38-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-38-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">38</a>]</p></li>

<li id="fn-39-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-39-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">39</a>]</p></li>

<li id="fn-40-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Sechem | French: Sichem | Latin: Sichem | Origin: שְׁכֶם | Vietnamese: Si-khem -- St 12,6 ; 35,4 [<a href="#fnref-40-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">40</a>]</p></li>

<li id="fn-41-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Abraham | French: Abraham | Latin: Abraham | Origin: אַבְרָהָם | Vietnamese: Áp-ra-ham -- St 17,5 [<a href="#fnref-41-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">41</a>]</p></li>

<li id="fn-42-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Hamor | French: Emmor | Latin: Hemmor | Origin: חֲמוֹר -- Εμμωρ | Vietnamese: Kha-mo -- St 34,2 ; Cv 7,16 [<a href="#fnref-42-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">42</a>]</p></li>

<li id="fn-43-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Sechem | French: Sichem | Latin: Sichem | Origin: שְׁכֶם | Vietnamese: Si-khem -- St 12,6 ; 35,4 [<a href="#fnref-43-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">43</a>]</p></li>

<li id="fn-44-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Những chỉ dẫn này không phù hợp với chứng từ của Kinh Thánh. Theo St 23,16-18 ; 50,13 ông Áp-ra-ham mua của ông Ép-rôn người Khít-ti một cánh đồng ở Mác-pê-la, còn ông Gia-cóp đã tậu của con cái ông Kha-mo một miếng đất ở Si-khem (x. St 33,19 ; Gs 24,32). Đàng khác, ông Gia-cóp được chôn cất ở Mác-pê-la ; còn ông Giu-se được chôn cất ở Si-khem (x. Gs 24,32). [<a href="#fnref-44-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">44</a>]</p></li>

<li id="fn-45-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Abraham | French: Abraham | Latin: Abraham | Origin: אַבְרָהָם | Vietnamese: Áp-ra-ham -- St 17,5 [<a href="#fnref-45-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">45</a>]</p></li>

<li id="fn-46-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-46-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">46</a>]</p></li>

<li id="fn-47-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-47-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">47</a>]</p></li>

<li id="fn-48-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-48-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">48</a>]</p></li>

<li id="fn-49-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Xh 1,7-22. [<a href="#fnref-49-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">49</a>]</p></li>

<li id="fn-50-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-50-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">50</a>]</p></li>

<li id="fn-51-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Kiểu nói Do-thái : hết sức khôi ngô ; có lẽ như kiểu nói <em>đẹp như tiên</em>. [<a href="#fnref-51-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">51</a>]</p></li>

<li id="fn-52-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Pharaoh | French: Pharaon | Latin: Pharaon | Origin: פַּרְעֹה | Vietnamese: Pha-ra-ô -- 1 Sb 4,18 ; Gr 25,19 [<a href="#fnref-52-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">52</a>]</p></li>

<li id="fn-53-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-53-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">53</a>]</p></li>

<li id="fn-54-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Theo truyền thuyết, ông Mô-sê được giáo dục về nhiều bộ môn kiến thức : khoa học, triết học, thiên văn, thi ca và âm nhạc. <em>Uy thế về lời nói</em> xét theo hiệu lực của lời nói hơn là khả năng nói lưu loát (x. Xh 4,10). [<a href="#fnref-54-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">54</a>]</p></li>

<li id="fn-55-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Theo truyền thống Do-thái. [<a href="#fnref-55-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">55</a>]</p></li>

<li id="fn-56-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-56-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">56</a>]</p></li>

<li id="fn-57-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-57-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">57</a>]</p></li>

<li id="fn-58-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-58-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">58</a>]</p></li>

<li id="fn-59-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Thêm <em>Ai-cập</em> cho rõ nghĩa. [<a href="#fnref-59-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">59</a>]</p></li>

<li id="fn-60-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-60-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">60</a>]</p></li>

<li id="fn-61-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-61-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">61</a>]</p></li>

<li id="fn-62-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Theo Xh 2,15 ông Mô-sê trốn đi vì sợ hãi Pha-ra-ô vua Ai-cập. [<a href="#fnref-62-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">62</a>]</p></li>

<li id="fn-63-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-63-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">63</a>]</p></li>

<li id="fn-64-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Midian | French: Madiân | Latin: Madian | Origin: מִדְיָן | Vietnamese: Ma-đi-an 1 -- con ông Áp-ra-ham và bà Cơ-tu-ra, -- St 25,2 ; 1 Sb 1,32 [<a href="#fnref-64-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">64</a>]</p></li>

<li id="fn-65-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Theo truyền thống Do-thái. Bốn mươi năm là số chỉ một thế hệ, một đời người. [<a href="#fnref-65-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">65</a>]</p></li>

<li id="fn-66-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Sinai | French: Sinai | Latin: Sinai | Origin: סִינָי | Vietnamese: Xi-nai -- Xh 16,1 ; Ds 10,12.33 [<a href="#fnref-66-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">66</a>]</p></li>

<li id="fn-67-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-67-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">67</a>]</p></li>

<li id="fn-68-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Abraham | French: Abraham | Latin: Abraham | Origin: אַבְרָהָם | Vietnamese: Áp-ra-ham -- St 17,5 [<a href="#fnref-68-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">68</a>]</p></li>

<li id="fn-69-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Isaac | French: Isaac | Latin: Isaac | Origin: יׅצְחָק | Vietnamese: I-xa-ác -- St 17,21 [<a href="#fnref-69-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">69</a>]</p></li>

<li id="fn-70-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-70-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">70</a>]</p></li>

<li id="fn-71-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Xh 3,4-6. [<a href="#fnref-71-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">71</a>]</p></li>

<li id="fn-72-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-72-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">72</a>]</p></li>

<li id="fn-73-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-73-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">73</a>]</p></li>

<li id="fn-74-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-74-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">74</a>]</p></li>

<li id="fn-75-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-75-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">75</a>]</p></li>

<li id="fn-76-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Kinh Thánh không gán tước vị <em>cứu chuộc</em> (<em>lutrotês</em>) cho ông Mô-sê. Nhưng có thể hiểu ông đã giải thoát con cái Ít-ra-en khỏi ách nô lệ Ai-cập. Ông Tê-pha-nô hữu ý so sánh ông Mô-sê với Đức Ki-tô. Lc 1,68 và 2,38 dùng từ trừu tượng <em>sự cứu chuộc</em> để nói về ơn cứu độ. [<a href="#fnref-76-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">76</a>]</p></li>

<li id="fn-77-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-77-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">77</a>]</p></li>

<li id="fn-78-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Reeds (Sea of) | French: Joncs (mer des) | Latin: Rubri (mare) | Origin: θαλασσης ερυθρας | Vietnamese: Biển Đỏ -- Xh 15,4.22 ; Tv 106,7.9 [<a href="#fnref-78-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">78</a>]</p></li>

<li id="fn-79-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-79-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">79</a>]</p></li>

<li id="fn-80-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-80-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">80</a>]</p></li>

<li id="fn-81-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Đnl 18,15. Sấm ngôn này ám chỉ Đức Mê-si-a (Ki-tô). [<a href="#fnref-81-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">81</a>]</p></li>

<li id="fn-82-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Con cái Ít-ra-en tụ tập ở sa mạc Xi-nai để nhận Lề Luật. [<a href="#fnref-82-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">82</a>]</p></li>

<li id="fn-83-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,4 nói chính Đức Chúa hiện ra và nói với ông Mô-sê. Thiên sứ của Đức Chúa là chính Đức Chúa. Để diễn tả tính siêu việt và cao cả của Thiên Chúa, Cựu Ước thường dùng <em>Thiên sứ của Đức Chúa</em> thay cho <em>Đức Chúa</em> để thi hành ý định của Người (x. St 16,7). [<a href="#fnref-83-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">83</a>]</p></li>

<li id="fn-84-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Sinai | French: Sinai | Latin: Sinai | Origin: סִינָי | Vietnamese: Xi-nai -- Xh 16,1 ; Ds 10,12.33 [<a href="#fnref-84-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">84</a>]</p></li>

<li id="fn-85-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-85-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">85</a>]</p></li>

<li id="fn-86-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Trách cha ông dân Ít-ra-en. Ds 14,3 : <em>Chúng tôi trở về Ai-cập có tốt hơn không</em> ? Ông Tê-pha-nô cho rằng <em>trong lòng họ đã quay lại Ai-cập</em> rồi. [<a href="#fnref-86-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">86</a>]</p></li>

<li id="fn-87-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Aaron | French: Aaron | Latin: Aaron | Origin: אַהֲרֹן | Vietnamese: A-ha-ron -- Gs 21,4 [<a href="#fnref-87-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">87</a>]</p></li>

<li id="fn-88-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Sin | French: Sin | Latin: Sin | Origin: סִין | Vietnamese: Xin 1 -- sa mạc trong cuộc Xuất hành, Xh 16,1 ; Ds 33,11-12 [<a href="#fnref-88-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">88</a>]</p></li>

<li id="fn-89-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-89-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">89</a>]</p></li>

<li id="fn-90-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [<a href="#fnref-90-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">90</a>]</p></li>

<li id="fn-91-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Các tinh tú trên trời (x. Đnl 4,19 ; 17,3 ; Gr 8,2 ; Xp 1,5). – Xh 11,10 : <em>Đức Chúa làm cho lòng vua Pha-ra-ô ra chai đá</em>. Ở đây Ít-ra-en muốn xoay mặt đi thì Thiên Chúa xoay mặt họ đi. X. Gr 31,18 : <em>Xin đưa con trở về và con sẽ trở về</em>. [<a href="#fnref-91-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">91</a>]</p></li>

<li id="fn-92-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Am 5,25-27. Ở đây theo LXX. [<a href="#fnref-92-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">92</a>]</p></li>

<li id="fn-93-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-93-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">93</a>]</p></li>

<li id="fn-94-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moloch | French: Moloch | Latin: Moloch | Origin: Μολοχ | Vietnamese: Mô-lóc -- cũng là thần Mô-léc, Cv 7,43 [<a href="#fnref-94-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">94</a>]</p></li>

<li id="fn-95-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Rephan | French: Rephân | Latin: Rhaephan | Origin: Ραιϕαν | Vietnamese: Rê-phan -- Cv 7,43 [<a href="#fnref-95-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">95</a>]</p></li>

<li id="fn-96-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [<a href="#fnref-96-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">96</a>]</p></li>

<li id="fn-97-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Đúng hơn là Đa-mát. Ông Tê-pha-nô ám chỉ cuộc lưu đày. [<a href="#fnref-97-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">97</a>]</p></li>

<li id="fn-98-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-98-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">98</a>]</p></li>

<li id="fn-99-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Joshua | French: Josué | Latin: Iosue | Origin: יְהוֹשֻׁעֵ | Vietnamese: Giô-suê -- con ông Nun, 1 Sb 7,27 [<a href="#fnref-99-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">99</a>]</p></li>

<li id="fn-100-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: David | French: David | Latin: David | Origin: דָוִד | Vietnamese: Đa-vít -- 1 Sm 16,21-22 [<a href="#fnref-100-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">100</a>]</p></li>

<li id="fn-101-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: יַעֲקֹב -- Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 1 -- con ông I-xa-ác và bà Rê-bê-ca, St 25,21-26 [<a href="#fnref-101-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">101</a>]</p></li>

<li id="fn-102-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Solomon | French: Salomon | Latin: Salomon | Origin: שְׁלֹ מֹה | Vietnamese: Sa-lô-môn 1 -- con vua Đa-vít, 1 Sb 22,9 [<a href="#fnref-102-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">102</a>]</p></li>

<li id="fn-103-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Most High | French: Très-Haut | Latin: Altissimus | Origin: עֶלְיוֹן -- Υψιστος | Vietnamese: Đấng Tối Cao -- được dùng như tên riêng của Thiên Chúa thật, -- Is 14,14 ; Tv 91,1.9 ; Lc 1,32 [<a href="#fnref-103-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">103</a>]</p></li>

<li id="fn-104-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Is 66,1-2. [<a href="#fnref-104-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">104</a>]</p></li>

<li id="fn-105-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Xh 32,9 ; Lv 26,41. Các thành ngữ này ám chỉ sự bất tuân phục và không có khả năng hiểu biết các thực tại siêu nhiên. [<a href="#fnref-105-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">105</a>]</p></li>

<li id="fn-106-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Tấn công quyết liệt và đi đến chỗ đoạn tuyệt với Do-thái giáo. [<a href="#fnref-106-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">106</a>]</p></li>

<li id="fn-107-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Stephen | French: Étienne | Latin: Stephanus | Origin: Στεϕανος | Vietnamese: Tê-pha-nô -- Cv 6,5 [<a href="#fnref-107-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">107</a>]</p></li>

<li id="fn-108-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Stephen | French: Étienne | Latin: Stephanus | Origin: Στεϕανος | Vietnamese: Tê-pha-nô -- Cv 6,5 [<a href="#fnref-108-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">108</a>]</p></li>

<li id="fn-109-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-109-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">109</a>]</p></li>

<li id="fn-110-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Vụ án kết thúc mà không cần xét xử. Người ta ném đá giết chết ông Tê-pha-nô. Ông Sao-lô đã chứng kiến cuộc hành quyết này. [<a href="#fnref-110-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">110</a>]</p></li>

<li id="fn-111-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-111-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">111</a>]</p></li>

<li id="fn-112-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p><em>Đứng</em> là tư thế của người sống. Người Do-thái đã giết Đức Giê-su, nhưng Đức Giê-su đứng bên hữu Thiên Chúa (x. Kh 5,6). Câu nói của ông Tê-pha-nô gợi Đn 7,13 : Đức Giê-su là Con Người đã nhận quyền cai trị do Thiên Chúa trao. [<a href="#fnref-112-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">112</a>]</p></li>

<li id="fn-113-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-113-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">113</a>]</p></li>

<li id="fn-114-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Ông Sao-lô xuất hiện trong tình huống gay cấn. Ông sẽ nuôi một ý đồ sâu sắc ác cảm với các tín hữu để bênh vực Do-thái giáo. Sau này ông làm Tông Đồ đổi tên là Phao-lô (x. 13,9). [<a href="#fnref-114-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">114</a>]</p></li>

<li id="fn-115-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Stephen | French: Étienne | Latin: Stephanus | Origin: Στεϕανος | Vietnamese: Tê-pha-nô -- Cv 6,5 [<a href="#fnref-115-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">115</a>]</p></li>

<li id="fn-116-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>English: Jacob | French: Jacob | Latin: Iacob | Origin: Ιακωβ | Vietnamese: Gia-cóp 2 -- cha của ông Giu-se chồng bà Ma-ri-a mẹ Đức Giê-su, Mt 1,15-16 [<a href="#fnref-116-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">116</a>]</p></li>

<li id="fn-117-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Lc 23,46. [<a href="#fnref-117-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">117</a>]</p></li>

<li id="fn-118-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>X. Lc 23,34. [<a href="#fnref-118-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">118</a>]</p></li>

<li id="fn-1@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Tv 29,3 [<a href="#fnref-1@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">1@</a>]</p></li>

<li id="fn-2@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 11,31–12,1 [<a href="#fnref-2@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">2@</a>]</p></li>

<li id="fn-3@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 12,5 [<a href="#fnref-3@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">3@</a>]</p></li>

<li id="fn-4@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 12,7; 13,15 [<a href="#fnref-4@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">4@</a>]</p></li>

<li id="fn-5@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 15,2 [<a href="#fnref-5@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">5@</a>]</p></li>

<li id="fn-6@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 15,13 [<a href="#fnref-6@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">6@</a>]</p></li>

<li id="fn-7@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 17,10-14 [<a href="#fnref-7@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">7@</a>]</p></li>

<li id="fn-8@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Tv 105,21 [<a href="#fnref-8@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">8@</a>]</p></li>

<li id="fn-9@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 41,54-55 [<a href="#fnref-9@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">9@</a>]</p></li>

<li id="fn-10@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 42,2 [<a href="#fnref-10@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">10@</a>]</p></li>

<li id="fn-11@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 45,1 [<a href="#fnref-11@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">11@</a>]</p></li>

<li id="fn-12@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 46,27 [<a href="#fnref-12@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">12@</a>]</p></li>

<li id="fn-13@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>St 50,13 [<a href="#fnref-13@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">13@</a>]</p></li>

<li id="fn-14@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 1,7-8 [<a href="#fnref-14@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">14@</a>]</p></li>

<li id="fn-15@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 1,10-11 [<a href="#fnref-15@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">15@</a>]</p></li>

<li id="fn-16@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 1,22 [<a href="#fnref-16@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">16@</a>]</p></li>

<li id="fn-17@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,2 [<a href="#fnref-17@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">17@</a>]</p></li>

<li id="fn-18@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Hr 11,23 [<a href="#fnref-18@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">18@</a>]</p></li>

<li id="fn-19@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,5-10 [<a href="#fnref-19@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">19@</a>]</p></li>

<li id="fn-20@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Lc 24,19 [<a href="#fnref-20@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">20@</a>]</p></li>

<li id="fn-21@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,11 [<a href="#fnref-21@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">21@</a>]</p></li>

<li id="fn-22@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,12 [<a href="#fnref-22@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">22@</a>]</p></li>

<li id="fn-23@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,13 [<a href="#fnref-23@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">23@</a>]</p></li>

<li id="fn-24@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,15 [<a href="#fnref-24@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">24@</a>]</p></li>

<li id="fn-25@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,1-2 [<a href="#fnref-25@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">25@</a>]</p></li>

<li id="fn-26@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,4-6 [<a href="#fnref-26@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">26@</a>]</p></li>

<li id="fn-27@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,5 [<a href="#fnref-27@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">27@</a>]</p></li>

<li id="fn-28@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,7-8 [<a href="#fnref-28@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">28@</a>]</p></li>

<li id="fn-29@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 3,10 [<a href="#fnref-29@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">29@</a>]</p></li>

<li id="fn-30@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 2,14 [<a href="#fnref-30@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">30@</a>]</p></li>

<li id="fn-31@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 7,3 [<a href="#fnref-31@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">31@</a>]</p></li>

<li id="fn-32@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Ds 14,33; Am 5,25 [<a href="#fnref-32@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">32@</a>]</p></li>

<li id="fn-33@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Đnl 4,10 [<a href="#fnref-33@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">33@</a>]</p></li>

<li id="fn-34@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Gl 3,19+ [<a href="#fnref-34@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">34@</a>]</p></li>

<li id="fn-35@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 31,1.23 [<a href="#fnref-35@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">35@</a>]</p></li>

<li id="fn-36@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 32,4-6 [<a href="#fnref-36@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">36@</a>]</p></li>

<li id="fn-37@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 25,40; Hr 8,5 [<a href="#fnref-37@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">37@</a>]</p></li>

<li id="fn-38@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Gs 23,9 [<a href="#fnref-38@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">38@</a>]</p></li>

<li id="fn-39@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Tv 132,5 [<a href="#fnref-39@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">39@</a>]</p></li>

<li id="fn-40@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>1 V 6,2 [<a href="#fnref-40@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">40@</a>]</p></li>

<li id="fn-41@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Hr 9,11.24 [<a href="#fnref-41@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">41@</a>]</p></li>

<li id="fn-42@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Đnl 9,13 [<a href="#fnref-42@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">42@</a>]</p></li>

<li id="fn-43@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Gr 6,10; 9,25 [<a href="#fnref-43@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">43@</a>]</p></li>

<li id="fn-44@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>2 Sb 30,7-8 [<a href="#fnref-44@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">44@</a>]</p></li>

<li id="fn-45@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Mt 23,34-35 [<a href="#fnref-45@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">45@</a>]</p></li>

<li id="fn-46@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Hr 2,2 [<a href="#fnref-46@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">46@</a>]</p></li>

<li id="fn-47@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Gl 6,13 [<a href="#fnref-47@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">47@</a>]</p></li>

<li id="fn-48@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Xh 24,16 [<a href="#fnref-48@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">48@</a>]</p></li>

<li id="fn-49@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Đn 7,13 [<a href="#fnref-49@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">49@</a>]</p></li>

<li id="fn-50@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Hr 13,12 [<a href="#fnref-50@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">50@</a>]</p></li>

<li id="fn-51@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592"><p>Cv 22,20; 26,10; Gl 1,13 [<a href="#fnref-51@-f20e7167-9ba7-4a30-834b-adfe72379592">51@</a>]</p></li>

</ol>