books/bible/versions/ktcgkpv.org/kt2011/2 v/14/14.html

<h1>VII. HAI VƯƠNG QUỐC CHO TỚI NGÀY SA-MA-RI THẤT THỦ<sup><a href="#fn-1-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-1-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">1</a></sup></h1>

<h2>Vua <sup><a href="#fn-1@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-1@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">1@</a></sup>A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-2-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-2-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">2</a></sup> cai trị Giu-đa<sup><a href="#fn-3-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-3-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">3</a></sup> (796-781)</h2>
<sup><b>1</b></sup> Năm thứ hai triều vua Giô-át<sup><a href="#fn-4-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-4-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">4</a></sup>, con vua Giơ-hô-a-khát<sup><a href="#fn-5-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-5-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">5</a></sup>, vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-6-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-6-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">6</a></sup>, thì con vua Giô-át<sup><a href="#fn-7-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-7-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">7</a></sup>, vua Giu-đa<sup><a href="#fn-8-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-8-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">8</a></sup>, là A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-9-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-9-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">9</a></sup>, lên làm vua. <sup><b>2</b></sup> Khi lên ngôi, vua được hai mươi lăm tuổi và trị vì tại Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-10-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-10-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">10</a></sup> hai mươi chín năm. Thân mẫu của vua là bà Giơ-hô-át-đan<sup><a href="#fn-11-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-11-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">11</a></sup> người Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-12-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-12-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">12</a></sup>. <sup><b>3</b></sup> Vua đã làm điều ngay chính trước mắt ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-13-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-13-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">13</a></sup>, tuy không bằng vua Đa-vít<sup><a href="#fn-14-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-14-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">14</a></sup>, tổ tiên vua. Trong mọi sự, vua đã làm như vua cha là Giô-át<sup><a href="#fn-15-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-15-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">15</a></sup>. <sup><b>4</b></sup> Tuy nhiên, các tế đàn ở nơi cao không bị phá huỷ ; dân chúng vẫn còn tế lễ và đốt hương trên các nơi cao đó.<sup><a href="#fn-16-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-16-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">16</a></sup>

<sup><b>5</b></sup> Vậy khi đã nắm vững vương quyền trong tay, vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-17-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-17-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">17</a></sup> <sup><a href="#fn-2@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-2@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">2@</a></sup>hạ sát những thuộc hạ đã hạ sát vua cha<sup><a href="#fn-18-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-18-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">18</a></sup>. <sup><b>6</b></sup> Nhưng vua không xử tử con cái những kẻ sát nhân ấy, như đã chép trong sách Luật Mô-sê<sup><a href="#fn-19-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-19-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">19</a></sup>, chiếu theo lệnh ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-20-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-20-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">20</a></sup> truyền rằng : “<sup><a href="#fn-3@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-3@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">3@</a></sup>Cha sẽ không bị xử tử vì con, và con sẽ không bị xử tử vì cha : mỗi người sẽ bị xử tử về tội của mình.”<sup><a href="#fn-21-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-21-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">21</a></sup>

<sup><b>7</b></sup> Chính vua đã <sup><a href="#fn-4@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-4@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">4@</a></sup>hạ sát mười ngàn quân Ê-đôm<sup><a href="#fn-22-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-22-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">22</a></sup> tại thung lũng Muối<sup><a href="#fn-23-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-23-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">23</a></sup>, và trong cuộc chiến vua đã chiếm được thành luỹ Tảng Đá<sup><a href="#fn-24-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-24-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">24</a></sup><sup><a href="#fn-25-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-25-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">25</a></sup>, mà vua đặt tên cho là Gióc-thơ-ên<sup><a href="#fn-26-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-26-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">26</a></sup><sup><a href="#fn-27-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-27-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">27</a></sup> ; tên này vẫn tồn tại đến ngày nay.

<sup><b>8</b></sup> Khi ấy, vua A-mát-gia<sup><a href="#fn-28-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-28-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">28</a></sup> sai sứ giả đến gặp vua Giô-át<sup><a href="#fn-29-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-29-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">29</a></sup> con vua Giơ-hô-a-khát<sup><a href="#fn-30-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-30-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">30</a></sup>, cháu vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-31-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-31-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">31</a></sup> là Giê-hu<sup><a href="#fn-32-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-32-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">32</a></sup>, và nói : “Nào đến đây, ta đọ sức với nhau !”<sup><a href="#fn-33-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-33-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">33</a></sup> <sup><b>9</b></sup> Vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-34-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-34-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">34</a></sup> là Giô-át<sup><a href="#fn-35-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-35-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">35</a></sup> mới sai người đến nói với vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-36-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-36-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">36</a></sup>, vua Giu-đa<sup><a href="#fn-37-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-37-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">37</a></sup><sup><a href="#fn-38-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-38-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">38</a></sup> : “<sup><a href="#fn-5@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-5@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">5@</a></sup>Cỏ gai trên núi Li-băng<sup><a href="#fn-39-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-39-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">39</a></sup> sai người đến nói với cây bá hương Li-băng<sup><a href="#fn-40-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-40-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">40</a></sup> : ‘Xin<sup><a href="#fn-41-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-41-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">41</a></sup> gả con gái của ngài cho con trai tôi.’ Nhưng một con dã thú Li-băng<sup><a href="#fn-42-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-42-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">42</a></sup> đi qua đã đạp lên cỏ gai. <sup><b>10</b></sup> Vì đã đánh bại Ê-đôm<sup><a href="#fn-43-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-43-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">43</a></sup>, nên ông lên mặt<sup><a href="#fn-44-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-44-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">44</a></sup>. Ông cứ vênh vang mà ở nhà ! Chứ sao ông lại muốn khiêu chiến<sup><a href="#fn-45-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-45-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">45</a></sup>, để rồi bị ngã gục cùng với Giu-đa<sup><a href="#fn-46-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-46-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">46</a></sup> ?”

<sup><b>11</b></sup> Nhưng vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-47-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-47-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">47</a></sup> không chịu nghe. Bấy giờ, vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-48-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-48-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">48</a></sup> là Giô-át<sup><a href="#fn-49-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-49-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">49</a></sup> mới tiến lên ; vua Giô-át<sup><a href="#fn-50-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-50-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">50</a></sup> và vua Giu-đa<sup><a href="#fn-51-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-51-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">51</a></sup> là A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-52-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-52-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">52</a></sup> đọ sức với nhau<sup><a href="#fn-53-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-53-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">53</a></sup> ở Bết Se-mét<sup><a href="#fn-54-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-54-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">54</a></sup><sup><a href="#fn-55-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-55-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">55</a></sup> thuộc Giu-đa<sup><a href="#fn-56-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-56-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">56</a></sup>. <sup><b>12</b></sup> Giu-đa<sup><a href="#fn-57-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-57-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">57</a></sup> bị Ít-ra-en<sup><a href="#fn-58-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-58-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">58</a></sup> đánh bại ; quân Giu-đa<sup><a href="#fn-59-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-59-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">59</a></sup> chạy trốn, ai về lều nấy. <sup><b>13</b></sup> Còn vua Giu-đa<sup><a href="#fn-60-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-60-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">60</a></sup> là A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-61-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-61-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">61</a></sup>, con vua Giô-át<sup><a href="#fn-62-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-62-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">62</a></sup>, cháu vua A-khát-gia-hu<sup><a href="#fn-63-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-63-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">63</a></sup>, thì bị vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-64-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-64-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">64</a></sup> là Giô-át<sup><a href="#fn-65-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-65-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">65</a></sup> bắt ở Bết Se-mét<sup><a href="#fn-66-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-66-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">66</a></sup>, và điệu về Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-67-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-67-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">67</a></sup>. Vua đập phá tường thành Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-68-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-68-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">68</a></sup>, tạo ra một chỗ hổng dài hai trăm thước, từ Cửa Ép-ra-im<sup><a href="#fn-69-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-69-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">69</a></sup><sup><a href="#fn-70-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-70-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">70</a></sup> đến Cửa Góc<sup><a href="#fn-71-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-71-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">71</a></sup>. <sup><b>14</b></sup> Sau đó, vua lấy tất cả vàng bạc cùng mọi đồ vật có trong Nhà ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-72-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-72-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">72</a></sup> và trong các kho của đền vua, bắt các con tin, rồi trở về Sa-ma-ri<sup><a href="#fn-73-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-73-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">73</a></sup>.

<sup><b>15</b></sup> <sup><a href="#fn-6@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-6@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">6@</a></sup>Các truyện còn lại của vua Giô-át<sup><a href="#fn-74-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-74-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">74</a></sup>, những gì vua làm, cũng như chiến công của vua trong cuộc giao chiến với vua Giu-đa<sup><a href="#fn-75-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-75-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">75</a></sup> là A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-76-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-76-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">76</a></sup>, đã chẳng được ghi chép trong sách Sử biên niên các vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-77-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-77-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">77</a></sup> đó sao ? <sup><b>16</b></sup> Vua Giô-át<sup><a href="#fn-78-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-78-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">78</a></sup> đã an nghỉ với tổ tiên và được chôn cất ở Sa-ma-ri<sup><a href="#fn-79-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-79-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">79</a></sup> bên cạnh các vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-80-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-80-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">80</a></sup>. Con vua là Gia-róp-am<sup><a href="#fn-81-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-81-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">81</a></sup> lên ngôi kế vị.<sup><a href="#fn-82-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-82-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">82</a></sup>

<sup><b>17</b></sup> Vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-83-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-83-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">83</a></sup>, con vua Giô-át<sup><a href="#fn-84-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-84-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">84</a></sup>, vua Giu-đa<sup><a href="#fn-85-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-85-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">85</a></sup>, còn sống mười lăm năm nữa sau khi vua Giô-át<sup><a href="#fn-86-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-86-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">86</a></sup>, con vua Giơ-hô-a-khát<sup><a href="#fn-87-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-87-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">87</a></sup>, vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-88-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-88-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">88</a></sup>, qua đời.

<sup><b>18</b></sup> Các truyện còn lại của vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-89-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-89-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">89</a></sup> đã chẳng được ghi chép trong sách Sử biên niên các vua Giu-đa<sup><a href="#fn-90-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-90-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">90</a></sup> đó sao ? <sup><b>19</b></sup> Người ta âm mưu hại vua ở Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-91-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-91-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">91</a></sup>, nên vua chạy trốn về hướng La-khít<sup><a href="#fn-92-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-92-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">92</a></sup><sup><a href="#fn-93-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-93-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">93</a></sup>, nhưng người ta sai người đuổi theo vua đến tận La-khít<sup><a href="#fn-94-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-94-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">94</a></sup> và giết vua ở đó. <sup><b>20</b></sup> Người ta cho ngựa chở vua về Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-95-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-95-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">95</a></sup> và chôn cất vua ở đó, bên cạnh tổ tiên vua trong Thành vua Đa-vít<sup><a href="#fn-96-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-96-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">96</a></sup>. <sup><b>21</b></sup> <sup><a href="#fn-7@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-7@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">7@</a></sup>Toàn dân Giu-đa<sup><a href="#fn-97-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-97-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">97</a></sup> đặt A-dác-gia<sup><a href="#fn-98-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-98-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">98</a></sup><sup><a href="#fn-99-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-99-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">99</a></sup> mới mười sáu tuổi lên ngôi kế vị vua cha là A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-100-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-100-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">100</a></sup>. <sup><b>22</b></sup> Chính vua đã tái thiết Ê-lát<sup><a href="#fn-101-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-101-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">101</a></sup><sup><a href="#fn-102-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-102-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">102</a></sup> và trả lại cho Giu-đa<sup><a href="#fn-103-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-103-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">103</a></sup>, sau khi vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-104-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-104-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">104</a></sup> an nghỉ bên cạnh tổ tiên.

<h2>Vua Gia-róp-am<sup><a href="#fn-105-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-105-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">105</a></sup> II cai trị Ít-ra-en<sup><a href="#fn-106-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-106-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">106</a></sup><sup><a href="#fn-107-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-107-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">107</a></sup> (783-743)</h2>
<sup><b>23</b></sup> Năm thứ mười lăm triều vua A-mát-gia-hu<sup><a href="#fn-108-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-108-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">108</a></sup>, con vua Giô-át<sup><a href="#fn-109-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-109-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">109</a></sup>, vua Giu-đa<sup><a href="#fn-110-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-110-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">110</a></sup>, con vua Giô-át<sup><a href="#fn-111-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-111-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">111</a></sup>, vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-112-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-112-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">112</a></sup>, là Gia-róp-am<sup><a href="#fn-113-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-113-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">113</a></sup>, lên làm vua, và trị vì bốn mươi mốt năm ở Sa-ma-ri<sup><a href="#fn-114-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-114-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">114</a></sup>. <sup><b>24</b></sup> Vua đã làm sự dữ trái mắt ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-115-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-115-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">115</a></sup>, đã không dứt bỏ mọi tội mà vua Gia-róp-am<sup><a href="#fn-116-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-116-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">116</a></sup>, con ông Nơ-vát<sup><a href="#fn-117-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-117-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">117</a></sup>, đã phạm và lôi kéo Ít-ra-en<sup><a href="#fn-118-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-118-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">118</a></sup> phạm theo.

<sup><b>25</b></sup> Chính vua đã tái lập biên giới Ít-ra-en<sup><a href="#fn-119-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-119-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">119</a></sup> từ Cửa Ải Kha-mát<sup><a href="#fn-120-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-120-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">120</a></sup><sup><a href="#fn-121-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-121-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">121</a></sup> cho đến biển A-ra-va<sup><a href="#fn-122-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-122-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">122</a></sup><sup><a href="#fn-123-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-123-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">123</a></sup>, như lời ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-124-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-124-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">124</a></sup>, Thiên Chúa của Ít-ra-en<sup><a href="#fn-125-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-125-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">125</a></sup>, đã dùng tôi trung của Người là ngôn sứ Giô-na<sup><a href="#fn-126-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-126-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">126</a></sup><sup><a href="#fn-127-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-127-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">127</a></sup>, con ông A-mít-tai<sup><a href="#fn-128-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-128-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">128</a></sup>, quê ở Gát Khê-phe<sup><a href="#fn-129-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-129-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">129</a></sup><sup><a href="#fn-130-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-130-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">130</a></sup>, mà phán. <sup><b>26</b></sup> Vì ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-131-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-131-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">131</a></sup> đã <sup><a href="#fn-8@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-8@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">8@</a></sup>nhìn thấy cảnh bần cùng của Ít-ra-en<sup><a href="#fn-132-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-132-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">132</a></sup> phản nghịch<sup><a href="#fn-133-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-133-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">133</a></sup> ; chẳng có một ai, <sup><a href="#fn-9@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-9@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">9@</a></sup>nô lệ hay tự do<sup><a href="#fn-134-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-134-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">134</a></sup>, đến cứu giúp Ít-ra-en<sup><a href="#fn-135-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-135-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">135</a></sup>. <sup><b>27</b></sup> ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-136-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-136-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">136</a></sup> đã không nói là sẽ xoá tên Ít-ra-en<sup><a href="#fn-137-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-137-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">137</a></sup>, không còn dấu vết trong thiên hạ, nên Người đã cứu họ nhờ tay vua Gia-róp-am<sup><a href="#fn-138-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-138-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">138</a></sup>, con vua Giô-át<sup><a href="#fn-139-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-139-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">139</a></sup><sup><a href="#fn-140-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-140-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">140</a></sup>.

<sup><b>28</b></sup> Các truyện còn lại của vua Gia-róp-am<sup><a href="#fn-141-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-141-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">141</a></sup> và mọi việc vua làm, cũng như chiến công nhờ đó vua đánh chiếm và đem Đa-mát<sup><a href="#fn-142-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-142-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">142</a></sup> cùng Kha-mát<sup><a href="#fn-143-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-143-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">143</a></sup> về lại cho Ít-ra-en<sup><a href="#fn-144-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-144-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">144</a></sup><sup><a href="#fn-145-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-145-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">145</a></sup>, những truyện đó đã chẳng được ghi chép trong sách Sử biên niên các vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-146-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-146-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">146</a></sup> đó sao ? <sup><b>29</b></sup> Vua Gia-róp-am<sup><a href="#fn-147-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-147-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">147</a></sup> đã nằm xuống với tổ tiên là các vua Ít-ra-en<sup><a href="#fn-148-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-148-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">148</a></sup>. Con vua là Dơ-khác-gia<sup><a href="#fn-149-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405" id="fnref-149-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">149</a></sup> lên ngôi kế vị vua cha.<hr>

<ol><li id="fn-1-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Sau khi ngôn sứ Ê-li-sa qua đời (13,14-21), truyện ông Ê-li-sa đã kết thúc (2 V 2,1 – 13,25). Lịch sử hai vương quốc tiếp tục được đề cập cho đến lúc Sa-ma-ri bị Át-sua tiến chiếm và đày người Ít-ra-en sang Át-sua (14,1 – 17,41) : vương quốc miền bắc sụp đổ. [<a href="#fnref-1-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">1</a>]</p></li>

<li id="fn-2-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-2-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">2</a>]</p></li>

<li id="fn-3-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-3-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">3</a>]</p></li>

<li id="fn-4-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-4-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">4</a>]</p></li>

<li id="fn-5-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoash | French: Joas | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָב | Vietnamese: Giô-át 6 -- con ông Giơ-hô-a-khát con ông Giê-hu, 2 V 14,8 [<a href="#fnref-5-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">5</a>]</p></li>

<li id="fn-6-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-6-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">6</a>]</p></li>

<li id="fn-7-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-7-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">7</a>]</p></li>

<li id="fn-8-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-8-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">8</a>]</p></li>

<li id="fn-9-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-9-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">9</a>]</p></li>

<li id="fn-10-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-10-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">10</a>]</p></li>

<li id="fn-11-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoaddan | French: Yehoaddan | Latin: Ioaden | Origin: יְהוֹעַדָּן | Vietnamese: Giơ-hô-át-đan -- 2 V 14,2 ; 2 Sb 25,1 [<a href="#fnref-11-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">11</a>]</p></li>

<li id="fn-12-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-12-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">12</a>]</p></li>

<li id="fn-13-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-13-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">13</a>]</p></li>

<li id="fn-14-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-14-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">14</a>]</p></li>

<li id="fn-15-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-15-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">15</a>]</p></li>

<li id="fn-16-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>X. 12,3-4 ; 15,3-4. [<a href="#fnref-16-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">16</a>]</p></li>

<li id="fn-17-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-17-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">17</a>]</p></li>

<li id="fn-18-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>X. 12,21-22. [<a href="#fnref-18-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">18</a>]</p></li>

<li id="fn-19-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-19-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">19</a>]</p></li>

<li id="fn-20-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-20-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">20</a>]</p></li>

<li id="fn-21-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Mọi người trong dòng tộc đều có liên hệ với kẻ sát nhân (x. Gs 7,16-26 ; 2 Sm 21,1-9 ; 2 V 9,22-27). Nhưng vua A-mát-gia-hu đã hành động như Lề Luật dạy (x. Đnl 24,16 ; 2 Sb 25,4). Ta thấy quan niệm tội ai nấy chịu, trách nhiệm cá nhân đã có tiến bộ ; sau này sẽ được ngôn sứ Ê-dê-ki-en khẳng định mạnh mẽ hơn (x. Ed 18). Vấn đề là có phải thực sự vua A-mát-gia-hu đã hành động như vậy hay chỉ là suy tư của các tác giả thuộc truyền thống đệ nhị luật đã áp đặt lên hành động của vua A-mát-gia-hu, hay là cả hai trường hợp đều đúng. [<a href="#fnref-21-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">21</a>]</p></li>

<li id="fn-22-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Edom | French: Edom | Latin: Edom | Origin: אֱדוֹם | Vietnamese: Ê-đôm 1 -- tổ tiên người Ê-xau, St 25,30 [<a href="#fnref-22-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">22</a>]</p></li>

<li id="fn-23-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Thung lũng Muối</em> : nằm giữa Biển Chết và vịnh A-ca-ba (x. 2 Sm 8,13 ; Tv 60,2). [<a href="#fnref-23-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">23</a>]</p></li>

<li id="fn-24-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Rock | French: Sèla | Latin: Petra | Origin: סֶּלַע | Vietnamese: Tảng Đá -- Tl 1,36 ; 2 V 14,7 [<a href="#fnref-24-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">24</a>]</p></li>

<li id="fn-25-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Thành luỹ Tảng Đá</em>, ds : <em>Tảng Đá</em>. Đây có lẽ là tên của một đồn luỹ, thành luỹ của người Ê-đôm. Việc xác định thành này còn nhiều khó khăn. Bản TG đồng hoá với <em>Kia Kha-re-xét</em> (x. 2 V 3,25 ; Gr 48,31), LXX đồng hoá với Pê-tra, thủ đô của Ê-đôm : có người cho rằng nó nằm cách Ta-pi-la khoảng 8 km về phía tây nam (Ds 24,21 ; Tl 1,36). [<a href="#fnref-25-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">25</a>]</p></li>

<li id="fn-26-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jokteel | French: Yoqtéel | Latin: Iecethel | Origin: יָקְתְאֵל | Vietnamese: Gióc-thơ-ên 1 -- một thành thuộc đồng bằng Giu-đa, Gs 15,38 [<a href="#fnref-26-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">26</a>]</p></li>

<li id="fn-27-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Gióc-thơ-ên</em> : không phải là Gióc-thơ-ên ở Gs 15,38 (x. 1 Sb 4,18). [<a href="#fnref-27-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">27</a>]</p></li>

<li id="fn-28-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-28-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">28</a>]</p></li>

<li id="fn-29-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-29-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">29</a>]</p></li>

<li id="fn-30-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoash | French: Joas | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָב | Vietnamese: Giô-át 6 -- con ông Giơ-hô-a-khát con ông Giê-hu, 2 V 14,8 [<a href="#fnref-30-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">30</a>]</p></li>

<li id="fn-31-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-31-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">31</a>]</p></li>

<li id="fn-32-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoash | French: Joas | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָב | Vietnamese: Giô-át 6 -- con ông Giơ-hô-a-khát con ông Giê-hu, 2 V 14,8 [<a href="#fnref-32-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">32</a>]</p></li>

<li id="fn-33-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>ds : <em>Chúng ta hãy nhìn nhau, diện đối diện</em>, cách nói này thường diễn tả những cuộc gặp gỡ thân thiện (x. St 32,31 ; Tl 6,22), nhưng ở đây và ở c.11 lại diễn tả sự thù nghịch, đối kháng. [<a href="#fnref-33-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">33</a>]</p></li>

<li id="fn-34-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-34-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">34</a>]</p></li>

<li id="fn-35-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-35-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">35</a>]</p></li>

<li id="fn-36-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-36-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">36</a>]</p></li>

<li id="fn-37-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-37-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">37</a>]</p></li>

<li id="fn-38-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Như ông Giô-tham xưa kia, vua Giô-át cũng dùng một câu truyện ngụ ngôn để trả lời vua A-mát-gia-hu (x. Tl 9,7-15 ; G 31,40 ; Is 34,13 ; Hs 9,8). [<a href="#fnref-38-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">38</a>]</p></li>

<li id="fn-39-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Libanon | French: Liban | Latin: Libanus | Origin: לְּבָנוֹן | Vietnamese: Li-băng -- Gs 9,1 ; Tl 3,3 [<a href="#fnref-39-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">39</a>]</p></li>

<li id="fn-40-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Libanon | French: Liban | Latin: Libanus | Origin: לְּבָנוֹן | Vietnamese: Li-băng -- Gs 9,1 ; Tl 3,3 [<a href="#fnref-40-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">40</a>]</p></li>

<li id="fn-41-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Sin | French: Sin | Latin: Sin | Origin: סִין | Vietnamese: Xin 1 -- sa mạc trong cuộc Xuất hành, Xh 16,1 ; Ds 33,11-12 [<a href="#fnref-41-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">41</a>]</p></li>

<li id="fn-42-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Libanon | French: Liban | Latin: Libanus | Origin: לְּבָנוֹן | Vietnamese: Li-băng -- Gs 9,1 ; Tl 3,3 [<a href="#fnref-42-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">42</a>]</p></li>

<li id="fn-43-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Edom | French: Edom | Latin: Edom | Origin: אֱדוֹם | Vietnamese: Ê-đôm 1 -- tổ tiên người Ê-xau, St 25,30 [<a href="#fnref-43-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">43</a>]</p></li>

<li id="fn-44-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Vua A-mát-gia-hu đang say men chiến thắng (x. c.7). [<a href="#fnref-44-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">44</a>]</p></li>

<li id="fn-45-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Khiêu chiến</em>, ds : <em>gây ra điều xấu</em>. [<a href="#fnref-45-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">45</a>]</p></li>

<li id="fn-46-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-46-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">46</a>]</p></li>

<li id="fn-47-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-47-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">47</a>]</p></li>

<li id="fn-48-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-48-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">48</a>]</p></li>

<li id="fn-49-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-49-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">49</a>]</p></li>

<li id="fn-50-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-50-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">50</a>]</p></li>

<li id="fn-51-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-51-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">51</a>]</p></li>

<li id="fn-52-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-52-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">52</a>]</p></li>

<li id="fn-53-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>X. c.8+. [<a href="#fnref-53-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">53</a>]</p></li>

<li id="fn-54-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Beth-Shemesh | French: Beth-Shèmesh | Latin: Bethsames | Origin: בֵּית־שֶׁמֶשׁ | Vietnamese: Bết Se-mét 1 -- thành ở ranh giới giữa Giu-đa và Đan, Gs 15,10 [<a href="#fnref-54-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">54</a>]</p></li>

<li id="fn-55-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Có nhiều thành mang tên này. Đây là thành nằm giữa chi tộc Giu-đa và chi tộc Đan (x. Gs 15,10 ; 21,16 ; 1 Sm 6,9-20 ; 1 V 4,9 ; 1 Sb 6,44 ; 2 Sb 28,18). [<a href="#fnref-55-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">55</a>]</p></li>

<li id="fn-56-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-56-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">56</a>]</p></li>

<li id="fn-57-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-57-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">57</a>]</p></li>

<li id="fn-58-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-58-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">58</a>]</p></li>

<li id="fn-59-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-59-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">59</a>]</p></li>

<li id="fn-60-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-60-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">60</a>]</p></li>

<li id="fn-61-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-61-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">61</a>]</p></li>

<li id="fn-62-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-62-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">62</a>]</p></li>

<li id="fn-63-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Joas | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָב | Vietnamese: Giô-át 5 -- con ông A-khát-gia-hu, 2 Sb 22,11 [<a href="#fnref-63-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">63</a>]</p></li>

<li id="fn-64-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-64-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">64</a>]</p></li>

<li id="fn-65-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-65-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">65</a>]</p></li>

<li id="fn-66-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Beth-Shemesh | French: Beth-Shèmesh | Latin: Bethsames | Origin: בֵּית־שֶׁמֶשׁ | Vietnamese: Bết Se-mét 1 -- thành ở ranh giới giữa Giu-đa và Đan, Gs 15,10 [<a href="#fnref-66-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">66</a>]</p></li>

<li id="fn-67-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-67-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">67</a>]</p></li>

<li id="fn-68-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-68-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">68</a>]</p></li>

<li id="fn-69-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Ephraim Gate | French: Ephraim -- (porte d) | Latin: Ephraim (porta) | Origin: אֶפְרַיׅם ‎(שַׁעַר) | Vietnamese: Ép-ra-im (cửa) -- một cửa phía bắc tường thành Giê-ru-sa-lem, -- 2 V 14,13 ; 2 Sb 25,23 [<a href="#fnref-69-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">69</a>]</p></li>

<li id="fn-70-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Cửa Ép-ra-im</em> : cửa chính, nằm ở tường thành phía bắc Giê-ru-sa-lem (x. Nkm 8,16 ; 12,39). [<a href="#fnref-70-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">70</a>]</p></li>

<li id="fn-71-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Cửa Góc</em>. : nằm ở tường thành phía tây bắc Giê-ru-sa-lem (x. Gr 31,38 ; Dcr 14,10 ; 2 Sb 26,9). [<a href="#fnref-71-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">71</a>]</p></li>

<li id="fn-72-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-72-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">72</a>]</p></li>

<li id="fn-73-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Samaria | French: Samarie | Latin: Samaria | Origin: שֹׁמְרוֹן | Vietnamese: Sa-ma-ri 1 -- thủ đô vương quốc miền Bắc, miền đất, -- 1 V 16,24 ; 2 V 18,34-35 ; 1 Mcb 10,30 [<a href="#fnref-73-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">73</a>]</p></li>

<li id="fn-74-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-74-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">74</a>]</p></li>

<li id="fn-75-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-75-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">75</a>]</p></li>

<li id="fn-76-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-76-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">76</a>]</p></li>

<li id="fn-77-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-77-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">77</a>]</p></li>

<li id="fn-78-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-78-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">78</a>]</p></li>

<li id="fn-79-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Samaria | French: Samarie | Latin: Samaria | Origin: שֹׁמְרוֹן | Vietnamese: Sa-ma-ri 1 -- thủ đô vương quốc miền Bắc, miền đất, -- 1 V 16,24 ; 2 V 18,34-35 ; 1 Mcb 10,30 [<a href="#fnref-79-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">79</a>]</p></li>

<li id="fn-80-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-80-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">80</a>]</p></li>

<li id="fn-81-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-81-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">81</a>]</p></li>

<li id="fn-82-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>X. 13,12-13+. [<a href="#fnref-82-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">82</a>]</p></li>

<li id="fn-83-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-83-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">83</a>]</p></li>

<li id="fn-84-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-84-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">84</a>]</p></li>

<li id="fn-85-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-85-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">85</a>]</p></li>

<li id="fn-86-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-86-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">86</a>]</p></li>

<li id="fn-87-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoash | French: Joas | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָב | Vietnamese: Giô-át 6 -- con ông Giơ-hô-a-khát con ông Giê-hu, 2 V 14,8 [<a href="#fnref-87-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">87</a>]</p></li>

<li id="fn-88-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-88-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">88</a>]</p></li>

<li id="fn-89-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-89-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">89</a>]</p></li>

<li id="fn-90-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-90-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">90</a>]</p></li>

<li id="fn-91-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-91-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">91</a>]</p></li>

<li id="fn-92-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Lachish | French: Lakish | Latin: Lachis | Origin: לָכִישׁ | Vietnamese: La-khít -- Gs 10,31-35 [<a href="#fnref-92-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">92</a>]</p></li>

<li id="fn-93-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>La-khít</em> : một thành của chi tộc Giu-đa cách Giê-ru-sa-lem khoảng 45 km về phía tây nam (x. Gs 15,39 ; 2 V 18,14 ; Gr 34,7). [<a href="#fnref-93-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">93</a>]</p></li>

<li id="fn-94-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Lachish | French: Lakish | Latin: Lachis | Origin: לָכִישׁ | Vietnamese: La-khít -- Gs 10,31-35 [<a href="#fnref-94-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">94</a>]</p></li>

<li id="fn-95-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-95-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">95</a>]</p></li>

<li id="fn-96-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: David (City of) | French: David (Cité de) | Latin: David (Civitas) | Origin: עִיר דָּוִד | Vietnamese: Thành vua Đa-vít -- 2 Sm 5,6-7 [<a href="#fnref-96-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">96</a>]</p></li>

<li id="fn-97-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-97-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">97</a>]</p></li>

<li id="fn-98-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Azariah | French: Azarya | Latin: Azarias | Origin: עֲזַרְיָה | Vietnamese: A-dác-gia 1 -- con ông Ê-than, 1 Sb 2,8 [<a href="#fnref-98-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">98</a>]</p></li>

<li id="fn-99-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Ở 2 Sb 26,1 ghi là Út-di-gia-hu. Có lẽ một bên là tên cha mẹ đặt cho lúc sinh ra, còn một bên là tên vua chọn khi lên ngôi. [<a href="#fnref-99-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">99</a>]</p></li>

<li id="fn-100-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-100-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">100</a>]</p></li>

<li id="fn-101-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Elath | French: Eilath | Latin: Elath | Origin: אֵילַת | Vietnamese: Ê-lát -- Đnl 2,8 [<a href="#fnref-101-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">101</a>]</p></li>

<li id="fn-102-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Ê-lát</em> : một hải cảng quan trọng của người Ê-đôm (x. Đnl 2,8 ; 1 V 9,26 ; 22,49). Người Ê-đôm đã giành lại dưới thời vua Giô-ram (x. 8,20), vua A-dác-gia đã lấy lại, sau này vua A-ram chiếm và trao lại cho Ê-đôm trong thời vua A-khát (x. 2 V 16,6+). [<a href="#fnref-102-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">102</a>]</p></li>

<li id="fn-103-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-103-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">103</a>]</p></li>

<li id="fn-104-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-104-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">104</a>]</p></li>

<li id="fn-105-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-105-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">105</a>]</p></li>

<li id="fn-106-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-106-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">106</a>]</p></li>

<li id="fn-107-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Gia-róp-am II</em> : một vị đại vương của vương quốc Ít-ra-en ; sách Sb không đề cập đến. Phân biệt với Gia-róp-am I (x. 1 V 11,26 – 14,20). [<a href="#fnref-107-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">107</a>]</p></li>

<li id="fn-108-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-108-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">108</a>]</p></li>

<li id="fn-109-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-109-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">109</a>]</p></li>

<li id="fn-110-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Amaziah | French: Amasias | Latin: Amasias | Origin: אֲמַצְיָהוּ | Vietnamese: A-mát-gia-hu -- vua thứ chín của Giu-đa, 1 Sb 3,12 [<a href="#fnref-110-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">110</a>]</p></li>

<li id="fn-111-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-111-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">111</a>]</p></li>

<li id="fn-112-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-112-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">112</a>]</p></li>

<li id="fn-113-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-113-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">113</a>]</p></li>

<li id="fn-114-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Samaria | French: Samarie | Latin: Samaria | Origin: שֹׁמְרוֹן | Vietnamese: Sa-ma-ri 1 -- thủ đô vương quốc miền Bắc, miền đất, -- 1 V 16,24 ; 2 V 18,34-35 ; 1 Mcb 10,30 [<a href="#fnref-114-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">114</a>]</p></li>

<li id="fn-115-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-115-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">115</a>]</p></li>

<li id="fn-116-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-116-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">116</a>]</p></li>

<li id="fn-117-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-117-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">117</a>]</p></li>

<li id="fn-118-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-118-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">118</a>]</p></li>

<li id="fn-119-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-119-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">119</a>]</p></li>

<li id="fn-120-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Hamathites | French: Hamath, Hamatite | Latin: Emathaeus | Origin: חֲמַת -- Αμαθιτις | Vietnamese: Kha-mát -- St 10,18 ; Am 6,2 ; 1 Mcb 12,25 [<a href="#fnref-120-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">120</a>]</p></li>

<li id="fn-121-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Cửa Ải Kha-mát</em> : cửa biên giới dẫn vào vương quốc Kha-mát, nằm ở cực bắc Ít-ra-en (x. Ds 13,21 ; 34,8). Vua Gia-róp-am II đã tái lập vương quốc rộng lớn của vua Sa-lô-môn thuở xưa (x. 1 V 5,1 ; 8,65). [<a href="#fnref-121-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">121</a>]</p></li>

<li id="fn-122-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Arabah | French: Araba | Latin: Araba | Origin: עֲרָבָה | Vietnamese: A-ra-va 1 -- một thung lũng, Đnl 2,8 [<a href="#fnref-122-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">122</a>]</p></li>

<li id="fn-123-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Biển A-ra-va</em> : còn gọi là Biển Muối hoặc Biển Đông (x. Đnl 3,17 ; 4,49 ; Gs 3,16 ; 12,3 ; Ed 47,18 ; Ge 2,20 ; Dcr 14,8). [<a href="#fnref-123-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">123</a>]</p></li>

<li id="fn-124-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-124-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">124</a>]</p></li>

<li id="fn-125-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-125-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">125</a>]</p></li>

<li id="fn-126-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jonah | French: Jonas | Latin: Ionas | Origin: יוֹנָה | Vietnamese: Giô-na 1 -- một ngôn sứ con ông A-mít-tai, 2 V 14,25 [<a href="#fnref-126-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">126</a>]</p></li>

<li id="fn-127-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Tác giả sách Giô-na đã mượn tên của vị ngôn sứ thời này mà đặt tên cho tác phẩm của mình (x. Gn 1,1). [<a href="#fnref-127-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">127</a>]</p></li>

<li id="fn-128-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jonah | French: Jonas | Latin: Ionas | Origin: יוֹנָה | Vietnamese: Giô-na 1 -- một ngôn sứ con ông A-mít-tai, 2 V 14,25 [<a href="#fnref-128-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">128</a>]</p></li>

<li id="fn-129-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Gath-Hepher | French: Gath-Héfèr | Latin: Gethepher | Origin: גַּת הַחֵפֶר | Vietnamese: Gát Khê-phe -- Gs 19,13 [<a href="#fnref-129-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">129</a>]</p></li>

<li id="fn-130-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Gát Khê-phe</em> : một thành nằm ở ranh giới phía đông chi tộc Dơ-vu-lun (x. Gs 18,13), cách hồ Kin-ne-rét khoảng 25 km về phía tây. [<a href="#fnref-130-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">130</a>]</p></li>

<li id="fn-131-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-131-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">131</a>]</p></li>

<li id="fn-132-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-132-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">132</a>]</p></li>

<li id="fn-133-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Phản nghịch</em> : M ; <em>vô cùng đắng cay</em> : LXX, XR, PT. [<a href="#fnref-133-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">133</a>]</p></li>

<li id="fn-134-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Cách nói diễn tả ý tưởng “không có một người nào” (x. 1 V 14,10+). [<a href="#fnref-134-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">134</a>]</p></li>

<li id="fn-135-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-135-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">135</a>]</p></li>

<li id="fn-136-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-136-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">136</a>]</p></li>

<li id="fn-137-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-137-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">137</a>]</p></li>

<li id="fn-138-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-138-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">138</a>]</p></li>

<li id="fn-139-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Joash | French: Yoash | Latin: Ioas | Origin: יוֹאָשׁ | Vietnamese: Giô-át 1 -- thuộc gia đình A-vi-e-de, Tl 6,11 ; 8,32 [<a href="#fnref-139-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">139</a>]</p></li>

<li id="fn-140-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Vương quốc Ít-ra-en xưa kia rộng mênh mông (x. 1 V 5,1 ; 8,65), nhưng vì tội của họ, Thiên Chúa đã để cho các nước lần lần xâm chiếm và cắt xén lãnh thổ của họ. Lần này qua Gia-róp-am II, Thiên Chúa tái lập lại lãnh thổ thuở xưa của họ. Điều đó có nghĩa là Thiên Chúa không xoá đi tên tuổi của đất nước họ (x. c.25+). [<a href="#fnref-140-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">140</a>]</p></li>

<li id="fn-141-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-141-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">141</a>]</p></li>

<li id="fn-142-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Damascus | French: Damas | Latin: Damas | Origin: Δαμασκος | Vietnamese: Đa-mát 1 -- Nơi ông Phao-lô được hoán cải, Cv 9,1-9 [<a href="#fnref-142-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">142</a>]</p></li>

<li id="fn-143-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Hamathites | French: Hamath, Hamatite | Latin: Emathaeus | Origin: חֲמַת -- Αμαθιτις | Vietnamese: Kha-mát -- St 10,18 ; Am 6,2 ; 1 Mcb 12,25 [<a href="#fnref-143-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">143</a>]</p></li>

<li id="fn-144-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-144-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">144</a>]</p></li>

<li id="fn-145-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p><em>Cho Ít-ra-en</em> : phỏng đoán ; M : <em>Cho Giu-đa ở Ít-ra-en</em> : khó hiểu ! Đây là một cách nói quá. Hai thành này không hề thuộc về Gia-róp-am. Có lẽ đó là một cách gợi nhớ và so sánh với chiến công của vua Đa-vít (x. 2 Sm 8,5-10). [<a href="#fnref-145-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">145</a>]</p></li>

<li id="fn-146-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-146-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">146</a>]</p></li>

<li id="fn-147-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jeroboam | French: Jéroboam | Latin: Ieroboam | Origin: יָרָבְעָם | Vietnamese: Gia-róp-am 1 -- con ông Nơ-vát và bà Xơ-ru-a, 1 V 11,26 [<a href="#fnref-147-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">147</a>]</p></li>

<li id="fn-148-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Jehoahaz | French: Yoakhaz | Latin: Ioachaz | Origin: יְהוֹאָחָז | Vietnamese: Giơ-hô-a-khát 1 -- vua thứ 11 của Ít-ra-en, con ông Giê-hu, 2 V 10,35 [<a href="#fnref-148-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">148</a>]</p></li>

<li id="fn-149-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>English: Zechariah | French: Zacharie | Latin: Zacharias | Origin: זְכַרְיָה | Vietnamese: Dơ-khác-gia 1 -- con vua Gia-róp-am, 2 V 14,29 [<a href="#fnref-149-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">149</a>]</p></li>

<li id="fn-1@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 Sb 25,1-2.11-12.17-28ss [<a href="#fnref-1@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">1@</a>]</p></li>

<li id="fn-2@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 V 12,21-22 [<a href="#fnref-2@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">2@</a>]</p></li>

<li id="fn-3@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Đnl 24,16+; Ed 14,12tđ [<a href="#fnref-3@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">3@</a>]</p></li>

<li id="fn-4@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 Sm 8,13 [<a href="#fnref-4@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">4@</a>]</p></li>

<li id="fn-5@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>Tl 9,8-15 [<a href="#fnref-5@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">5@</a>]</p></li>

<li id="fn-6@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 V 13,12-13ss [<a href="#fnref-6@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">6@</a>]</p></li>

<li id="fn-7@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 Sb 26,1-2ss [<a href="#fnref-7@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">7@</a>]</p></li>

<li id="fn-8@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>2 V 13,4-5 [<a href="#fnref-8@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">8@</a>]</p></li>

<li id="fn-9@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405"><p>1 V 14,10+ [<a href="#fnref-9@-3a677093-4e97-4590-9179-20ebaf7c8405">9@</a>]</p></li>

</ol>