corpus/O/RCO_030 (Sách Giê-rê-mi-a)/RCO_030.004.md

> <sup><b>1</b></sup> – Nếu ngươi trở về, hỡi Ít-ra-en[^1-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209], –sấm ngôn của ĐỨC CHÚA[^2-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]–,
>
> <sup><b>1</b></sup> nếu ngươi [^1@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]trở về với Ta,
>
> <sup><b>1</b></sup> nếu ngươi loại bỏ khỏi mặt Ta các thần ghê tởm
>
> <sup><b>1</b></sup> và không còn đi lang bạt,
>
> <sup><b>2</b></sup> nếu ngươi kêu : “ĐỨC CHÚA[^3-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] hằng sống”
>
> <sup><b>2</b></sup> mà [^2@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]thề cách trung thực, ngay thẳng và công chính,
>
> <sup><b>2</b></sup> thì chư dân cũng sẽ lấy danh Người mà [^3@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]cầu phúc cho nhau ;
>
> <sup><b>2</b></sup> và nơi Người, chư dân cũng sẽ hãnh diện.
>
> <sup><b>2</b></sup> 
>
><sup><b>3</b></sup> Vì ĐỨC CHÚA[^4-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] phán thế này với người Giu-đa[^5-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] và Giê-ru-sa-lem[^6-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] :

> <sup><b>3</b></sup> [^4@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]Vỡ đất hoang đi và đừng gieo vào [^5@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]gai góc !
>
> <sup><b>4</b></sup> Hỡi người [^6@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]Giu-đa[^7-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] và dân cư Giê-ru-sa-lem[^8-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>4</b></sup> hãy [^7@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]cắt bì để thuộc về ĐỨC CHÚA[^9-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209], hãy cắt bì lòng dạ các ngươi[^10-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] ;
>
> <sup><b>4</b></sup> nếu không, [^8@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]cơn giận của Ta sẽ bừng lên như lửa.
>
> <sup><b>4</b></sup> Vì những việc [^9@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]gian ác của các ngươi,
>
> <sup><b>4</b></sup> cơn giận ấy sẽ thiêu đốt mà không ai dập tắt được.
>
>
# Cuộc xâm lăng từ [^10@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]phương bắc[^11-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]

> <sup><b>5</b></sup> Tại Giu-đa[^12-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209], hãy công bố, tại Giê-ru-sa-lem[^13-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209], hãy loan tin,
>
> <sup><b>5</b></sup> nói đi, rúc [^11@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tù và trong khắp xứ.
>
> <sup><b>5</b></sup> Hãy lớn tiếng la lên : tập hợp lại !
>
> <sup><b>5</b></sup> Nào tiến lên, chúng ta chiếm lấy các [^12@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]thành kiên cố.
>
> <sup><b>6</b></sup> Giương cờ lên hướng về Xi-on[^14-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>6</b></sup> Trốn đi, đừng đứng lại,
>
> <sup><b>6</b></sup> vì từ phương bắc[^15-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] Ta sẽ giáng xuống một tai hoạ,
>
> <sup><b>6</b></sup> một thảm hoạ gớm ghê.
>
> <sup><b>7</b></sup> [^13@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]Sư tử đã chồm lên từ bụi rậm, kẻ sát hại chư dân đã lên đường
>
> <sup><b>7</b></sup> rời khỏi nơi nó ở, để biến xứ sở ngươi thành [^14@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]chốn hoang tàn.
>
> <sup><b>7</b></sup> Các thành trì của ngươi sẽ đổ nát, [^15@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]chẳng còn ai trú ngụ.
>
> <sup><b>8</b></sup> Bởi thế, hãy quấn [^16@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]vải thô vào người, than khóc đi, kêu gào lên,
>
> <sup><b>8</b></sup> [^17@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]cơn thịnh nộ của ĐỨC CHÚA[^16-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] sẽ chẳng buông tha chúng ta đâu !
>
> <sup><b>9</b></sup> Trong những ngày ấy –sấm ngôn của ĐỨC CHÚA[^17-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]–
>
> <sup><b>9</b></sup> vua sẽ phải kinh hồn, thủ lãnh cũng bạt vía,
>
> <sup><b>9</b></sup> tư tế hốt hoảng, ngôn sứ bàng hoàng.
>
> <sup><b>10</b></sup> Chúng nói : “Ôi, lạy ĐỨC CHÚA[^18-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] là Chúa Thượng,
>
> <sup><b>10</b></sup> quả thật Ngài đã gạt gẫm dân này và Giê-ru-sa-lem[^19-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>10</b></sup> Ngài từng nói : ‘Các ngươi sẽ được [^18@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]bình an’,
>
> <sup><b>10</b></sup> thế mà gươm lại đã thọc vào cổ[^20-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] !”
>
> <sup><b>11</b></sup> Bấy giờ thiên hạ sẽ nói với dân này và Giê-ru-sa-lem[^21-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] :
>
> <sup><b>11</b></sup> từ các đồi trọc trong sa mạc
>
> <sup><b>11</b></sup> [^19@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]gió nồng sẽ thổi đến con gái dân Ta[^22-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]
>
> <sup><b>11</b></sup> không phải để rê, không phải để [^20@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]sảy.
>
> <sup><b>12</b></sup> Một cơn gió cực mạnh thổi đến theo lệnh Ta[^23-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>12</b></sup> bấy giờ chính Ta sẽ [^21@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tuyên án kết tội chúng.
>
> <sup><b>13</b></sup> Này nó ùn ùn kéo lên như [^22@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]mây, [^23@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]xe của nó khác nào vũ bão,
>
> <sup><b>13</b></sup> ngựa của nó [^24@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]lẹ hơn [^25@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]phượng hoàng.
>
> <sup><b>13</b></sup> Khốn cho chúng tôi, chúng tôi chết mất !
>
> <sup><b>14</b></sup> Hỡi Giê-ru-sa-lem[^24-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>14</b></sup> hãy [^26@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tẩy rửa lòng ngươi sạch mọi gian tà để được ơn cứu độ.
>
> <sup><b>14</b></sup> Đến bao giờ lòng ngươi còn ấp ủ những tư tưởng hư đốn ?
>
> <sup><b>15</b></sup> Từ vùng Đan[^25-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] có tiếng đồn, từ núi Ép-ra-im[^26-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] có tin dữ[^27-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>16</b></sup> Hãy nhắc cho chư dân nhớ điều này,
>
> <sup><b>16</b></sup> hãy đưa tin về Giê-ru-sa-lem[^28-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209][^29-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] :
>
> <sup><b>16</b></sup> Từ miền đất [^27@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]xa xôi, quân thù[^30-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] đang tiến đến.
>
> <sup><b>16</b></sup> Chúng sẽ vây hãm thành, sẽ hò hét tấn công các thành thị Giu-đa[^31-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>17</b></sup> Như những kẻ canh giữ đồng ruộng,
>
> <sup><b>17</b></sup> chúng vây hãm Giê-ru-sa-lem[^32-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>17</b></sup> bởi vì nó đã phản bội Ta, – sấm ngôn của ĐỨC CHÚA[^33-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>18</b></sup> Các hành vi cử chỉ của ngươi
>
> <sup><b>18</b></sup> đã [^28@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]gây nên cho ngươi những điều này.
>
> <sup><b>18</b></sup> Tai hoạ ngươi phải chịu là thế đó :
>
> <sup><b>18</b></sup> Cay đắng thật, cay đắng tận tâm can !
>
> <sup><b>19</b></sup> [^29@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]Ruột gan tôi, ôi ruột gan tôi, [^30@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]đau quá chừng quá đỗi[^34-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>19</b></sup> Trong lồng ngực tôi, tim đập thình thình.
>
> <sup><b>19</b></sup> Tôi không thể nào làm thinh được
>
> <sup><b>19</b></sup> vì tiếng [^31@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tù và rúc, tiếng [^32@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]hò la xung trận, tôi đã nghe rõ cả.
>
> <sup><b>20</b></sup> Người ta la lên : “Hết [^33@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]thảm hoạ này đến thảm hoạ khác !”
>
> <sup><b>20</b></sup> Phải, cả xứ đã bị tiêu diệt rồi !
>
> <sup><b>20</b></sup> Bất thình lình các lều trại của tôi bị tiêu diệt,
>
> <sup><b>20</b></sup> trong nháy mắt các [^34@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]nhà bạt của tôi cũng thế.
>
> <sup><b>21</b></sup> Tới bao giờ tôi còn phải thấy cờ hiệu,
>
> <sup><b>21</b></sup> phải nghe tiếng [^35@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tù và của chúng ?
>
> <sup><b>22</b></sup> Dân Ta[^35-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] quả thật là [^36@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]ngu xuẩn, chúng không nhận biết Ta.
>
> <sup><b>22</b></sup> Chúng là những đứa con dại dột, là những kẻ tăm tối u mê.
>
> <sup><b>22</b></sup> Chúng chỉ khéo làm [^37@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]điều dữ, chứ chẳng biết làm điều lành[^36-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209].
>
> <sup><b>23</b></sup> Tôi nhìn xuống đất : toàn là trống rỗng[^37-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>23</b></sup> tôi ngước lên trời : chỉ thấy [^38@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tối om.
>
> <sup><b>24</b></sup> Tôi nhìn [^39@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]núi non, chúng run lẩy bẩy,
>
> <sup><b>24</b></sup> mọi đồi cao đều chuyển động rung rinh.
>
> <sup><b>25</b></sup> Tôi đưa mắt nhìn : đâu còn ai nữa,
>
> <sup><b>25</b></sup> chim chóc trên trời cũng [^40@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]trốn biệt tăm.
>
> <sup><b>26</b></sup> Tôi đưa mắt nhìn : đồng xanh đã thành [^41@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]sa mạc,
>
> <sup><b>26</b></sup> mọi đô thị đều tan hoang trước mặt ĐỨC CHÚA[^38-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209],
>
> <sup><b>26</b></sup> trước [^42@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]cơn thịnh nộ bừng cháy của Người.
>
> <sup><b>27</b></sup> Vì ĐỨC CHÚA[^39-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] phán như sau : Cả xứ sẽ bị tàn phá,
>
> <sup><b>27</b></sup> nhưng Ta sẽ không [^43@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]phá huỷ hoàn toàn.
>
> <sup><b>28</b></sup> Vì thế, đất sẽ [^44@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]chịu tang, trên cao, trời sẽ [^45@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]tối sầm.
>
> <sup><b>28</b></sup> Vì một khi tuyên bố rồi, Ta quyết tâm thực hiện,
>
> <sup><b>28</b></sup> Ta sẽ không hối tiếc, không [^46@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]thay đổi.
>
> <sup><b>29</b></sup> Nghe tiếng kỵ mã và lính bắn cung, cả thành đều chạy trốn :
>
> <sup><b>29</b></sup> kẻ chui vào bụi rậm, người trèo lên mỏm đá ;
>
> <sup><b>29</b></sup> cả thành bị bỏ hoang, không còn ai [^47@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]ở nữa.
>
> <sup><b>30</b></sup> Còn ngươi, ngươi sẽ làm gì, hỡi đứa bị diệt vong[^40-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] ?
>
> <sup><b>30</b></sup> Dù ngươi [^48@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]mặc áo điều sặc sỡ hay trang sức bằng vàng,
>
> <sup><b>30</b></sup> dù ngươi có vẽ mắt cho to,
>
> <sup><b>30</b></sup> thì đỏm dáng như vậy cũng chẳng ích lợi gì.
>
> <sup><b>30</b></sup> Những [^49@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]kẻ từng yêu ngươi say đắm
>
> <sup><b>30</b></sup> sẽ miệt thị ngươi, đòi lấy mạng ngươi.
>
> <sup><b>31</b></sup> Phải, tiếng tôi nghe tựa tiếng người [^50@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]phụ nữ lâm bồn,
>
> <sup><b>31</b></sup> tiếng rên la của người mẹ trẻ sinh con,
>
> <sup><b>31</b></sup> tiếng thiếu nữ [^51@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]Xi-on[^41-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209] thở hổn hển và dang tay kêu khóc :
>
> <sup><b>31</b></sup> “Khốn thân tôi, tôi chết dần chết mòn
>
> <sup><b>31</b></sup> trước những kẻ sát nhân !”
>
>[^1-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: &#1497;&#1477;&#64299;&#1456;&#1512;&#1464;&#1488;&#1461;&#1500; | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10

[^2-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^3-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^4-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^5-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64309;&#1491;&#1464;&#1492; | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35

[^6-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^7-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64309;&#1491;&#1464;&#1492; | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35

[^8-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^9-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^10-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Cắt bì là phép khai tâm vào giao ước *để thuộc về Đức Chúa*. Nhưng đối với Giê-rê-mi-a, dấu bề ngoài đó không có giá trị gì, nếu thiếu *cắt bì lòng dạ* (x. Đnl 10,16 ; Rm 2,29) tức là biến đổi nội tâm, gắn bó thật sự với Đức Chúa. Ít-ra-en không chịu nghe lời Đức Chúa vì *tai họ không cắt bì* (6,10 ; 9,24-25). Cuối cùng thì chính Đức Chúa cũng sẽ cắt bì lòng dạ cho Ít-ra-en. Lúc đó Ít-ra-en sẽ hoàn toàn yêu mến và sống cho Người (Đnl 30,6).

[^11-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Tất cả khúc 4,5 – 6,30 đều tập trung vào việc loan báo tai hoạ từ phương Bắc (4,6 ; 6,22) sắp ập xuống Giu-đa và Giê-ru-sa-lem. Kẻ thù không được xác định. Có thể là dân man di (Xơ-ky-tho) xuất hiện ở miền ven biển Xy-ri-a Pa-lét-tin quãng từ năm 630 đến năm 625, cũng có thể là quân Át-sua. Nhưng hợp lý nhất là cuộc xâm lăng của quân Can-đê, *một dân hung hãn bạo tàn* (Kb 1,6) vào năm 605.

[^12-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64309;&#1491;&#1464;&#1492; | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35

[^13-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^14-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: &#1510;&#1460;&#1497;&#1468;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32

[^15-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: *Phương Bắc* là một điều huyền bí đối với Ít-ra-en. Tai hoạ nói chung thường từ phương Bắc ập xuống (x. 1,14 ; 6,1 ; 15,12 ; 50,3 ; Ge 2,20).

[^16-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^17-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^18-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^19-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^20-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ai nói ? HR thay vì *Chúng nói* thì đọc *Tôi nói* tức là ông Giê-rê-mi-a. Nếu vậy thì phải hiểu là vị ngôn sứ này cũng theo phản ứng của dân bị *gạt gẫm* bởi các ngôn sứ giả. Đa số các bản dịch theo cách đọc này. Bản dịch Việt ngữ dựa vào một số thủ bản Hy-lạp, theo đó phải hiểu về các ngôn sứ của c.9 trên nói để tố cáo Chúa về chuyện gạt gẫm.

[^21-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^22-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Kiểu nói quen thuộc để chỉ *dân Ta*, như 6,26 ; 8,11.19.21-23 ; 9,6 ; 14,17.

[^23-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: *Gió nồng* (người Ả-rập gọi là Khát-sim) thổi từ sa mạc về, gây nên bầu khí ngột ngạt và đôi khi tạo nên như mây cát khiến bầu trời u ám. Hình ảnh độc đáo của Giê-rê-mi-a ngụ ý nói : cũng như thứ gió kia chẳng ích lợi gì cho công việc lao động, những lời răn đe chẳng đủ sức làm cho dân từ bỏ tội lỗi của mình. Vì thế mới cần đến *cơn gió cực mạnh* để huỷ diệt cho xong.

[^24-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^25-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Dan | French: Dan | Latin: Dan | Origin: &#1491;&#1468;&#1464;&#1503; | Vietnamese: Đan 1 -- Con trai ông Gia-cóp,  St 30,6

[^26-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Ephraim Gate | French: Ephraim -- (porte d) | Latin: Ephraim (porta) | Origin: &#1488;&#1462;&#1508;&#1456;&#1512;&#1463;&#1497;&#1477;&#1501; &#8206;(&#64298;&#1463;&#1506;&#1463;&#1512;) | Vietnamese: Ép-ra-im (cửa) -- một cửa phía bắc tường thành Giê-ru-sa-lem, -- 2 V 14,13 ; 2 Sb 25,23

[^27-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: *Từ Đan ... từ núi Ép-ra-im* : biên giới phía bắc Pa-lét-tin và vùng núi từ Xi-khem đến Bê-then, phía bắc Giê-ru-sa-lem. Ý nói quân thù đã đến sát cận đất Giu-đa.

[^28-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^29-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: ds : *Hãy huy động*, hoặc : *Hãy công bố chống lại Giê-ru-sa-lem*.

[^30-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: *Quân thù* : phỏng đoán mà sửa từ Híp-ri. Thật ra theo bản này, dịch *những kẻ phong toả, vây hãm* còn đúng hơn. Tin các thị trấn nhỏ của Giu-đa bị vây và bị tấn công, báo cho biết số phận của Giê-ru-sa-lem.

[^31-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64309;&#1491;&#1464;&#1492; | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35

[^32-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: &#1497;&#1456;&#1512;&#64309;&#64298;&#1464;&#1500;&#1461;&#1501; | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48

[^33-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^34-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ngôn sứ tự đồng hoá với quê hương xứ sở trong thảm hoạ của Giê-ru-sa-lem. Thể xác (ruột gan) cũng như tâm thần (tim) đều quặn đau khôn xiết.

[^35-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ở đây là Đức Chúa nói, trong khi ở c.21 và c.23 chắc chắn là ngôn sứ nói. Vì thế có người hồ nghi c.22 này không đích xác. Nói cho cùng, ta vẫn có thể hiểu là ông Giê-rê-mi-a nói về Ít-ra-en như *dân tôi*. Lẽ dĩ nhiên vì thế mà ông không được nhìn nhận là người phát ngôn của Đức Chúa (x. 11,18-23 ; 20,1-18 ; 28,1-17 ; 36,1-32 là những lúc đấu tranh gay cấn nhất !)

[^36-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: *Làm điều lành* là tìm kiếm Thiên Chúa (Am 5,4.6.14), là tìm sự khôn ngoan, suối trào ra các nhân đức (Kn 8,7) ; thiếu khôn ngoan, người ta không thể đẹp lòng Thiên Chúa (Kn 7,14.28), cũng chẳng hiểu nổi đường lối của Người (Gr 9,11 ; Hs 14,10 ; Tv 107,43). Nhưng sự u mê của Ít-ra-en là đắc tội (5,21 ; x. Is 6,9-10 ; 42,20 ; Ed 12,2).

[^37-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Sau thảm hoạ ầm ĩ là cảnh đồng không mông quạnh thời nguyên thuỷ (St 1,2), ngôn sứ Giê-rê-mi-a có biệt tài dùng những hình ảnh như thế (x. 5,15.17 ; gươm đe doạ Can-đê 50,35-38 ; Ba-by-lon cái búa của Đức Chúa 51,20-23), cho hay ông là người rất dễ cảm xúc.

[^38-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^39-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^40-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Có bản dịch bỏ *hỡi đứa bị diệt vong*, vì cho là thừa thãi, không đúng chỗ (TOB, Osty ...). LXX cũng không có.

[^41-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: &#1510;&#1460;&#1497;&#1468;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32

[^1@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 3,4; Ge 2,12

[^2@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 12,16; Đn 6,13

[^3@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: St 12,3; Is 65,16

[^4@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Hs 10,12

[^5@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Mt 13,22

[^6@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 11,2

[^7@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 9,25; Đnl 10,16

[^8@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 21,12

[^9@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 13,10

[^10@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 1,13-15

[^11@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,19; 51,27; Ge 2,1

[^12@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 8,14

[^13@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Nk 2,12

[^14@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 6,8

[^15@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,29

[^16@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 6,26; Is 15,3

[^17@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,26; Is 5,25

[^18@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 14,13

[^19@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Hs 13,15

[^20@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 51,2

[^21@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 12,1; 39,5

[^22@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ed 38,9

[^23@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Nk 2,5

[^24@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Kb 1,8

[^25@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ac 4,19

[^26@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Is 1,16; Ed 18,31; Gc 4,8

[^27@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 5,15

[^28@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 2,17.19; Tv 107,17

[^29@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ac 4,20; Kb 3,16

[^30@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 10,19; 13,17

[^31@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 6,17

[^32@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 49,2

[^33@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 14,17; Ed 7,26

[^34@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 10,20

[^35@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,5

[^36@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 5,21; 8,7; Đnl 32,6.28; Tv 82,5; Is 27,11; Hs 4,6; Lc 24,25

[^37@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Mk 7,3

[^38@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,28

[^39@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Tl 5,5; Tv 46,3-4; Nk 1,5

[^40@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 9,9

[^41@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Lv 26,34; Tv 107,34

[^42@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,8; Nk 1,6

[^43@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 5,10

[^44@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 12,4; Hs 4,3

[^45@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Is 50,3

[^46@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Ds 23,19

[^47@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 4,7

[^48@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Is 3,16-24; Ed 23,40

[^49@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 30,14; Ed 16,37-40; 23,22

[^50@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Gr 6,24; 13,21; 22,23; 48,41; 50,43; Tv 48,7; Is 13,8

[^51@-3868b72c-b3f4-45bf-92b8-9e136e7d3209]: Is 1,8