Datasets:

Axxmet
/

turkish-english-basis

text string
=== 29021127_16230146_TDK___Buyuk_Turkce_Sozluk.pdf === BüyükTürkçe Sözlük SürümNo:1.0 Farabi Açıklama (veyaağzınıniçine)bakmak nesöyleyeceğinibeklemek. onunsözünegöredavranmak. ...(bir)hâlalmak birdurumagelmek. ...canlısı düşkünü. ...damgasınıvurmak (biriiçin)kötübiryargıyavarmak. ...-ekuvvet herhangibirşeyeağırlıkverildiğindekullanılır. ...fırınekmekyemesilâzım birdurumaerişmekiçinpekçokemekvermesi,çalışmasıgerekir. ...gözüylebakmak yerinekoymak. ...ileberaber ilebirlikte. ...kim...kim yakıştırılanşeyinuygunsuzluğunubelirtmeyeyarar. ...olsun,... olsun, sözügeçenherşey. ...süsüvermek gerçeğeaykırıolarak,kendisindeveyaherhangibirşeydeüstünbirnitelikveyadeğervarmışgibi göstermek. ...ziyafetiçekmek herhangibirşeyieniyibiçimdebaşarmak,herhangibiryönüyledoyurmak. ...-aveya...-egelince sıragelinceanlamınagelerekbirkonubittiktensonrasözübaşkabirkonuyageçirmeyeyarar. ayrıcalıkgösterenbirdüşünceyegeçildiğinianlatır. ...-a,...-yagetirmek birinibirdurumagetirerekistediğigibidavranmak. ...-deneylemek yoksunbırakmak. ...-ında/...-indedeğil birşeyinsöylenenniteliğineönemvermeyianlatır. ...itutmak birişiyapacağıvegöreceğiozamanarastlamak. ...ikinciplânadüşmek birkimseninveyatopluluğungözündeeskiönemini,değeriniyitirmek. ...ileberaber -dığı/ -diğianda. -dan/-denbaşka. -dığı/ -diğihâlde. ...-masıyla,...-mesibirolmak aynıanda,çabucacık,birden. ...mayaveya...meyegörsün(veyagör) sözkonusufiilindoğuracağısonucakesinlikkazandırmakiçinkullanılır. ...nınresmidir... birdurumunolacağıkesinvebellidir. 19Mayıs 30Ağustos ZaferBayramı. a Seslenme bildirir. a (a:)Şaşma,hatırlama,sevinme,acıma,üzülme,kızmagibiduygularıgüçlendirir,cümleninbaşındaveya sonundakullanılır. a/e Çekimlifiilinsonunagelerekanlamıpekiştirir. -a-/ -e- İsimdenfiiltüretenek. -a/ -e Yönelmedurumueki:dağa,eve,yola,öne.Ünlüilebitenisimlerdensonraarayaysesigirer. -a/ -e Fiildenzarftüretenek:yazayaza,gidegide,koşakoşa,düşekalka,güleoynaya.Ünlüilebitenfiillerden sonraarayaysesigirer:yaşayayaşaya,bekleyebekleye,okuyaokuya,yürüyeyürüye.Buekgöre,kala,geçe,sapa örneklerindekalıplaşmıştır. a,A Türkalfabesininbirinciharfi,sesbilimibakımındankalınünlülerindüzvegenişolanınıgösterir. Notaişaretleriniharflerlegöstermeyöntemindelâsesinibildirir. ab Su. aba Yünden,dövülerekyapılankalınvekabakumaş. Bukumaştanyapılmışyakasızveuzunüstlük. Bukumaştanyapılmışolan. Eskidendervişleringiydiğiabadanyapılmış,önüaçıkhırka. Abla. Anne. abaaltındandeğnek(sopa)göstermek yumuşakgörünmeklebirlikteyinedegözünükorkutmak. abagibi (kumaşiçin)kabavekalın. abagüreşi Abagiyilerekvebelekuşakbağlanarakyapılanbirtürgüreş. abavaktiyaba,yabavaktiaba kişi,ihtiyaçlarınıvaktindenönceveucuzolduğuzamankarşılamalıdır. abacı Abayapanveyasatankimse. Abadangiyecekyapanveyasatankimse. Bedavacı,asalak. abacıkebeci,arayerdesenneci? "anlamadığınbuişenekarışıyorsun?"anlamındakullanılanbirsöz. abacılık Abayapmaveyasatmaişi. Abadangiyecekyapmaveyasatmaişi. abadî Kalıncaveaçıksamanrenginde,yarımatbiryazıkâğıdıtürü. abajur Işığıbiryeretoplamak,doğrudandoğruyagözlerevurmasınıönlemekiçinkullanılanlâmbasiperi. Genellikleüzerisiperlimasalâmbasıveyaayaklılâmba. abajurcu Abajuryapanveyasatankimse. abajurculuk Abajurcununişiveyamesleği. abajurlu Abajuruolan. abaküs Sayıboncuğu,çörkü. abalı Abasıolan,abagiymişolan. abandırma Abandırmakişi. abandırmak Birkimseninbiryereabanmasınısağlamak. Birhayvanıyereçöktürmek. abandone Dövüşemeyecekdurumagelen(boksör). abandoneetmek dövüşemeyecekdurumagetirmek. abandoneolmak dövüşemeyecekdurumagelmek. abanî Sarımtırakdallınakışlarlaişlenmişbirtürbeyaz,ipekkumaş. Bukumaştanyapılmış. abanma Abanmakişi. abanmak Eğilerekbirşeyin,birkimseninüzerinekapanmak. Biryereveyabirkimseyeyaslanmak,dayanmak. Birşeyinveyabirkimseninüzerineçöküpçullanmak. Birineyükolarakonunsırtındangeçinmeyebakmak. abanoz Abanozgillerinağır,sertvesiyahrenklitahtası. abanozgibi çoksert. abanozkesilmek sertleşerekdayanıklılığıartmak. kirdenmatlaşmak,renginikaybetmek. abanozgiller İkiçeneklilerden,sıcakülkelerdeyetişenvekerestesineabanozdenilenbirbitkifamilyası. abanozlaşma Abanozlaşmakdurumualma. abanozlaşmak Ağaçvebenzerimaddeleruzunsüresudakalarakkararmak. (insan)uzunsüregüneştekalarakkararmak,yanmak. abartı Abartma,mübalâğa. abartıcı Birşeyiolduğundanbüyükveyaçokgöstermehuyundaolan(kimse),abartmacı,mübalâğacı. abartıcılık Abartıcıolmadurumu,abartmacılık,mübalâğacılık. abartılı Olduğundanfazlagösterilen,mübalâğalı. abartılma Abartılmakişi. abartılmak Abartmakişinekonuolmak,mübalâğaedilmek. abartısız Olduğundanfazlagösterilmeyen,mübalâğasız. abartış Abartmakişiveyabiçimi. abartma Abartmakişi,mübalâğa. abartmacı Abartıcı,mübalâğacı. abartmacılık Abartıcılık,mübalâğacılık. abartmak Birşeyiolduğundanbüyükveyaçokgöstererekanlatmak,mübalâğaetmek. abartmalı Abartılmış,mübalâğalı. abartmasız Abartılmamış,abartmadan,mübalâğasız. abasız Abasıolmayan,abagiymemişolan. abaşo Alt,alttaki,aşağı. Gemiyibaştanveyakıçtanhalatlakarayabağlama. abat Bayındır,mamur. Şen,rahat. abatetmek mamuretmek,rahatakavuşturmak,zenginleştirmek,gönendirmek. abateylemek abatetmek. abatolmak mutluolmak,rahatakavuşmak,gönenmek. abayısermek biryereteklifsizceyerleşmek. abayıyakmak gönülvermek,tutulmak,âşıkolmak. Abaza KuzeybatıKafkasya'dayaşayanbirhalkvebuhalkamensupolankimse. Abazaca Abazalartarafındankullanılandil. abazan Karnıaçolan(kimse). Uzunsürekadınsızkalan(erkek). abazankalmak uzunsürecinselilişkidebulunmamak,kadınsızkalmak. abazanlık Abazanolmadurumu. Abbasyolcu yolaçıkacakkimse. Abbasî AbbasbinAbdülmuttalibsoyundangelen,BağdatmerkezolmaküzereÖnAsyaveKuzeyAfrika'da750- 1258tarihleriarasındahükümsürensülâle. abd Kul. Köle. Abdal Safevîlerdevrindeİran'dayaşayanTürkoymaklarındanbiri. Anadolu'dayaşayanbirtakımoymaklaraverilenad. abdal Eskidenbazıgezgindervişlereverilenad. Dilencikılıklı,üstübaşıperişankimse. Bkz.aptal. abdalamalûmolur birşeyinolacağınıöncedensezenkimseleriçinşakayollusöylenir. abdallık Abdalolmadurumu. abdest Müslümanların,bazıibadetleriyapabilmekiçinel,ağız,burun,yüz,kol,ayakyıkamavebaşa,enseyeıslakel gezdirme,kulağıtemizlemebiçimindeyaptıklarıarınma. İdraryapmavekalınbağırsağıboşaltma. abdestalmak abdestyoluylaarınmak. namazkılmakiçingerekliyıkamakurallarınıyerinegetirmek. abdestbozmak ayakyolunagitmek. abdestbozulmak yenidenabdestalmagereğiortayaçıkmak. abdesttazelemek yenidenabdestalmak. abdestbozan Şeritgillerden,vücuduyassı,birbirinekenetlenmişboğumlarıbulunanvebazısımetrelerceboydaolanbir bağırsakasalağı,tenya,şerit. abdestbozanotu Gülgillerden,siyahveyeşilboyaçıkarılanbirbitki(Poteriumspinosum). abdesthane Abdestbozacakyer,ayakyolu,tuvalet. abdestigelmek(veyaolmak) abdestbozmayaihtiyaçduymak. abdestikaçmak abdestbozmaihtiyacıvarkenyokolmak. abdestindenamazında dindar. abdestindenşüphesiolmamak yaptığıiştekusuruolmadığınıkesinolarakbilmek. abdestinivermek azarlamak. abdestli Abdestalmışbulunanveyaabdestibozulmamışolan. abdestlik Abdestalınacakyer. Abdestalınırkengiyilenvekolsuzhırkayabenzeyenbirtürgiyecek. Abdestalmayayarayan. abdestsiz Abdestalmamışveyaabdestibozulmuşolan. abdestsizyerebasmamak dinbuyruklarınatitizlikleuymak. abdiâciz Alçakgönüllülükbildirmeküzere"ben"yerinekullanılır. abdülleziz AkdenizbölgesindeveAfrika'dayetişençokyıllıkveotsubirbitki(Cyperusesculentus). Bubitkininyemişgibiyenilen,tatlıveyağlıürünü. abece Bkz.alfabe. abecesırası Bkz.alfabesırası. abecesel Bkz.alfabetik. aberasyon Sapınç. abes Aklavegerçeğeaykırı. Gereksiz,lüzumsuz,yersiz,boş. abesbulmak gereksiz,saçmasaymak. abeskaçmak uygunsuzdüşmek. abesleuğraşmak(veyaabesleiştigaletmek) *yersiz,yararsızşeylerlevakitöldürmek. abeslik
Abesolmadurumu. abıhayat Efsaneleregöreiçenkimseyeölümsüzlüksağlayanbirsu,bengisu. abıhayatiçmiş yaşıçokilerlemişolduğuhâldegençgörünen(kimse). abıkevser CennettebulunduğunainanılanKevserırmağınınadı. abıru Yüzsuyu. Irz,namus,şeref,haysiyet. abide Anıt. abideleşme Anıtlaşma. abideleşmek Anıtlaşmak. abideleştirme Anıtlaştırmakişi. abideleştirmek Anıtlaştırmak. abidemsi Anıtbenzeri. abidevî Anıtlailgili,anıtsal,anıtabenzer,anıtgibi. abis Okyanuslarınçokderinyerivedahaözelolarak,güneşışığınınerişemediğikesim. abiye Bayanlarınözelgecelerdegiydiğişıkgiysiveyatuvalet. abla Birkimseninkendindenbüyükolankızkardeşi. Büyükkızkardeşgibisaygıvesevgigösterilenkızveyakadın. Genelevveyarandevueviişletmecisikadın,çaça,mama. ablak Yayvanvedolgunyüzveyayüzüböyleolan(kimse). ablakça Ablakgibi,ablaktarzında. ablaklık Ablakolmadurumu. ablalık Ablaolmadurumu. ablalıketmek ablagibiyakınvekoruyucudavranıştabulunmak. ablâtif Çıkmadurumu. ablatya Uzunluğu150,genişliği4-10kulaçolanbirbalıkağı. abli Yarımserenlerisağa,solaveyaortayaçevirmekiçinbunlarınucunabağlıbulunandonanım. abliyikaçırmak(veyabırakmak) şaşırmak,soğukkanlılığınıyitirmek,ipinucunukaçırmak. abluka Birülkeninveyabiryerindışdünyaileolanhertürlübağlantısınıkuvvetkullanarakkesme,kuşatma,ihata. ablukaaltındatutmak ablukayıdevamettirmek. ablukaetmek genellikledenizdenkuşatmak. etrafınıçevirmek,bulunduğuyerdenayırmak. ablukayaalmak Bkz.ablukaetmek. ablukayıkaldırmak ablukakararındanveuygulamasındanvazgeçmek. ablukayıyarmak ablukabölgesinizorkullanarakyarıpgeçmek. abone Öncedenödemedebulunaraksüreliyayınlaraalıcıolmaişi. Peşinparailebirşeyebellibirsüreiçinalıcıolankimse. Biryeregitmeyialışkanlıkhâlinegetirmek. aboneetmek peşinparailebellibirsüreiçinbir şeyisürekliolarakalmayısağlamak. aboneolmak peşinparailebellibirsüreiçinbir şeyisürekliolarakalmayıöncedenüstlenmek. aboneyapmak aboneolmayısağlamak.. abonelik Aboneveyaaboneleriçinkullanılabilecekkadarolan. abonman Birsatıcıveyakamukuruluşuilealıcılararasındayapılananlaşma. aborda Birdenizteknesininbaşkabirtekneye,biriskeleyeveyabirrıhtımayanınıvererekyanaşması. abordaetmek (gemiiçin)yanlamasınayanaşmak. abra Bozukteraziyidengelemekiçinhafifgelenkefeyekonulantaş,demir,çivigibiağırlık,dara. Birdeğiştokuştaüsteverilenşey. abrakadabra Eskiçağlardabazıhastalıklaraiyigeldiğineinanılanbüyülüsöz. Sihirbazlarınsıkçakullandığıbüyülüsöz. abrama Abramakişi,idare. abramak (deniztaşıtlarıiçin)Yönetmek,idareetmek. abraş Alacabenekli. (bitkiyapraklarında)Klorofilazlığındandolayıaçıkrenktelekeleriolan. Çilli,çopuryüzlü,açıkrenkgözlü,çapar. Deseniveatkısıbozukhalı. Çarpık,eğri,düzgünolmayan. Ters,kaba,görgüsüz. abril Nisan,april. abstraksiyonizm Bkz.soyutçuluk. abstre Soyut,somutkarşıtı,mücerret. abstresayı Bkz.soyutsayı. absürt Saçma. absürttiyatro Bkz.saçmatiyatro. abu Şaşmavekorkubildirir. abuhava İklim. abuksabuk Akla,mantığauymayan,düşünmedensöylenen,saçmasapan(söz). abuksabukkonuşmak saçmasapansözsöylemek. abuksabukluk Ciddiyetsizlik,saçmalık. abuli İstençyitimi,iradekaybı. abullabut Hantal,kabaveanlayışsız(kimse). Biçimsizvekötügiyinen,giyimineözengöstermeyen(kimse). abullabutluk Abullabutgibidavranma,abullabutolmadurumu. aburcubur Sırası,tadı,yararıgözetilmeksizinrastgeleyenilenşeyler. İşeyaramayan,boş. abus Asıksuratlı,somurtkan(kimse). Somurtkan,çatık,asık(yüz). Niteliğibilinmeyen,garip,acayip. Ac Aktinyum'unkısaltması. acaba Merak,kararsızlıkveyakuşkuanlatır. -acak/ -ecek Fiilçekimeki(gelecekzamaneki). Fiildenisimvesıfatyapmaeki. Acar GüneybatıKafkasya'nınTürkiyesınırınayakınbölgesindeyaşayanbirhalk. acar Atılgan,gözüpek,yiğit,kabadayı,yılmaz,kabınasığmaz. Güçlüvebecerikli,çevik,enerjik. Yeni. Acara Bkz.Acar. acarlaşma Acarlaşmakişi. acarlaşmak Acardurumagelmek. acarlık Acarolmadurumu. acayibinegitmek yadırgamak,tuhafınagitmek. acayip Sağduyuya,göreneğe,olağanaaykırı,şaşılacak,şaşmayadeğer,garip,tuhaf,yadırganan,yabansı. Şaşmaanlatır. acayipolmak yadırganacakbirdurumagirmek. acayipleşme Acayipleşmekdurumu. acayipleşmek Başkalaşmak,yadırganacakbirdurumagirmek. acayipleştirme Acayipleştirmekişi. acayipleştirmek Acayip,yadırganacakbirdurumagetirmek. acayiplik Acayipolmadurumu,yabansılık,gariplik,tuhaflık. accelerando Parçanınçalınırkengittikçehızlanacağınıanlatır. acele Çabukdavranmazorunluluğu,ivedi,ivecenlik. Vakitgeçirmeden,tezolarak. aceleacele Çabukçabuk,hızlıolarak,büyükbirçabuklukla. aceleetmek çabukdavranmak,ivmek. telâşetmek,sabırsızlanmak. aceleişeşeytankarışır düşünüptaşınmadan,ivediolarakyapılanişteniyisonuçbeklenmemesigerektiğinianlatır. aceleci Tezişgören,çabukdavranan,telâşlı,ivecen. acelecilik Aceleciolmadurumu,ivecenlik. aceleleştirme Aceleleştirmekişi. aceleleştirmek Çabuklaştırmak. aceleyegelmek çabukyapıldığıiçingerekenözengösterilmemişolmak. aceleyegetirmek zamandarlığındanyararlanarakbirinialdatmakveyabirişiüstünkörüyapmak. Acem İranlı. İran'aözgü. İranülkesi. acem Türkmüziğindeminotasınayakınbirperde. Acemhalayı GüneyAnadoluyöresindeoynananbirhalkoyunu. Acemkılıcıgibi hembirindenyana,hemonakarşıolabilen. Acemlâlesi Taşkırangillerden,turuncuvesarırenkteçiçekli,yıllıkveçokyıllıktürleriolan,tohumlasaksıdavetarlada üretilebilenbirsüsbitkisi,güneştopu. Acempilâvı Safranvezencefilileyapılanİranusulübirpilâvçeşidi. acemaşiran KlâsikTürkmüziğindekullanılanşetmakamlarındanbiri. acemborusu Canlıkırmızıçiçekleraçanbirsüsbitkisi(Bigoniaradicams). acembuselik KlâsikTürkmüziğindekullanılanbirleşikbirmakam. Acemce Farsça. acemi Birişinyabancısıolan,eliişealışmamış,birişibeceremeyen. İşinde,mesleğindeilerlememiş. Biryerin,birşeyinyabancısı. Sarayayenialınmışcariyelereverilenad. acemiağası Haremeyenialınancariyelerinağası. acemiçaylak Tecrübesiz,toy,beceriksiz. acemier Askereyenialınanveeğitimdöneminihenüztamamlamamışer. acemiocağı Osmanlıordusunakapıkulueriyetiştirmekiçinkurulanokul. acemioğlanı YeniçeriocağındayetiştirilmeküzeretutsaklardanveyadevşirmeyoluylaHristiyanlardantoplanançocuk. acemice Toyca,beceriksizce. acemileşme Acemileşmekdurumu. acemileşmek Beceriksizlikgöstermek,bocalamak. acemilik Acemiolmadurumu,acemininçekingenliğiveürkekliği,acemicedavranış,toyluk. acemilikçekmek henüzalışmadığıbiriştezorlukçekmek,bocalamak. acemiliketmek düşüncesizcehareketetmek,acemicedavranmak. acemkürdi KlâsikTürkmüziğindebirleşikbirmakam. acemleşme Acemleşmekdurumunagelmek. acemleşmek Kültürvemedeniyetbakımındanİran'ıveyaİranhalkınıörnekalmak. Kendiniİranlıgibihissetmekveya İranlıgibidavranmak. acemleştirme Acemleştirmekişi. acemleştirmek Kültürveyamedeniyetbakımındanİran'ıveyaİranhalkınıörnekaldırmak,Acemkültürünü yaygınlaştırmak. acente Birkuruluşunmalîveyaticarîişlerinikazançkarşılığındayürütenticarethane. Vapurortaklığıveyabankaşubesi. Birkurumunveyaşubelerininbaşındabulunankimse. Birkuruluşabağlıolmaksızınsözleşmeyedayanarakbelirlibiryervebölgeiçindesürekliolarakticarethane veyaişletmeyiilgilendirenişlerdearacılıkeden,bunlarıoişletmeadınayapankimse. acentelik Acenteninyaptığıiş. Acentekuruluşu. acep Acaba. aceze Acizler,güçsüzler,eliermezler,düşkünler. acı Tatalmaorganındabazımaddelerinbıraktığıyakıcıdurum,tatlıkarşıtı. Tadıbunitelikteolan. Keskin,hoşagitmeyen,şiddetli. Renkiçin,koyu. Ağrı,sancı. Dışarıdangelenbiretkiiledışorganlardabirdenbireoluşanveoetkilerinkalkmasıileduyulanrahatsızlık, ıstırap. Kırıcı,üzücü,incitici,dokunaklı,korkunç. Ölüm,yangın,depremgibiolaylarınyarattığıüzüntü,keder,elem. acıacı Acıolarak,acıvererek,acıduyurarak,üzüntüiçinde. Dokunaklı,kırıcı,üzücüolarak,üzüntüiçinde. acıağaç Sedefotugillerden,sıcakülkelerdeyetişen,kabuğuveodunuhekimliktekullanılanküçükbirağaç,kavasya (Quassiaamara). acıbadem Gülgillerdenbirmeyveağacı(Amygdalusamara). Buağacınacımtırak,keskinkokulumeyvesi. acıbademkurabiyesi İrmikveşekerleyoğrularaküzerineacıbademkonduktansonrafırındapişirilenbirçeşitkurabiye. acıbakla Baklagillerden,acıolantanelerisudatatlılaştırılarakyenilenotsubirbitki,Yahudibaklası(Lupinustermis). acıbal
Delibal. acıbalık Sazangillerden,Avrupa'daveülkemizgöllerindeyaşayan,8-10cmuzunluğundabirbalık,gördek(Rhodeus amarus). acıceviz GenellikleKuzeyAmerika'dayetişen,güzelgörünüşlübirceviztürü. acıçekmek(veyaduymak) ağrı,sızıduymak. üzülmek,üzüntüiçindekalmak. acıçiğdem Zambakgillerden,10-30cmboyunda,şerityapraklıveaçıkrenkçiçekli,tohumlarıromatizmatedavisinde kullanılanzehirlibirçiğdemtürü,güzçiğdemi(Colchicumautumnale). acıelma Bkz.ebucehilkarpuzu. acıgelmek dokunaklı,kırıcı,üzücügelmek. acıgörmüş kötügünleryaşamış. acıhıyar Bkz.ebucehilkarpuzu. acıkarpuz Bkz.ebucehilkarpuzu. acıkavak Dağkavağıveyatitrekkavak(Populustremula). acıkavun Bkz.eşekhıyarı. acıkök Loğusaotuköklerininkurutularakdövülmesiyleeldeedilenacıbirtoz. acıkuvvet Sert,etkili,zorlukuvvet. acımarul Birleşikgillerden,tadıacı,dişliyapraklı,sürgünündençıkansütüuyuşturucuveyatıştırıcıolarakkullanılan ikiyıllıkbirbitki(Lactucavirosa). acımeyan Bkz.dikenlimeyan. acıot KuzeyAnadoludağlarınınormanlarındayetişen,toprakaltındabilekkalınlığındakökübulunançokyıllık veotsubirbitki(Tamuscommunis). acıpatlıcanıkırağıçalmaz kötüdurumdaolanbirkimseyiyenikötüdurumlaretkilemez. acısakız Çamsakızı. acısöylemek olumsuzbirdavranışakarşıgerçeğiolduğugibisöylemek. acısöz Kişininonurunadokunangönlünüincitensöz. acısu İçindekiminerallerinetkisiyletadısertolankuyuveyapınarsuyu. acıtatlı İyikötü. acıvermek üzüntüyesebepolmak,incitmek. acıyavşan Tüylüdalakotu. acıyitimi Sinirbozukluğu,çokilâçalma,donmagibisebeplerleacıduyumununbirazınınveyatamamınınyok olması,analjezi. acıyonca Kızılkantarongillerden,bataklıkyerlerdeyetişen,kötükokuluveçokacıolanyapraklarıhekimlikte kullanılanbirbitki(Menyanthestrifoliata). acıca Oldukçaacı. acıkılma Acıkılmakişiveyadurumu. acıkılmak Acıkmakişinekonuolmak. acıklı Acındıracak,acıvereceknitelikteolan,dokunaklı,koygun. Acıgörmüş,yaslı,kederli. acıklıkomedi Eğlendiriciolmayıamaçlamayan,dramatikyönüağırbasan,duygusalbiroyuntürü,trajikomik. acıkma Acıkmakişi. acıkmak Açlıkduymak,yemekyemeihtiyacıduymak. Uzunsürebirşeyinyokluğunuçekenkimse,oşeydennekadarçokeldeetse,yinekendisineyetmeyeceğini düşünür. acıktırma Acıktırmakişi. acıktırmak Açlıkduymasınasebepolmak. Açbırakmak,yeterincedoyurmamak. acılanma Acılanmakişi. acılanmak Tadıacıolmak,acılaşmak. Acılıdurumdaolmak,üzüntüyekapılmak,üzülmek. acılaşma Acılaşmakişi. acılaşmak Tadıbozulmak,acıolmak. Dokunaklıdurumagelmek. (konuşma)Kırıcı,sertbirdurumalmak. Yemlerdegenellikleyağasitlerininoksidasyonuvehidrolizsonucuuygunolmayankokuvetatmeydana gelmek. acılaştırma Acılaştırmakişi. acılaştırmak Acıbirdurumagetirmek. acılı Acıkatılmışolan. Acısıolan,kederli. acılık Acıolmadurumu. Dokunaklılık,kederlilik,yaslılık. acılılık Acılıolmadurumu. acıma Acımakişi. Başkabirkimseninveyacanlınınmutsuzluğunakarşıduyulanüzüntü,merhamet. acımak Tadıacıdurumagelmek,acılaşmak. Acılı,ağrılıolmak. Başkasınınacısınaortakolmakveyadurumundanüzüntüduymak. Başkasınınuğradığıveyauğrayacağıkötübirdurumaüzülmek,merhametetmek. Birşeyivermeyekıyamamakveyaverdiğine,eldençıkardığınaüzülmek. acımasız Acımaz,katıyürekli,merhametsiz. acımasızca Acımasızolarak,acımasızbirbiçimde,zalimce,zalimane. acımasızlık Acımazolmadurumu,merhametsizlik,zulüm. acımık Buğdaytarlalarındayetişen,tohumuzehirli,yabanîbirbitki,belemir. acımsı Acıyayakıntadıolan,tadıazacıolan,acımtırak. Dokunaklı. acımtırak Acımsı. acınacak Üzüntüduyulacak,merhametedilecek. acındanölmek açlıktanölmek. çokacıkmak. acındırma Acındırmakişi. acındırmak Birkimseninacımasınayolaçmak,merhametegetirmek. acınılacak Üzüntüduyulacak,merhametedilecekdurumdabulunan. acınılma Acınılmakişi. acınılmak Acınmakişinekonuolmak. acınma Acınmakişi. acınmak Acımakişinekonuolmak. Başkasınınhesabınaüzülmek,yazıklanmak,yerinmek,eseflenmek,esefetmek,teessüfetmek. acırak Azacı,acımtırak. acırga Yabanturpu. acısıçıkmak olumsuz,kötüsonucuortayaçıkmak. acısıiçine(veyayüreğine)çökmek(veyaişlemek) birşeyinacısınıpekçokduymak. olmadanolacağıdüşünerekçoküzülmek. acısınadayanamamak birkimsebiryakınınınölümündenbüyüküzüntüduymak. acısınıalmak acılığınıgidermek. sızıyıdindirmek. kederiniazaltmak. acısınıbağrınabasmak şikâyetetmedenüzüntüyekatlanmak. acısınıçekmek yapılanyanlışbirişinkötüsonucunugörmek. acısınıçıkarmak (tatiçin)acılığınıyoketmek. uğradığımaddîveyamanevîzararıkarşılayacakbirişyapmak. öçalmak,intikamalmak. acısınıgörmek biryakınınınölümünügörmek. acısız Tadıacıolmayan. Ağrı,sızıduyulmayan. Üzüntü,sıkıntıolmayan,kedersiz. acıtış Acıtmakişiveyabiçimi. acıtma Acıtmakişi. acıtmak Acılıkvermek. Ağrıvesızıduymasınasebepolmak. acıyıcı Acımaduygusuolan(kimse). acıyış Acımakişiveyabiçimi. acibe Hiçgörülmemiş,alışılmamış,şaşılacakveyayadırganacakşey. acil İvedi,ivedili. acilservis (hastanelerde)Vakityitirilmedenbakılmasıgerekenhastalarınilktedavilerininyapıldığıyer. acil şifalardilemek hastanınkısasüredeiyileşmesidileğindebulunmak. acilen Hemen,hiçzamanyitirmeden,tezelden,gecikmeden,ivedilikle. aciyo Bkz.acyo. aciz Gücübirişeyetmezolanındurumu,güçsüzlük. Beceriksizlik. Birininborcunuvaktindeödeyememesidurumu. âciz Gücübirişeyetmezolan,güçsüz. Beceriksiz. âcizkalmak çokuğraşmayarağmenoişiyapamamak. âcizane Sözsöyleyenkimseninkendiyaptıklarınıabartmamakiçinkullandığı"acizlereyakışacakbiçimde" anlamındabirnezaketsözü. âcizleri Alçakgönüllülükgöstermekiçin"ben"zamiriyerinekullanılanbirsöz. âcizlik Beceriksizlik,güçsüzlük. acube Tuhafkimse. acul Tezcanlı,içitez,ivecen. Hızlı,çabuk. acun Dünya. acur Bkz.ajur. acur Kabakgillerden,kabuğuçizgilivetüylü,sarımtırak,yeşilveyasarı,üzeriyeşillekeli,iricebirçeşithıyar (Cucumisflexuosus). acurlu Bkz.ajurlu. acuze Huysuz,çirkin,yaşlıkadın,cadıkarı. acyo Herhangibirparanıngerçekdeğeriylesürümdeğeriarasındaveyabirticaretsenedininüzerindeyazılı miktarileindirimdensonrakitutarıarasındadoğanfark. Birticaretsenedininyenilenmesindealınankomisyon. Senetlikrediişlemlerindebankalarınyaptıklarıtahsilât. acyocu Borsaveyapiyasadatahviliçinçeşitlihileleruygulayan,dolaplarçevirenkimse. acziçindeolmak gücüyetmemek,becerememek. aczedüşmek çaresizkalmak,elindenbirşeygelmemek. aç Yemekyemeihtiyacıolanveyayemesigereken,tokkarşıtı. Yiyecekbulamayan,yoksulkimse. Gözüdoymaz,haris. Çokistekli,çokhevesli. Karnıdoymamışolarak. -aç/ -eç İsimdenisimvesıfatyapmaeki:bakr-aç,top-aç,kır-açvb. Fiildensıfatyapmaeki:gül-eçvb. Fiildenisimyapmaeki:tıka-ç,say-aç,sür-eçvb. açacına açolarak,birşeyyemeden. açaçıkkalmak yoksullukiçinde,evsizbarksızkalmak. açayıoynamaz kendisindenişbeklenilenkimsedenemeğininkarşılığıesirgenmemelidir. açbırakmak yiyecekvermemekveyakarnınıdoyurmasınaengelolmak. açbîilâç Sürekliolarakaçvebakımsız. Sürekliolarakaçvebakımsız. açdoymam,tokacıkmamsanır açinsaneldeettiğindençoğunuister,varlıklıinsanisevarolanlayetinirgibigörünür. açdoyurmak yoksullarıbeslemek. açgezmektensetokölmekyeğdir yoksullukölümdendebeterdir. açgöz Gözüaç,doymaz,tamahkâr,haris. açgözlü Malaveyayiyecekiçecekşeyleredoymakbilmeyen,gözüaç,doymaz,tamahkâr,haris,camgöz. açgözlü karşıtı. açgözlülük Açgözlüolmadurumuveyaaçgözlüyeyakışacakdavranış,doymazlık,tamahkârlık,tamah. açgözlülük karşıtı. açgözlülüketmek birşeyekarşıaşırıistekduymak,doyumsuzcadavranmak,tamahkârlıketmek. açgözünü,açarlargözünü "uğraşılardauyanıkbulunmakgerekir,yoksaumulmadıkbirandabüyükzararlarlayüzyüzegelirsin" anlamındakullanılır. açkalmak karnınıdoyuramamak. yoksulluğadüşmek. açkarnına mideboşkenhenüzbirşeyyiyipiçmemişken. açkurtgibi(yemek,üşüşmekveyasaldırmak) *büyükbiristekle. açsusuzkalmak
yoksulluktanyaşayamayacakbirdurumagelmek,yoksulbirdurumadüşmek. açtavukkendiniarpaambarındasanır insanlar,yokluğunu,yoksulluğunuçektiklerişeyleriçinolmayacakhayaller,düşlerkurar. açacak Açmayayarayanaraç. Anahtar. açalya Kokusuz,güzelrenkliçiçekleraçanbirbitki,açelya,azelya. açan Açmakişiniyapan. Oynakkemiklerinarasındakiaçılarıgenişletmeyeyarayankaslarıngeneladı,bükenkarşıtı. açar Anahtar. İştahaçmakiçinyemektenönceiçilenalkollüiçki,aperitif. açelya Bkz.açalya. açı Birbirinikesenikiyüzeyinveyaikidoğrununoluşturduğuçıkıntı. Birbirinikesenikiyüzeyveyaaynınoktadançıkanikiyarımdoğrununoluşturduğugeometrikbiçim, zaviye. Görüş,bakım,yön. açıölçüm Açıölçmedesözkonusuolanyöntemveteknik. açıcı Açmakişiniyapan. açığaalınmak görevinesonverilmek. açığaalma birgörevliyigeçicibirsüreiştenalma. açığaalmak görevinesonvermek. açığaçıkarmak işindençıkarmak. açığaçıkmak belliolmak,anlaşılmak. işindençıkarılmak. açığavurmak bellietmek,ortayaçıkarmak. gizlibirdurumuortayaçıkarmak. açığıçıkmak saklamaklagörevlibulunduğuparanınveyamalıneksikolduğuanlaşılmak. açığınıkapatmak eksiğinitamamlamak. açık Açılmış,kapalıolmayan,kapalıkarşıtı. Engelsiz. Örtüsüz,çıplak. Boş. Görevlisiolmayan,boş(iş,görev),münhal. Aralığıçok. İşlerdurumdaolan. Kolayanlaşılır,vazıh. Gizliliğiolmayan,olduğugibigörünen. Hertürlüdüşünceyihoşgörüylekarşılayabilen,etkisindekalabilen. (renkiçin)Koyuolmayan. (kitap,resim,filmiçin)Sevişmesahnelerinibütünçıplaklığıylaanlatan. Kapalıolmayan(hava,işyeri). Bellibiryerinbirazuzağı. Denizinkıyıdanuzakçaolanyeri. Doğruolarak,açıkça. Birihtiyacınkarşılanamamasıdurumu. açıkaçık Saklamaksızın,gizliyerbırakmaksızın,içtenlikle. açıkağıl Koyunlarınvekeçilerinbarındırıldıklarıüstüaçık,etrafıtaşduvarveyaölüçitlerleçevrilibasitbarınak. açıkağızlı Aptal,sersem,ahmak. açıkalınla başarıveövünçile. açıkartırma Birmalınsatışındaalıcılararasındafiyatartırmayarışınadayanansatış. açıkbilet Yolculuklardadönüştarihikararlaştırılmamış,belirlibirdönemiçingeçerli,gidişdönüşbileti. açıkbono Parahanesiboşbırakılarakimzaedilenbono. açıkbonovermek sınırsızyetkitanımak. açıkbölge Gümrüksınırlamalarınınolmadığıbölge,serbestbölge,serbestmıntıka. açıkcelse Açıkduruşma. açıkciro Senetveyaçekarkasınakimeödeneceğibelirtilmedenimzalanmayoluylayapılanciro. açıkçek Üzerineparamiktarıyazılmamış,çek. açıkdeniz Denizin,karasularınındışındakalanbölümü. Yakınkaralarlaçevriliolmayandeniz,engin. açıkdevre İçindensürekliakımgeçmeyecekbiryalıtkanlakesilmişelektrikdevresi. açıkdolaşımsistemi Genelliklebütüneklembacaklılardavebirçokyumuşakçadabulunanatardamarvekanboşluğundan oluşmuşaçıkbirdolaşımsistemi. açıkduruşma Mahkemedeherkesinduruşmayıdinleyebileceğioturum. açıkdüşme Yağlıgüreştepehlivanınkıçüstüdüşerekyenilmişsayılması. açıkeksiltme Yaptırılacakbirişinveyasatınalınacakbirmalınucuzasağlanmasıiçinişiyapacakveya malısatacakkişiler arasındafiyatdüşürmeyarışınadayananişlem. açıkelli Cömert. açıkellilik Cömertlik. açıkfikirli Olaylarıveözellikleyenilikleriiyianlayıpgereğigibikarşılayabilen,düşündüğünüolduğugibisöyleyebilen (kimse). açıkfikirlilik Açıkfikirliolmadurumu. açıkhava Bulutsuzhava. Bahçe,parkgibiyapıdışıolanyer. açıkhavasineması Yazınveyaiklimielverişliyerlerdesürekliolarakçalışan,üstüaçık,yanlarıkapalısinema. açıkhavatiyatrosu Yazınveyaiklimielverişliyerlerdesürekliolarakçalışan,üstüaçık,yanlarıkapalıtiyatro. açıkhece Ünlüilebitenhece. açıkhesap Peşinparaveyabonovermedenyapılanalışveriş. açıkimza Üzeriboşbırakılanbirkâğıdınaltına,dolduracakolanagüvenilerekatılanimza. açıkişletme Madenyatağınıörtenverimsiztopraklarkaldırıldıktansonraaçıkhavadayapılanişletme. açıkkahverengi Kahverengininbirveyabirkaçtonaçığı. açıkkalpameliyatı Kalbiniçiaçılmadanöncedolaşımsun'îkalpdenilenbiraygıtadevredildiktensonrayapılankalpameliyatı. açıkkalpli Bkz.açıkyürekli. açıkkalplilik Bkz.açıkyüreklilik. açıkkapamak (bütçe)giderfazlasınıparasağlayarakgidermek. açıkkapıbırakmak gereğinde,birkonuyayenidendönebilmeimkânıbırakmak,kesipatmamak. açıkkapıpolitikası Yabancımallarıbirülkeyeserbestçesokmapolitikası. açıkkapısiyaseti Açıkkapıpolitikası. açıkkonuşmak gerçeğiçekinmedensöylemek. açıkkredi Bankalarıngüvendiklerimüşterilererehin,ipotekveyakefilistemeksizinverdikleriborçpara. açıkliman Bütüngemilerinformaliteyönündenkolaycagiripçıktıklarıliman. Havaşartlarındankolaycaetkilenenliman. açıkmaaşı Görevindenalınanbirineyasacatanınan,belirlibirsüreiçindeödenenaylık. açıkmavi Mavininbirtonaçığı. açıkmektup Zarfıyapıştırılmamışmektup. Yazıldığıkimseyegönderilmeyipbasınyoluylaaçıklananmektup. açıkolmak (oyerde)kendisiherzamaniyikarşılanmak. açıkordugâh Kırdakurulanordugâh. açıkoturum Güncel,siyasî,sosyalvebilimselkonularınveyasorunlarınherkesinizleyebileceğibirbiçimdeaçıkolarak tartışıldığıtoplantı. açıkoy Vereninadınıgösterenvekonuşulansorunüzerindekidüşüncesinibelliedecekyoldaverilenoy. açıköğretim Derskonularıradyovetelevizyongibiaraçlarlayayımlananveyapostaileilgililereulaştırılanöğretim yöntemi. açıkönerme İçerisindedeğişkenbulunanvebudeğişkeninalacağıdeğerledoğruluğuveyayanlışlığıkesinleşenönerme. açıkpazar Gümrükkaydıolmayan,herdevletinmalınıserbestçesatabileceğişehirveyaülke. açıkpembe Pembeninbirtonaçığı. açıkpoliçe Eksikbilgilerisonradantamamlanmaküzeredüzenlenenpoliçe. açıkrejim Parlâmenterrejim. açıksaçık Göreneğeaykırıderecedeçıplakveyaörtüsüz. açıksaçıkkonuşmak cinsîkonularlailgilisözlersöylemek. açıksarı Sarınınbirtonaçığı. açıksayım Birseçimsonundaverilenoylarınaçıkolaraksayılması,alenitadat. açıkseçik Çokaçık,çokbelirgin. açıksenet Bkz.açıkbono. açıksöylemek anlaşılmamışyönünübırakmadananlatmakveyaçekinmedensöylemek. açıksözlü Herşeyiolduğugibisöyleyen,sözünüesirgemeyen. açıksözlülük Açıksözlüolmadurumu. açıkşehir Düşmansaldırısınakarşısavunmaönlemlerialınmamış,içindeherhangibiraskerîhedefbulunmayanvebu durumuöncedenilânedilmişolanşehir. açıktaşıt Üstüörtülmemiştaşıt(araba,otomobilvb.). açıkteşekkür Herhangibirinebasınyoluylaedilenteşekkür. açıktohumlular Tohumlarıkozalakpullarıüzerindeaçıkolarakbulunançiçeklibitkilerinayrıldığıikibüyükdaldanbiri. açıktribün Açıkhavadakispormüsabakalarındaseyircilerin oturduğuveüstükapalıolmayanbölüm. açıktutmak birişyerininçalışırdurumunusürdürmek. açıkvermek gelir,giderikarşılamamak. gizlenmekistenenbirolayı,birdüşünceyiveyadurumueldeolmayarakortayakoymak,açıklamak. açıkyara Kapanmamış,sürekliişleyenyara. açıkyeşil Yeşilinbirtonaçığı. açıkyürekle özüsözübirolarak,hiçbirşeysaklamaksızın. açıkyürekli Düşündüğünüolduğugibisöyleyen,içitemiz,gizliyönüolmayan(kimse),samimî,açıkkalpli. açıkyüreklilik Açıkyürekliolmadurumu,samimiyet,açıkkalplilik. açıkzaman Tutkalınyüzeyesürüldüğüanilepresedilip,sıkılmasıgerekenanarasındageçensüre. açıkağız Turpgillerdenbirbitki(Hesperisacris). açıkça Gizlibiryönükalmaksızın,kolayanlaşılırbirbiçimde. açıkçası Doğrusu,açıkolanı,anlaşılırbiçimi,gizlikapaklıolmayanyanı. Açıkolarak. açıkçı Borsadafiyatdalgalanmalarındanyararlanarakaçıktanparakazanan(kimse). açıkgöz Uyanıkdavranarakçıkarınısağlayan,imkânlardankurnazcayararlanmasınıbilen. açıkgözlük Açıkgözlülük. açıkgözlülük Açıkgözolanındurumu,açıkgözeyakışacakdavranış. açıklama Açıklamakişi,izah. açıklamacümlesi Biröncekicümleylebağlantıkuranyani,demekki,öylekigibibağlayıcılarlabaşlayan,sözkonusuduygu veyadüşünceyibütünleyencümle. açıklamayapmak herhangibirkonuyuaydınlığakavuşturmakamacıylakonuşmakveyayazmak. açıklamak Birkonuylailgiliolarakgereklibilgilerivermek,izahetmek. Birsorunlailgiliolarakaydınlatıcıbilgivermek,tavzihetmek. Birsözün,biryazınınneanlatmakistediğinibelirtmek,yorumlamak. Açıkçasöylemek,ifşaetmek. Belirtmek,göstermek,açığavurmak,izharetmek. açıklamalı Birtakımaçıklamalarlaanlaşılması,öğrenilmesikolaylaştırılmış,izahlı. açıklanan Açıklamalarsonundaortayaçıkmasıbeklenenkavram. açıklanma Açıklanmakişi. açıklanmak Açıklamakişiyapılmak,izahedilmek,ifşaedilmek. açıklarlivası İşigücüolmayan,boştakalankimse. açıklarlivası işigücüolmayan,boştakalankimse. açıklarlivasıolmak işbulamayarakişsizvekazançsızkalmak. açıklaşma Açıklaşmakdurumualmak. açıklaşmak Açıkdurumagelmek. Rengiaçılmak. açıklaştırma Açıklaştırmakişi. açıklaştırmak Açıkdurumagetirmek. Renginiaçtırmak. açıklatma Açıklatmakişi. açıklatmak Açıklamasınısağlamak. açıklayan Açıklamalarsonucundaeldeedilenkavram. açıklayıcı Birsorunugerekliaçıklığakavuşturan. Kendindenöncegelenkelimeyibelirten,açıklayan(kelimeveyakelimeler):"AtatürkyeniTürkiye'nin kurucusu,daimasaygıileanılacaktır"cümlesindeki'yeniTürkiye'ninkurucusu'sözüAtatürkadınınaçıklayıcısıdır. açıklayış Açıklamakişiveyabiçimi. açıklığakavuşturmak (birkonuveyasorunu)aydınlatmak,kapalılıktankurtarmak,anlaşılırdurumagetirmek. açıklık Açıkolmadurumu. Uzaklık,mesafe. Örtüsüz,çıplakyer. Boşvegenişyer. Biryerinuzaklarakadarbakılabilecekvebakanıniçindeferahlıkdoğuracakdurumdaolması. Gerçeğiolduğugibiyansıtmadurumu. Birsözveyayazıdamaksadınaçıkolmasıözelliği,vuzuh. Dürbün,fotoğrafmakinesigibioptikaraçlardaağızçapı,ışığıngirebildiğidelik. açıklıkgetirmek(veyakazandırmak)
(birkonuveyasorunu)anlaşılırdurumagetirmek. açıklıkölçer Birmikroskobunaçıklığınıölçmeyeyarayanalet. açıktabırakmak işvegörevvermemek,yersizyurtsuzbırakmakveyabirkaçkişiyebirliktesağlananbiriyiliktenbirini yararlandırmamak. açıktakalmak(veyaolmak) işvegörevbulamamak,yersizyurtsuzkalmakveyabirkaçkişininbirlikteeriştiğibiriyilikten yararlanamamak. açıktan Biryerinuzağından. Sıraveaşamagözetilmeden,dışarıdanatayarak. Emekveparaharcamadan. açıktan(para)kazanmak emekvesermayeolmadanparakazanmak. açıktanaçığa Belirginolarak,gözgöregöre. açıktankazanmak emekvesermayekoymadankazançsağlamak. açıktanparaalmak birişveyamaliçin,kararlaştırılmışücretveyadeğerdışındaparaalmak. açıktantayin Derecevebellibirsıragözetilmeksizinyapılanatama. açılama İleride,içlerindeenuygunununseçilebilmesiiçin,güçbirsahneninçeşitliaçılardançekimininyapılması. açılım Açılma. Biryıldızlagökekvatoruarasındakiuzaklık;kuzeyedoğruolanıartı,güneyedoğruolanıdaeksiişaretiyle ölçülür. açılıpsaçılmak (kadıniçin)çokaçıksaçıkgiyinmeyebaşlamak. (kadıniçin)eskisinegöreölçüsüzdavranışlardabulunmayabaşlamak. açılış Açılmakişiveyabiçimi. Yenibiryapının,yerinveyayenibirkuruluşunçalışmayabaşlaması,küşat. açılışkonuşması Herhangibirtoplantınınaçılmasısırasındayapılanilkkonuşma. açılıştöreni Biraçılışıkutlamakiçinyapılantoplantı,resmiküşat. açılma Açılmakişi. Birfilmçekimindekaranlıktabaşlayıpgittikçeaydınlanarakgörüntülerinbelirmesinedayanannoktalama. Birgrupta,sıralarınjimnastikalıştırmalarıiçindağınıkdüzenegirmesi. Çatlama. açılmak Açmakişiyapılmakveyaaçmakişinekonuolmak. (renkiçin)Koyuluğunuyitirmek. Kendinegelmek,biraziyileşmek,ferahlamak. (gemi)Gitmek,uzaklaşmak. Sıkılması,çekinmesi,tutukluğukalmamak. (kuruluşlariçin)İlkkezveyayenidenişebaşlamak. İşinigereğindenveyagötürebileceğindengeniştutmak. Genişlemek,bollaşmak. Delinmek,yırtılmak. (sis,karanlık,dumaniçin)Dağılmak,yoğunluğunuyitirmek. Gerekengüceulaşmak. Sırrını,üzüntüsünü,sorunlarınıbirinesöylemek. (pencere,kapı,yoliçin)Geçitvermek. Ayrıntıyagirmek. (yüzerken)Kıyıdanuzaklaşmak. açım Açma,açılış,küşat. açımlama Açımlamakişi,teşrih, şerh. açımlamak Birsorunuveyakonuyuelealıpenincenoktalarınakadargözdengeçirerekanlatmak,şerhetmek,teşrih etmek. açımlanma Açımlanmakişi. açımlanmak Açımlamakişinekonuolmak. açındırma Açındırmakişi. açındırmak Açınmasınısağlamak. Bircisminyüzeyiniaçarakbirdüzlemüzerineyaymak. açınım Açınmakişi,inkişaf. Bircisminyüzeylerininaçılıpbirdüzlemüzerineyayılması. açınma Açınmakişi. açınmak Gelişmek. (tohum,hastalıkiçin)İçindekiyetenekleruyanarakamacınavarmak,gelişmek,inkişafetmek. açınsama Açınsamakişi,istikşaf. açınsamak Biryerinözellikleriniortayaçıkarmakiçinaraştırmaveincelemeyapmak,istikşafetmek. açıortay Biraçısalbölgeyi,ölçüleribirbirineeşitolanikiaçısalbölgeyeayırandoğru. açıortaydüzlemi İkidüzlemlibiraçıyıikikomşuveeşitaçıyabölendüzlem. açıölçer Bkz.iletki. açısal Açıileilgili. açısalbölge Açıileiçbölgesininbirleşimindenoluşandüzlemparçası. açısalçap AyveGüneşgibigökcisimlerininikidoğrusuarasındakiaçı. açısalhız Hareketedenbircismiduranbirnoktayabirleştirendoğruparçasınınbirimzamandataradığıaçı. açısalivme Açısalhızınbirimzamandadeğişenniceliği. açısalsapma Bellibiraçıdüzeyindegerçekleşensapma. açısaluzaklık Gökcisimlerinin(yıldızveyagezegen)birbirlerininkarşılaşmadüzleminegöreuzaklığı. açısalyol Hareketedencisminbirimzamandagözlemciyegörealdığıyol. açış Açmakişiveyabiçimi. Birkuruluşuçalışmayabaşlatma. açışkonuşması Herhangibirtoplantıyıbaşlatmakiçinyapılanilkkonuşma. açıt Birduvardaaçıkbırakılmışbulunankapı,pencere,kemerlemebenzeriaçıklık. açkı Bircisminyüzeyiüzerindesertbirmaddeveyabiraraçsürterekonudüzleştiripparlatma,perdah. Demirciliktedelikbüyütmektekullanılanaraç. Anahtarvehertürlüaçmaaracı. açkıcı Açkıyapan(kimse),perdahçı. Anahtarcı. açkılama Açkılamakişi. açkılamak Açkıileparlatmak. açkılanma Açkılanmakişi. açkılanmak Açkıyapılmak,perdahlanmak. açkılatma Açkılatmakişi. açkılatmak Açkıişiyaptırmak,perdahlatmak. açkılı Açkıyapılmış,perdahlanmış,perdahlı. açkısız Açkıyapılmamış,perdahlanmamış,perdahsız. açlığıöldürmek açlıkhissinigeçiştirmek,yatıştırmak. açlık Açolmadurumu. Kıtlık. Yoksulluk. Aşırıistekiçindebulunmak. açlıkçekmek yoksullukiçindebulunmak. açlıkgrevi Kendisineveyabaşkalarınayapılanbirhaksızlığıprotestoiçinbirkimseninaçdurarakgösterdiğitepki. açlıktangözü(veyagözleri)kararmak(veyadönmek) çokacıkmak. açlıktanimanıgevremek çokacıkmak. açlıktannefesikokmak yoksullukiçindebulunmak. açlıktanölmek dayanılmazderecedeacıkmak,çokacıkmak. açlıktanölmeyecekkadar (yiyecek,içecekiçin)pekaz(yemek,içmek). gereğindenaz. açma Açmakişi. Ormaniçindeağaçkesmeveyayakmayoluylatarımaelverişlibirdurumagetirilenarazi. Birçeşitsusamsız,kalıncayağlısimit. açmacı Açmayapanveyasatankimse. açmak Birşeyikapalıdurumdankurtarmak. Birşeyinkapağınıveyaörtüsünükaldırmak. Engelikaldırmak. Sarılmış,katlanmış,örtülmüşveyailiklenmişolanşeyleribudurumdankurtarmak. Oyarakveyakazarakçukur,delikoluşturmak. Tıkalıbirşeyi,budurumdankurtarmak. Çevresinigenişletmek. Birbirindenuzaklaştırmak. Yarmak. Düğümüveyadolaşmışbir şeyiçözmek. * Birkuruluşu,birişyerini,biryeriişlerveyailkdefakullanılırdurumagetirmek. Biraygıtı,birdüzenivb.leriniçalışırdurumagetirmek. Alışverişibaşlatmak. Renginkoyuluğunuazaltmak. Yakışmak,güzelgöstermek. Ferahlıkvermek. Birkonuileilgilikonuşmak. Savaşlaalmak,fethetmek. Avunmakveyadanışmakiçinsöylemek. Yapmak,düzenlemek. Ayırmak,tahsisetmek. Sıkılganlığını,utangaçlığınıgidermek. Görünürdurumagetirmek. (havaiçin)Bulutlarındağılmasıylagökyüzüaydınlanmak. Geçitvermek. İçinidökmek. açmalık Kiriçıkarmakveyaeşyayıiyicetemizlemekiçinkullanılanhertürlümadde. açmaz Satrançoyunundaşahıkoruyantaşlardanbirininyerindenoynatılmamasıdurumu. İçindenzorçıkılırdurum. (tulûatta)Karşısındakinebirnükteveyatekerlemesöylemekolaylığınıverensöz. açmazhalatı Gemilerinlimanabağlanmasıvesahildenesecekrüzgârlarıhtımdanuzaklaşmamasıiçinkıyıyadikine bağlananhalat. açmazadüşmek içindençıkılmasıgüçdurumdakalmak. açmazagetirmek(veyadüşürmek) düzen,hileyapmak,birkimseyioyunagetirmek,zordurumasokmak. açmazlık Açmazolmadurumu. Ağzıpeksıkıolmadurumu,ketumiyet. açtıağzını,yumdugözünü öfkelenerekveyakızarakağırsözlersöyledi. açtırma Açtırmakişi. açtırmakutuyu,söyletmekötüyü kötükonuşabilecekbirine,bildikleriniaçıklamafırsatıverilmemesigerektiğiniöğütler. açtırmak Açmakişiniyaptırmak. ad Birkimseyi,birşeyianlatmaya,tanımlamaya,açıklamaya, bildirmeyeyarayansöz,isim:Çocuk,kedi,ağaç, düşünce,iyilik,Ahmet,Ertuğrulbireraddır. Herkesçetanınmışveyaişitilmişolmadurumu,ün,nam,şöhret. Anılacakdeğer,önem. İsim. ad Sayma,sayılma. adalmak kendisineadverilmek. ünkazanma. adbilimi Özeladlarüzerindeduranveözeladlarıkökenbilgisi,tarihîgelişme,dilvekültürsorunlarıaçısından inceleyenbilimdalı. adcümlesi Bkz.isimcümlesi. adçekilmek adçekmekişiyapılmak. adçekilmek adçekmekişiyapılmak. adçekimi Bkz.isimçekimi. adçekme Adçekmekişi,kur'a. adçekmek raslantıyavetalihebağlıbirayırmayapmakiçin,herbirindebireradyazılmışkâğıtlardanbiriniçekmek, kur'açekmek. adçekmeyegirmek kur'ayatâbiolmak. oyununbaşlangıcında,oyunculararasındaalanseçimi,başlamaatışıveyakarşılamahakkıiçinöncelik sağlayaniş. adçektirmek adçekmekişiniyaptırmak. addeğişimi Bkz.mecazimürsel. addurumu Bkz.isimhâli. adgövdesi Bkz.isimgövdesi. adkoymak çağırmakveyaanmakiçinbircanlıya,biryere,birşeyeadvermek,adlandırmak,isimkoymak,tesmiye etmek. adkökü Bkz.isimkökü. adtakmak adlandırmak,adkoymak. adtamlaması Bkz.isimtamlaması. advermek adkoymak,adlandırmak,tesmiyeetmek. birişikiminyaptığınısöylemek. adyapmak isimyapmak. ada Heryanısuileçevrilmişkaraparçası. Trafiğeaçıkbiryolüzerindesoladönüşlerisağlayan,sağtaraftaveyayolortasındayeralankaldırımtaşıyla ayrılmışalan. Çevresiyollarlabelirlenmişolanarsaveböylebirarsayıkaplayanyapılartopluluğu. adabalığı Bkz.amberbalığı. adaçayı Ballıbabagillerden,yurdumuzdaçokyetişentüylüvebeyazımtırakyapraklarıolanıtırlıbirbitki(Salvia oflicinalis). Bubitkidenyapılansıcakiçecek. adagibigemi pekbüyük(gemi). adasoğanı Zambakgillerden,soğanındanilâçolarakyararlanılanbirtakımmaddelereldeedilençokyıllıkbirbitki (Urgineamaritima). adatavşanı Evcilcinslerideolantavşanayakınbirkemiricimemeli(Oryetolaguscuniculus). adabımuaşeret Terbiyeli,incedavranmakiçintutulmasıgerekenyollar,davranıştöresi,davranışbilgisi,topluluktöresi, görgü. adacık Küçükada.
adacılık Kavramlarıngerçekvarlıklarolduğunukabuleden,kavramgerekliğinekarşıtolarak,tümelkavramların yalnızcanesnelerinadlarıolduğunuilerisürengörüş,nominalizm. adagio Yavaş,ağırolarak. Bubiçimdeçalınanbeste. adak Adamakişiveyaadanılanşey,nezir. adakadamak birdileğingerçekleşmesiamacıylakurbankesipyoksullaradağıtmakveyakutsalbirgüceyönelikbirniyette bulunmak. adaklama Adaklamakdurumu. adaklamak Küçükçocukyürümeyebaşlamak. adaklanma Adaklanmakişiveyadurumu. adaklanmak Nişanlıdurumagelmek,nişanlanmak. adaklı Adağıolan,adakadamışolan. Nişanlı,yavuklu,sözlü. adaklık Adakolarakayrılmış(hayvan). Adakadananyer. adaksız Adağıolmayan,adakadamamışolan. Nişanlıolmayan. adale Kas. adaleli Kaslı,kaslarısıkı,gelişmiş. adalesiz Kassız. adalet Hakvehukukauygunluk,hakkıgözetme,doğruluk,türe. Buişiuygulayan,yerinegetirendevletkuruluşları. Herkesekendineuygundüşeni,kendihakkıolanıverme. adaletdağıtmak kanunlarınsaydığıhaklarısahiplerinevermek,tanınmak. adaletdivanı DevletlerarasındakibirtakımhukukanlaşmazlıklarınabakanvemerkeziLaHaye'debulunanuluslararası mahkeme. adaletkapısı Hakvehukukunaranmasıiçinbaşvurulanmerci,mahkeme. adaletmahkemesi Bkz.adliyemahkemesi. adaletörgütü Adliyeteşkilâtı. adaletsarayı Mahkemelerinbulunduğubüyükyapı. adaleteteslimetmek sanığı,adaletişleriyleuğraşankuruluşagötürmek. adaleteteslimolmak sanık,adaletişleriyleuğraşankuruluşagidiphakkındagerekliişleminyapılmasınıistemek. adaletinesığınmak (birinden)anlayış,hoşgörü,yakınlıkbeklemek. adaletli Adaleteuygundüşenveyaadaletliolan,adil. adaletlilik Adaletliolmadurumu. adaletsiz Adaleteaykırıdüşenveyaadaletiolmayan. adaletsizlik Adaleteaykırıdavranış. adalı Adahalkındanolan(kimse). adalî Kasniteliğindeolan;kaslailgiliolan,kasıl. Kaslarıiyigelişmiş,adaleli,kaslı. adam İnsan. Erkekkişi. İyiyetişmiş,değerlikimse. Birininyanındaveişindebulunankimse. Birininyararlandığı,kullandığıkimse. Birininsözünüdinleyen,nazınıçekenkimse,kayırıcı. İyihuylu,güvenilirkimse. (belirsizlikzamiriyerine),Herkes,kimolursaolsun. Görevlikimse. (isimtamlamalarında)Biralandaderinbilgisiolanveyabiralanıbenimseyen. Eş,koca. adamadama(savunma) futbolda,basketboldakarşıtakımoyuncusunukollama,rahathareketetmesini,sayıyapmasınıengelleme. adamakıllı Bkz.adamakıllı. adamalmamak sonderecekalabalıkolmak. adamazmanı Çokiriyapılıkimse. adambaşına herkişiye,herbirine. adambeğenmemek herkesideğersizgörmek. adamboyu Yaklaşıkolaraknormalbiradamboyunda. İnsanboyunca. adamdeğilim herhangibirdurumungerçekleşmemesihâlinde,kendisinininsansayılamayacağıanlamındakullanılanant, gözdağısözü. adametmek eğitmek,yetiştirmek,toplumayararlıdurumagetirmek. biryeridüzenesokmakveyabirşeyiişeyarardurumagetirmek. adamevlâdı İyibiraileniniyiyetişmişçocuğu. adamgibi terbiyeli,akıllıuslu. adamlığa,insanlığayaraşıryolda. iyice. adamhesabınakoymak birinedeğervermek,saygıgöstermek. adamiçineçıkmak topluluğakarışmak,değerliinsanlarınbulunduğuyerleregitmek,eşedostagitmek. adamiçinekarışmak değerlibirtopluluğagirmek,kendisinedeğerverilirolmak. adamkıtlığında(veyayokluğunda) işeyararkimselerinbulunmadığıdurumda. adamkullanmak iyiçalıştırmasınıbilmek. adamolmak gelişmek,büyümek,şişmanlamak. iyiyetişmek,iyibirdurumagelmek. adamsarrafı İnsanlarınkarakteriniçabukanlayacakdurumagelmişkimse,insansarrafı. adamsende!(veyayalnızadam) birişinönemsenmediğinianlatmakiçinsöylenir. adamsırasınageçmek(veyagirmek) dahaöncetoplumdaönemlibiryeriveyaözelbirdeğeriyokkenartık kendisineönemvedeğerverilmek. adamyerinekoymak adamdansaymak,varlığınıkabuletmek. adama Adamakişi. adamadönmek(veyabenzemek) düzelmek. adamak Birdileğingerçekleşmesiamacıylakurbankesipyoksullaradağıtmakveyakutsalbirgüceyönelikbirniyette bulunmak,nezretmek. Kutsalsaydığıbirşeyuğrunakendinifedaetmek,antniteliğindesözvermek. Ayırmak. adamakıllı Gereğindençok,iyice. adamakla maltükenmez büyükvaatlerdebulunanlariçinalayyollusöylenir. adamca İnsanayaraşırbiçimde. İnsansayısıolarak. adamcağız Kendisinekarşısevgiveyaacımaduyulanadam. adamcasına Adamca. adamcık Yerilen,küçümsenen;acınan(kimse). adamcıl İnsandanürkmeyen,insanaalışmışolan,insanasokulan,sıcakkanlı,munis. adamcıllık Adamcılolmadurumu. adamdansaymak birkimseyedeğeriolmadığıhâldedeğervermek,saygıduymak. adamı (birişi)ustalıklayapan. adamınadıçıkacağınacanıçıksın Bkz.insanınadıçıkacağınacanıçıksın. adamınalacasıiçinde,hayvanınalacasıdışında Bkz.insanınalacasıiçinde,hayvanınalacasıdışında. adamıniyisialışverişte(veyaişbaşında)belliolur birkişiyiiyibirinsanolarakdeğerlendirebilmekiçinalışverişteveyaişbaşındaahlâkdışıdavranışlarda bulunmamasıgerekir. adamınaçatmak Bkz.tamadamınaçatmak. adamınadüşmek (yapılacakbiriş)güzelbirrastlantısonundaanlayanına,uzmanınaverilmişolmak. adamınagöre kişilerarasındaayrıcalıkgözeterek. herkesinyeteneğineuygunolarak. adamınıbulmak Bkz.tamadamınıbulmak(veyaadamınadüşmek). adamkökü Bkz.adamotu. adamlık İnsanayakışacakdurum,tutumvedavranış. Yabanlık. adamlıksendekalsın iyilikbilmesedesenyineiyiliket. buişinasılolsasanayaptıracaklar,barikendiliğindenyapdaonurunukoru. adamotu Patlıcangillerden,genişyapraklı,kötükokulubirbitki,kankurutan,adamkökü(Mandragoraautumnalis). adamsız Yardımcısız,hizmetçisiz. Erkeksiz,kocasız. adamsızlık Adamsızolmadurumu. a'danz'yekadar baştanaşağı,bütünüyle. Adanakebabı Kıymasınabolcaacıbiberkatılarakhazırlananşişköfte. adanma Adanmakişi. adanmak Adamakişinekonuolmak. adap Töre. Yolyordam,yolyöntem. adaperkân Yolyöntem. adaptasyon Uyarlama. Bireseriçevrildiğidilin,konuşulduğutoplumunyaşayışına,inançlarınauyarlama. Uyma. adapte Uyarlanmış. adapteetmek uyarlamak. adapteolmak uymak. adaptör Birâletinçaplarıbirbirindenfarklıolanparçalarındanbiriniötekinegeçirebilmekiçinyararlanılanbağlayıcı. adaş Adlarıaynıolanlardanherbiri. adaşlık Adaşolma,aynıadıtaşımadurumu. adatepe Genellikletropikalbölgelerdegörülenveçevresindekialçakalanlarüzerindedikyamaçlarlabiradagibi yükselen,aşınımdandolayıortayaçıkmıştepe. adatma Adatmakişiniyaptırmak. adatmak Adamakişiniyaptırmak. adavet Düşmanlık,yağılık. aday Birgörev,birişiçinkendiniilerisürenveyabaşkalarıtarafındanilerisürülenkimse. Birişiçinyetiştirilmekteolankimse,namzet. adayadayı Herhangibirişiyapmak,birgöreviyüklenmekiçinadaylıkaşamasınıkazanmakamacıylabaşvurankimse. Milletvekilivesenatörseçimlerinde,partininadayıolmakiçin,partisindeyapılanönseçimlereadaylığını koyankimse. adaygöstermek birişveyabirgöreviçinbiriniadayolarakbelirlemek:Anayasa. adayolmak herhangibirişealınmakveyaseçilmekiçinistekliolmak. adayavrusu İkiveyaüççiftekürekliküçükbalıkçıteknesi. adaylığınıkoymak birişveyagöreveseçilmekiçinkendiniilerisürmek. adaylık Herhangibiriş,birgöreviçinkendiniilerisürmeveyabaşkalarıtarafındanilerisürülme,namzetlik. Birgörevdeyetiştirilme. adcı Adcılıköğretisiyleilgiliolan. Buöğretiyebağlıkimse. adcılık Kavramlarıngerçekvarlıklarolduğunukabuleden,kavramgerçekliğinekarşıtolarak,tümelkavramların yalnızcanesnelerinadlarıolduğunuilerisürengörüş,isimcilik,nominalizm. addantüremefiil Bkz.isimdentüremefiil. addedilme Addedilmekişi. addedilmek Sayılmak. addetme Addetmekişi. addetmek Saymak. addolunma Addolunmakişiveyadurumu. addolunmak Sayılmak. adedî Adetçe,sayıca. adem Yokluk,hiçlik,ölüm. Osmanlıcasözlerlebirleşerek"-siz,-lik"anlamındakullanılır. Âdem Dinîinançlaragöreilkyaratılaninsanveilkpeygamber. İnsan,insanoğlu,adam. İnsandabulunmasıgerekenolumluözellikleresahipolan. Âdembaba İnsanlığınbabası,Hz.Âdem. Hapishanedeçevresindekimahkûmlarıharacabağlayankimse. Afyonkeş. Âdemelması Gırtlakçıkıntısı. Âdemevlâdı Bkz.âdemoğlu. Âdemci Âdemcilikyanlısıolankimse. Âdemcilik XX.yüzyılınbaşındasimgeciliğekarşıbirtepkiolarakRusya'daortayaçıkanbiredebiyatakımı. ademimerkeziyet Yerindenyönetim. ademimerkeziyetçi Yerindenyönetimci. ademimerkeziyetçilik Yerindenyönetimcilik. ademiyet Yokluk. âdemiyet *İnsanlık.
Doğrudürüstinsanayakışırdurum,adamlık. âdemoğlu İnsandenilenyaratıklarınhepsi. âdemotu Bkz.adamotu. adenit Lenfdüğümleriiltihabı. adese Mercek. Kovucuk. Görüşderecesi,inceliği. adet Sayı. Herhangibirsayıdaolan(şey),tane. âdet Birkimseninyapmayaalışmışolduğu şey,alışkı. Toplulukiçindeeskidenberiuyulankural,töre. Aybaşı. âdetedinmek birşeyialışkanlıkvehuydurumunagetirmek. âdetgörmek (kadın)aybaşıolmak. âdetolmak ötedenberiyapılırolmak. birşeygelenekdurumunagelmişolmak. âdetyerinibulsundiye gerekligörüldüğüiçindeğil,yalnızalışılmışolduğuiçin. âdeta Bayağı,basbayağı,hemenhemen,sanki. Bayağıyürüyüşle. adetçe Sayıbakımından,sayıca. adetimürettep Bkz.tamsayı. adezyonkuvveti Yanyanaduranveyasürtünenikicisminmolekülleriarasındakiçekişkuvveti. adı(veyaismi)gibibilmek çokiyibilmek. adıbatası(veyaadıbatasıca) "yokolası"anlamındabirilenme. adıbatmak (sevilmeyenbirşeyveyakimseiçin)unutulmak,adıanılmazolmak,artıksözüedilmemek. adıbelirsiz ünüolmayan,tanınmayan,kimveneolduğubilinmeyen. adıbileokunmamak birinehiçönemverilmemek. adıçıkmak kötübirünkazanmak. hakkıolmayanbirünkazanma. adıçıkmışdokuza,inmezsekize birininbirkereadıçıktıktansonraonunhakkındakiyaygıninançartıkkolaykolaydüzelemez. adıdeliyeçıkmak deliolmadığıhâldedeliolaraktanınmak. adıduyulmak tanınmak,ünlenmek. adıgeçmek anılmak,sözkonusuolmak,ismigeçmek. adıyazılmak. adıkaldırılmak anılmazolmak,silinipgitmek. adıkalmak birkimseveyabirşeyortadançekildikten,öldüktensonradillerdeyalnızadıdolaşmak. adıkarışmak (kötü)birişlebirininilgisibulunduğusöylenilmek. adıkötüyeçıkmak ünükötüolarakyayılmak. adıolmak gereksiz,yersizünüolmak. adısanı birkimseninkimliği. adıüstünde adındanbelliolduğugibi. adıvar yaşamayan,yalnızcahayaldevarolan. adıverilmek adtakılmak. adıl Zamir. adım Yürümekiçinyapılanayakatışlarınınherbiri. Biradımdaalınanyol(buuzunluk75cmsayılır). Girişim,hamle. Birgöstergeucununeşolarakayrılmışyaylardanbiriboyuncaaldığıyol. Ayaktatemelduruştan,birayağıntürlüyönlerdeikiayakboyukadararaileyerdeğiştirmesi. Teknolojideikidişliarasındakiaralık. adımadım Ağırağır,yavaşyavaş. adımadımgezmek heryerinidolaşıpgörmek. adımadımizlemek arkasındanizlemek. gizlicetakipetmek. adımatmak yürümekiçinayağınıönedoğruuzatıpbasmak. birişeilkkezgirişmek. adımatmamak gitmemek,uğramamak,aramamak. adımbaşı Birbirineyakınyerlerde,sıksık. adımınıattırmamak biryeregirmesineengelolmak. adımınıgerialmak başladığıbiriştengeridönmek. adımlama Adımlamakişi. adımlamak Adımlaölçmek. Biryerdeileriyegeriyedoğrugiderekdolaşmak. adımlarınıaçmak yürürkenhızlanmak. adımlarınıseyrekleştirmek hızlıyürürkenadımlarınıyavaşlatmak. adımlarınısıklaştırmak dahaküçükveçabukadımlaratarakhızlıyurümek,ivmek,aceleetmek. adımlık Adımuzunluğundaolan. Biryerinçokuzakolmadığınıbelirtmekiçinkullanılır. adımsayar Yürümesırasındagerçeksonuçlaravarabilmekiçingeçilenyerinuzunluğunuanlayabilmekamacıylaayağa takılanalet,pedometre. adına oşeyinveyaokimseninyerindeolarak,namına,onunhesabına. adınıağzınaalmamak dargınlık,kırgınlık,kızgınlıkgibibirsebeplebirkimsedenhiçsözetmemek. adınıalmak adtakılmak,adverilmek. adınıanmak(veyaanmamak) birindensözetmek(veyaetmemek). adınıbağışlamak birbaşkasındanadınısöylemesiniistemek. adınıbozmak andınauymamak,andınaaykırıdavranmak. adınıkirletmek(veyalekelemek) adınınkötüyeçıkmasınayolaçmak. adınıkoymak karşılığınıveyafiyatınıkararlaştırmak. adınıtaşımak birininadıylaanılmak,sahipolduğuadınsorumluluğunuyüklenmişolmak. adınıvermek birininadınıbildirmek. biritarafındansalıkverildiğinisöylemek. adıylasanıyla bilinenünveniteliğiyle. adî Sıradan,hiçbirözelliğiolmayan. Aşağılık,bayağı,alçak. adîadım Adımdauygunluk,beraberlikgerektirmeyenvegrupolarakyapılanbirtüryürüyüş. adîdefter Birişletmeninveyaticarethaneninyaptığıişlemlerininmuhasebekayıtlarınıngeçirildiğiticarîdefter. adîkesir Bayağıkesir. adîsuçlu Basitsuçlarıişleyenkimse. adil Adaletleişgören,adaletten,haktanayrılmayan,hakkıyerinegetiren,adaletli. Hakkauygun,haklı. adilâne Adaleteuygunolarak,hakça. adîleşme Adîleşmekdurumu. adîleşmek Adîbirdurumagirmek,bayağılaşmak. adîleştirme Adîleştirmekişi. adîleştirmek Adîleşmesineyolaçmak. adîlik Bayağılık,düşüklük,aşağılık. adisyon (lokanta,otelgibiyerlerde)Hesap. adlandırılma Adlandırılmakişi. adlandırılmak Advermekişiyapılmak. adlandırma Adlandırmakişi. adlandırmak Birkimseyiveyabirşeyikullanarakbellietmek,advermek,adkoymak,tesmiyeetmek. Adkoyma,advermeyisağlamak,tesmiyeetmek. adlanma Adlanmakişi. adlanmak Kendisineadverilmek. Kötüünkazanmak. adlaşma Adlaşmakdurumu. adlaşmak Addurumunagelmek. adlaştırma Adlaştırmakişi. adlaştırmak Addurumunagetirmek. adlı Adıolan. Ünlü. adlıadıyla herkesinbiliptanıdığıbiçimde. adlısanlı Ünlü. adlî Adaletleilgili. adlîmakam Adaletişleriningörüldüğüvesonucabağlandığıkamuyaaityönetimyeri. adlîmerci Adaletleilgilisorunlarınçözümüiçinbaşvurulanresmîdaireler. adlîpolis Adliyeiçerisindegüvenliğisağlayıpadlîişlereyardımcıolankollukgücü. adlîsicil Birkimseninmahkûmiyetininolupolmadığınınanlaşılmasıiçinkonulmuşolankayıtyöntemi. adlîtabip Adlîtıptagörevlidoktor. adlîtatil Heryıl20Temmuzile5Eylültarihleriarasında,kanundayazılıdurumlarındışında,hiçbiradlîişlemin yapılmadığısüre. adlîtıp Tıbbınadaleteyardımedenkolu;adaletinbuişleuğraşankuruluşu. adlîyıl Mahkemelerinbiryıliçindekiçalışmasüresi. adlîzabıta Birsuçsonrasısanığıvesuçdelilleriniadlîyetkilileresunankollukkuvveti. adliye Hukukveadaletişlerinigörendevletkuruluşları. Hukukveâdaletişleriningörüldüğüresmîyapı. adliyeencümeni Adaletkomisyonu. adliyemahkemesi Anayasamahkemesi,genelmahkemeler,askerîveidarîmahkemelerdışındakalanvedenetimmahkemesi olanYargıtayilehükümmahkemeleri. adliyenezareti Osmanlıİmparatorluğundaadliyeteşkilâtınınbağlıolduğuenüstmakam. adliyeteşkilâtı Yargıorganlarıvebuorganlarınbirbirleriyleolanilişkilerini,derecelerini,görevveyetkilerinidüzenleyen veyürütenmekanizmanınbütünü. adliyevekâleti Adaletbakanlığı. adliyeci Adliyekuruluşundameslekgörevlisi. adrenalin Böbreküstübezlerininetkilibirmaddesi;hekimliktedamarlarıdaraltma,bronşlarıaçma,kanamalarıkesme gibiamaçlarlakullanılır. adres Birkimseninarandığındabulunabileceğiyer,oturduğuyer. Gönderilenşeyinüzerine,alıcınınadınıvebulunduğuyeribildirmekiçinyazılanyazı. adresbırakmak(göstermekveya vermek) arandığındabulunabileceği,oturduğuyeribildirmek. adresdefteri Kişilerinkendilerinelâzımolanadresleritopladıklarıdefter. adreskartı Adresdefteri. adreskitabı Genelliklebellibirişveyameslekteolanlarınişveevadreslerinitopluolarakgösterenkitap. adresmakinesi Postagönderilerininüzerinekâğıt,plâstikveyamadenden,adresbasanalet. adresrehberi Adresdefteri. adsız Adıolmayan,isimsiz. Türklerde,ailesindenayrıldığıiçinartıkonunadınıtaşımak,onunadıileanılmakhakkınıyitirmişolanve ancakbiryararlıkgösterinceadkazanabilendelikanlı. adsızparmak Ortaparmakveserçeparmakarasındakiparmak,yüzükparmağı. aerobik Hızlımüziktemposueşliğindeyapılan,vücudunçevikliğinevehareketliliğinedayananbirtürjimnastik. aerobiksolunum Hücredeyalnızmoleküleroksijeninkullanıldığıbirsolunumşekli. aerodinamik Harekethâlindeolanbircisimüzerindehavanınyarattığıetkiyiinceleyenbilim. Aerodinamikbilimalanıylailgili. Fizikbiliminingazlarınhareketiniinceleyendalı. af Birsuçu,birkusuruveyabirhatayıbağışlama. Mazurgörmeveyagörülme. (görevden)çıkarılma. afbuyurun! "affedersiniz"veya"affınızıricaederim"anlamındabirsöz. afçıkarılmak birsuçunbağışlanmasıiçinTürkiyeBüyükMilletMeclisindenkanunçıkarmak. afdilemek bağışlanmasınıistemek. afkapsamınaalınmak afkanununagirmek. afacan Zekiveyaramaz(çocuk). afacanlaşma Afacanlaşmakişi. afacanlaşmak Yaramazlaşmak,yaramaz,eleavucasığmazdurumagelmek. afacanlık Afacanolmadurumu,yaramazlık. afak Ufuklar,dörtbirtaraf. afakan Bkz.hafakan. afakî Bellibirkonuüzerineolmayan(konuşma),deredentepeden. Nesnel,objektif. afakîlik
Bkz.objektiflik. afalafal Şaşkınbirbiçimde. afallama Afallamakişi. afallamak Şaşkınlıktansersemleşmek. afallaşma Afallaşmakişi. afallaşmak Şaşkınlıkiçindekalmak,şaşırıpbirşeyyapamazolmak. afallaştırma Afallaştırmakişi. afallaştırmak Şaşkınlıkiçindebırakmak,birinişaşırıpbirşeyyapamazdurumasokmak. afallatma Afallatmakişi. afallatmak Şaşkınlığadüşürereksersemleştirmek. afat Afetler,belâlar,kıranlar. afazi Bkz.sözyitimi. aferin Okşama,alkışlama,beğenmegibiduygularıbelirtmekiçinsöylenir,bravo. Eskidenöğrencilereverilenbeğenmevetakdirkâğıdı. aferinalmak değerligörülüpbeğenilmek. aferist Vurguncu,dalavereci,çıkarınıbilen,çıkarcı. afet Doğanınsebepolduğuyıkım. Kıran. Çokkötü. Güzelliğiileinsanışaşkınaçeviren,aklınıbaşındanalankadın. Hastalıklarındokulardayaptığıbozukluk. afetzede Afeteuğramış,afetgörmüş. affauğramak bağışlanmak,affedilmek. affedersinveyaaffedersiniz özürdilemekiçinsöylenir. karşıçıkmakiçinsöylenir. affedilme Bağışlanma. affedilmek Bağışlanmak. affetme Bağışlama. affetmek Bağışlamak. Hoşgörüilekarşılamak,mazurgörmek. Görevveyaiştençıkarmak. affetmemek bağışlamamak,hoşgörmemek. affetmişsin "hiçdeöyledeğil",yanılıyorsun"anlamındakullanılır. affettirme Affettirmekişi. affettirmek Bağışlanmasınısağlamak. affettuoso Birparçanınyumuşakveduygulubirbiçimdeçalınacağınıanlatır. affeyleme Affeylemekişi. affeylemek Affetmek. affınıdilemek(veyaistemek) birişveyagöreviyerinegetiremeyeceğininezaketlebildirmek. affınızasığınarak "bağışlayacağınızagüvenerek"anlamındabirnezaketsözü. affolunma Affolunmakişi. affolunmak Bağışlanmak,affedilmek. Afgan Afganistanhalkındanveyabuhalkınsoyundanolankimse. Afganistan'aveAfganistanhalkınaözgüolan. Afganlı Afgan. afi Gösteriş,çalım,caka. afikesmek(satmakveyayapmak) birinekarşıgösterişyapmak,kabadayılıketmek. afif İffetli. afife Namuslu,iffetli,saygıdeğer(kadın). afili Gösterişli,çalımlı. afis Gümüşbalığınınküçüğü. afiş Birşeyiduyurmak,tanıtmakiçinhazırlanan,çoğuresimliduvarilânı. afişasmak duvarlarailânyapıştırmak. afişyutmak yalanadolanakanmak. afişçi Afişyapansanatçı. afişçilik Afişyapmasanatı. afişe Açığaçıkmış,duyulmuş. afişeetmek açığavurmak,belirtmek,duyurmak,diledüşürmek,reklâmetmek. afişeolmak (birkimse)bilinmeyenbiryönüyletanınmak. afişleme Afişasmaişi,afişlemekişi. afişlemek Afişasıpduyurmak. Nitelemek,göstermek. afiştekalmak (oyuniçin)ilgigörerekgünlerceoynanmak. afiyet Hastaolmamadurumu,sağlık,esenlik. afiyetbulmak iyileşmek,sağlığınıkazanmak. afiyetolsun birşeyyiyipiçenlere"yarasın"anlamındasöyleneniyidileksözü. afiyet şekerolsun "yarasın,ağıztadıylayensin'"anlamındasöylenir. afiyetüzereolmak sağlıklı,rahatyaşamak. afiyetle ağıztadıyla,keyifle. afoni Bkz.Sesyitimi. aforizm Özlüsöz,özdeyiş. aforoz Hristiyanlıktakilisetarafındanverilen"cemaattenkovma"cezası. aforozetmek kilisebirliğindençıkarmak. darılıpbiriylekonuşmamak,yakınıolmaktançıkarmak,ilgiyikesipuzaklaştırmak,adınıduymakbile istememek. aforozlama Aforozlamakişi. aforozlamak Aforozetmek,kovmak. aforozlu Aforozedilmiş,kovulmuş,uzaklaştırılmış. afratafra Çalım. Çalımlı. afralıtafralı Çalımlı. Afrikaçekirgesi DeğişikboydaverenktegenelliklekuzeyAfrika'daekilmemişarazilerderastlananzararsızbirçekirge (Locustamigratona). Afrikadomuzu Çiftparmaklılardan,kalınderili,Afrika'dayaşayanveyabandomuzunabenzerbirhayvan(Phacochoerus aethiopicus). Afrikamenekşesi İkiçeneklilerden,tüylüyapraklı,mor,pembe,beyazrenkliçiçekleriolan,evlerdesaksıdayetiştirilençok yıllıkbirsüsbitkisi(Saintpauliaionantha). Afrikalı Afrikakökenliolankimse. Afrikalıoyuncu. Afrikalılık Afrikalıolma. afsun Büyü,füsun. afsuncu Büyücü,üfürükçü. afsunculuk Afsuncununyaptığıiş. afsunlama Afsunlamakişi. afsunlamak Büyülemek. afsunlanma Afsunlanmakişi. afsunlanmak Büyülenmek. afsunlu Büyülü,sihirli,füsunkâr. Afşar OğuzTürklerinin24boyundanbiri. aft Pamukçuk. aftos Oynaş,metres. afurtafur Çalım. afurtafuragelmemek çalımsatmadanhoşlanmamak;böylebirdavranışakarşıtepkigöstermek. afyon Olgunlaşmamışhaşhaşkapsüllerineyapılançizintilerdensızan,sonradankatılaşansüt;içindemorfinve kodeingibiçokuyuşturucumaddelerbulunan,güçlübirzehirolmaklabirlikte,hekimliktekullanılandeğerlibirilâç. afyonçekmek keyifiçinafyonyutmak. afyonruhu Yatıştırıcıolarakkullanılanafyontentürü. afyonkeş Keyifiçinafyonyutanveyaçeken(kimse),afyontiryakisi. afyonkeşlik Afyonçekmeyedüşkünlük. afyonlama Afyonlamakişi. afyonlamak Afyonvererekuyuşturmak,uyutmak. Telkinyoluyladoğrudüşünmeyiönleyerekzararlıbiryolasürüklemek. afyonlanma Afyonlanmakişi. afyonlanmak Afyonlamakişiyapılmak. afyonlu İçindeafyonbulunan. Afyonyutmuş. Dalgın,uyuşmuş,uyuşuk(kimse). afyonubaşınavurmak aşırıdavranışlardabulunacakkadaröfkelenmek,neyaptığınıbilememek. afyonunupatlatmak kendikeyfinedalmışolanbiriniöfkelendirmek. Ag Gümüş'ünkısaltması. aga Ağa. agâh Bilir,bilgili,haberli,uyanık. agâholmak bilgiedinmişolmak. agami GüneyAmerika'dayaşayan,maviveyeşilmetalikyansımalıbirkuş. aganta Yısaveyalâçkaedilmekteolanbirhalatınvezincirinkısabirsüreeldetutulupbırakılmamasıiçinverilen emir. agaragar Denizyosunlarındançıkarılan,beslenmeendüstrisinde,hekimliktevebakteriyolojidekullanılanbirtür jelâtin,jeloz. agel Araperkeklerininkefiyelerininüzerinebağladıkları,yündenörülmüşkalınçemberbağ. agitato Birparçanıncanlıvecoşkuluçalınacağınıanlatır. aglütinasyon Kümeleşim. aglütinin Serumdameydanagelenantikor. agnosi Tanısızlık. agnostik Bilinemezci. Bilinemezcilikleilgili. agnostisizm Bilinemezcilik. agnozi Duyulardaherhangibirbozuklukolmamasınarağmensınavsistemininbelirlibiryerindekidoku bozukluğundanilerigelenalgıkaybıveyayokluğu. Agop'unkazıgibibakmak aptalaptalbakmak. agora Yunanklâsikdevrinde,siteninyönetim,politikaveticaretişlerinikonuşmakiçinhalkıntoplandığıalan, halkmeydanı. agorafobi Bkz.alankorkusu. agraf Kanca,kopça. agrafi Bkz.yazmayitimi. agrandisman Büyültme. agrandisör (fotoğrafçılıkta)Büyülteç. agreje (yabancıülkelerde)Doçentolmakiçinsınavvermişkimse,doçent. agreman Birelçininbirülkeyeatanmasındanönceoülkedenistenenuygungörmeyazısı. agu Sütçocuklarınınneşelendiklerizamançıkardıklarıses. agubebek Büyüdüğühâldebebekliğeözenençocuklaraalayyollusöylenir. agucuk Sütçocuğu. Sütçocuğunusevmekiçinsöylenir. agulama Agulamakişi. Yenidoğmuşbebeklerinçıkardığıses. agulamak (bebek)Aguagudiyesesçıkarmak. aguş Kucak. ağ İplik,sicim,telgibiinceşeylerdenkafesbiçimindeyapılmışörgü. Örümcekgibibirtakımhayvanlarınsalgılarıylaoluşturduklarıörgü. Ülkeyüzeyineyaygınlaştırılmışörgü, şebeke. Tuzak. Oyunalanınıortadanikiyebölenipleyapılmışörgü. Çaprazlamaörgüileyapılanvekaledirekleriarkasınagerilenörgü,file. ağ Donunveyapantolonunapışarasınagelenyeri,apışlık. ağatmak(veyabırakmak) balıkavlamakiçindenizeağsalmak. ağbenek Açıklıkoyulukahverengiağgörünüşündeolan,arpayapraklarınayerleşerekoldukçaönemlizararlarayol açanasklımantar. *Bumantarınortayaçıkardığıekinhastalığı.
ağçekmek yakalananbalıklarıtoplamakiçinağısudançıkarmak. ağiğnesi Ağınörülmesindekullanılaniğbiçimindetahtadanveyaplâstiktenyapılmışalet. ağipliği Keten,kenevir,naylongibimaddelerdenağyapımındakullanılaniplik. ağkayığı Balıkağlarınıtaşıyankayık. ağkepçe Balıkçılıktakullanılan,ağdanörülerekyapılanuzunsaplısepet. ağkurdu Ençokelmaveerikgibiyemişağaçlarınazararverenbirkurt. ağkurşunu Balıkağlarınısudatutmayayarayanzeytinçekirdeğibiçimindedeliklikurşunmadde. ağmantarlar İnsanvehayvanlardahastalığayolaçanvebirçoktürüiçinealanilkelbitkilertopluluğu. ağtabaka Gözyuvarlarınıniçyüzeyindegörmesinirininyayılmasıilebeliren, ışığaduyarlı,ağımsıbölüm,retina. ağtonos Gotikmimaridekullanılmış,ağbiçimindeparçalıtonos. ağtorba 25cmgenişliğindeve50cmuzunluğundaağdanyapılmışkırmızıyosunlarınsuyadalınarakavlamada kullanılan,biripvekayıktakimakarayardımıilesuyunyüzeyineçıkıpinebilenbirtorba. ağyatak Hamak. ağa Kırlıkkesimdegeniştopraklarıolan,sözügeçen,varlıklıkimse. Halkarasındasayılanvesözügeçenerkeklereverilensan. Büyükkardeş,ağabey. Okuryazarolmayanyaşlıcakişilerinadlarıylabirliktekullanılansan. Osmanlıİmparatorluğundabazıkuruluşlarınbaşındabulunanlaraverilenresmîsan. ağaborçeder,uşakharç ağaparasıkıntısıiçindeolupborçetsede,uşak,hâldenanlamazvebolharcamayısürdürür. ağakapısı Yeniçeriağasınındairesi. ağayamağı Yeniçeriağasınabağlıemirçavuşu. ağababa Dede,ata. Sanı"ağa"olanbabayaçocuğununseslenişi. Biryerde,birtoplulukiçindeetkiliolan,sözügeçen,ilerigelen(kimse). ağabey Birkimseninkendindenyaşçabüyükolanerkekkardeşi. Kardeşolmayanlararasındadagenellikleyaşçabüyükolanlarabirsaygıseslenişiolarakkullanılır. ağabeylik Ağabeyolmadurumu. ağabeyliketmek(veyayapmak) Biriniağabeygibikorumak,gözetmek. ağacaçıkankeçinindalabakanoğlağıolur çocuklaranavebabalarındanöğrendikleriniyapmayaözenirler. ağacaçıksapabucuyerdekalmaz davranışlarınaengelolacakhiçbirtakıntısıyok. ağacadayanmakurur,adama(insana)dayanmaölür insanyapacağıiştebaşkalarınadeğil,kendinegüvenmelidir. ağacıkurt,insanıdertyer kurtağacınasıliçteniçekemirirsedertdeinsanıiçteniçeyerbitirir. ağaç Gövdesiodunveyakeresteolmayaelverişlibulunanveuzunyıllaryaşayabilenbitki. Bugibibitkileringövdesindenvedallarındanyapılan. Direk. ağaçarısı Düzgünkanatlı,kuyruğundayumurtlamahortumuolan,3-4cmboyundaağaçzararlısı. ağaçbalı Erik,kayısıgibiağaçlardansızanzamk. ağaçbiti Yarımkanatlılardan,bitkilerüzerindeyaşayan,sıçrayıcıbirböcektürü(Psylla). ağaççileği Ahududu. ağaçebegümeci Ebegümecigillerden,boyuyüksekbirot(Fr.lavatere). ağaçkaplama Konutduvarlarınıyalıtmave güzelleştirmeamacıylaağaçveyaağaçürünlerindenyararlanılarakyapılan kaplama. ağaçkavunu Turunçgillerden,Akdenizülkelerindeyetişen,taçyapraklarımavimsipembe,küçükbirağaç(Citrus medica). Buağacıniribirlimongörünüşündekiburuşukkabukluyemişi. ağaçkurbağası Kurbağagillerden,boyu3-5cmolan,sırtıyaprakyeşili,ağaçlaratırmananbirkurbağatürü(Hylaarborea). ağaçkurdu Ağaçlarıkemirerekbeslenenbirtakımsinekkurtçuklarınaverilenad. ağaçküpesi Hatmi. ağaçmantarı Ağaçtabitenbazitlimantarlaraverilenad. ağaçminesi Mineçiçeğigillerden,bahçelerdesüsbitkisiolarakyetiştirilen,kırmızı,morçiçeklibirağaççık(Lantana). ağaçmobilya Oturma,yemekyeme,çalışma,yatmavb.işlerinyapılmasındakolaylıkverahatlıksağlayan,parçalarının büyükçoğunluğumasif,lifli,yangalıvetabakalıağaçmalzemedenyapılan,taşınabilirveyasabitolarakkullanılaneşya. ağaçnemi Ağaçtabulunansumiktarının,aynıağacınmutlakkuruağırlığınaoranı. ağaçolmak biryerdeveayaktaçokbeklemek. ağaçoyma Oymabaskısanatlarındandüzbirbaskıtekniği. ağaçsakızı Reçine. ağaçsansarı Sansargillerden,sırtıkoyuesmer,karnıdahaaçık,iyitırmanan,postudeğerlibirmemelitürü(Martes martes). ağaçyaşikeneğilir çocuklarküçükyaştakolayeğitilir,büyükinsankolaykolayeğitilemez. ağaççık Taflangibi,dallarıdibindenbaşlayarakçatallananküçükağaç. ağaççılık Ağaçyetiştirmeişi. ağaçdelen Yuvayapmakiçinağaçlarıoyanböcek. ağaçkakan Serçegillerden,ağaçkurtlarıilegeçinenbirkuş(Picus). ağaçkesen Zarkanatlılardan,kurtçuklarıençokgülfidanlarıüzerindeyaşayarakyapraklarazararveren,kararenklibir böcek(Hylotoma). ağaçlama Ağaçlamakişi. ağaçlamak Ağaçlandırmak. ağaçlandırılma Ağaçlandırılmakişi. ağaçlandırılmak Ağaçlıdurumagetirilmek. ağaçlandırma Ağaçlandırmakişi. ağaçlandırmak Biryeriağaçlıdurumagetirmek. ağaçlanma Ağaçlanmakişi. ağaçlanmak Ağaçlıdurumagelmek. ağaçlaşma Ağaçlaşmakdurumu. Bitkişekillerigösterenveakiklerdeolduğugibimadenfilizleriningerekyüzeyindegerekiçlerinderastlanan tabiîdesen. ağaçlaşmak Ağaçdurumunagelmek. ağaçlı Ağacıolan. ağaçlık Ağaçöbeği. Ağacıbololan(yer). ağaçlıklı Ağaçlarıbololan(yer). ağaçsı Ağacabenzeyen,ağacıandıran. ağaçsız Ağacıolmayan. ağalanma Ağalanmakişi. ağalanmak Ağatavrıtakınarakçalımyapmak. ağalık Ağaolmadurumu. Kibarvecömertçedavranış. -ağan/-eğen Fiildensıfatveisimyapmaeki:yat-ağan,gez-eğen,ol-ağan,dur-ağan,piş-eğenvb. ağanınalnıterlemezseırgadınburnukanamaz işverenişçisiilebirlikteçalışmazsaişçiişevargücüylesarılmaz. ağanınelitutulmaz cömertliği,elininaçıklığı,tartışılmaz. ağarık Aklaşmış,rengisolmuş. ağarma Ağarmakişi. Tanatma,şafaksökme. ağarmak Akolmak,akdurumagelmek,beyazlanmak,solmak. Aydınlanmak. ağartı Uzaktanancakseçilebilen,bellibelirsizbiraklık. Süt,yoğurt,peynir,ayrangibiyiyecekveiçecekler. ağartılma Ağartılmakişi. ağartılmak Temizlenmek,beyazlatılmak. ağartma Ağartmakişi. Kuyumculuktagümüşütemizlemeişi. ağartmak Akdurumagetirmek,beyazlatmak. ağbeneklilik Arpabitkisindegörülenmantarhastalığı(Pyrenophora). ağcı Ağilebalıktutarakgeçinenkimse. ağcık Palmiyelerdeçiçeklerindibininçevresindekitellikın. ağcılık Ağilebalıktutma. ağda Kaynatılarakçokkoyuveyapışkanbirmacundurumunagetirilenpekmezveyalimonluşekereriyiği. ağdayapmak vücuttakifazlatüyleriağdailealmak,temizlemek. ağdacı Şeker,tatlıvehelvayapımındaağdahazırlayanişçi. Ağdailevücuttakifazlatüyleriveyakıllarıtemizlemeyimeslekedinmişkimse. ağdalanma Ağdalanmakişi. ağdalanmak Ağdadurumunagelmek,ağdalaşmayabaşlamak. Ağdabulaşmak. ağdalaşma Ağdalaşmakdurumu. ağdalaşmak Ağdadurumunagelmek,ağdalanmak. (sohbet)Tamtadınavarılırdurumalmak,koyulaşmak. ağdalaştırma Ağdalaştırmakişi. ağdalaştırmak Ağdadurumunagetirmek. ağdalı Ağdalanmış. (deyişiçin)Bilinmeyenkelimelerle,anlaşılmasıgüç,dolambaçlıcümlelerdenoluşan. Karmaşık. ağdalık Pekmezyapmaktanbaşkaişeyaramayanüzüm. ağdırma Ağdırmakişi. ağdırmak Ağmasınasebepolmak. Aşağıinmek,yükveyaterazidedengebozularakbiryanıağırgelmek. ağı Organizmayagirincekimyasaletkisiylefizyolojikgörevleribozanvemiktarınagörecanlıyıöldürebilen madde,zehir. ağıağacı Zakkum. ağıçiçeği Zakkum. ağıgibi acıveren,çoketkileyen. çoksert,keskin. ağıotu Baldıran. ağıl Koyunvekeçisürüleriningecelediği,çitveyaduvarlaçevriliyer. Bazıyıldızların,özellikleayınçevresindegörülengenişveaydınlıkteker,ayla,hale. Bazıgörüntülerdekiçokışıklıcisimleriçevreleyenışıklıteker. ağılama Ağıverme,zehirleme. ağılamak Ağıvermek,zehirlemek. (birşeye),Ağıkatmak. ağılandırma Ağılandırmakişi. ağılandırmak Ağılıdurumagetirmek. ağılanma Ağılanmakişi. ağılanmak Bilmedenveyafarkındaolmadanzehirlibirşeyyemekveyaiçmeklezehirlenmek. ağılaşma Ağılaşmakdurumu. ağılaşmak Ağılıdurumagelmek. ağıldaoğlakdoğsaovadaotubiter Tanrıheryarattığınınrızkınıverir. ağılı İçindeağıbulunan,zehirli. ağılıböcek Kınkanatlılardan,başkaböcekleriyemesibakımındanyararlıbirböcek.(Carabus). ağıllanma Ağıllanmakdurumu. ağıllanmak Toplanıpbiraradadurmak. Çevresindeağıldenenhaleoluşmak,halelenmek. ağım Ayağınüstündekitümsekyer. ağımlı Üstüaşırıtümsekolan(ayak). ağınadüşürmek tuzağınadüşürmek. ağınma Ağınmakişi. ağınmak (hayvan)Yereyatıpyuvarlanmak. ağır Tartıdaçokçeken,hafifkarşıtı. Davranışlarıyavaşolan. Değeriçokolan,gösterişli. Çapı,boyutlarıbüyük. Çetin,güç. Tehlikeli,korkulu,vahim. Sıkıntıveren,bunaltıcı. Dokunaklı,insanıngücünegiden,kırıcı. Yavaş. Ağırbaşlı,ciddî. (kokuiçin)Keskin,boğucu. (yiyecekiçin)Sindirimigüç. Yoğun. (uykuiçin)Uyanılmasıgüç,derin. Kısık,alçak. Güçişiten,sağır. Ağırsiklet. ağırağır Aceleetmeden. Fazlasıyla. ağıraksakyürümek(veyagitmek) *pekyavaşolarak. ağıralmak
birişteyavaşdavranmak. ağıraraç Ağırvasıta. ağırayak Doğurmasıyakın(gebekadın). ağırbasmak ağırlığıfazlagelmek. biriştegücüveetkisiüstüngelmek. ağırbasmak gücü,etkisiveyaözelliğidahaüstünvebelirginolmak. biriştegücüveetkisiüstüngelmek. ağırbasmak birkimsekâbusauğramak. ağırcanlı Çokyavaşişyapan,çevikolmayan. Varlığısıkıntıverensevimsiz. Tembel. Gebe(kadın). ağırcanlılık Hareketlerinyavaşolması,hımbıllık,tembelcedavranışbiçimi. ağırceza Ağırhapisvebeşyıldanyukarıolanhapiscezaları. ağırçekmek tartıdaağırgelmek. ağırdurmak ciddî,ağırbaşlı,oturaklı,soğukkanlıhareketetmek. ağırelli Bkz.eliağır. ağırellilik Eliağırolmadurumu. ağırezgi Çokağır,yavaşyavaş,ahenkli. ağırgelmek gücünegitmek,onurunadokunmak. yapılmasıgüçgelmek. ağırhapiscezası 2-24yılveyaömürboyuhapiscezası. ağırhastalık Ölümlesonaerebilecekgibiolanhastalık. ağırhidrojen Döteryum. ağıriş Büyüktehlikeleryaratanvefazlagüçisteyenhertürlüiş. ağırişitmek(veyaduymak) kulaklarıiyiişitmemek,kulaklarıazişitmek. ağırkaçmak gücendiriciolmak. ağırkaybauğramak maddîvemanevîbüyükzarargörmek. ağırkayıp (savaş,deprem,selgibidoğalafetlerde)Büyükkayıp. Maddîzarar. ağırküre Yeryuvarlağının,yoğunluğuvekatılığıçokolanbölümü,barisfer. ağırol! ciddî,ağırbaşlı,soğukkanlı,sabırlıol!. aceleetme,yavaşol!. ağıroturmak usludurmak. ağırparacezası Bazısuçlaragöretakdiredilenparacezası. ağırsanayi Üretimaraçlarıyapansanayi. ağırsatmak nazlanmak,gönülsüzdavranmak. ağırsıklet Bazıspordallarındayarışmacılarınağırlığıilesınırlandırılankategori,başağırlık. ağırsöylemek acı,dokunaklı,sözlersöylemek. ağırsöz Kişininonurunadokunan,dayanılmasıgüçsöz. ağırsu Bazınükleerreaktörtiplerindenötronyavaşlatıcısıolarakkullanılan,içindehidrojenatomlarıyerine döteryumizotoplarıbulunmasısonucuoluşansu(DO). ağırtop Güçlü,ünlü,tanınmışkimse. ağıruyku Uyanılmasıgüç,derinuyku. ağırvasıta Motoru,ağıryükveyabirdenfazlarömorktaşımakamacıylagüçlendirilmişkamyonvebenzeriaraç. ağırvasıtaehliyeti Ağırvasıtasürücülerineverilenkullanmabelgesi. ağıryağ Kalınyağ. ağırbaşlı Davranışlarıölçülü,olgun(kimse),vakur,ciddî. ağırbaşlılık Ağırbaşlıolmadurumu,vakar,ciddiyet. ağırca Oldukçaağır. ağırdan Ağırolarak. ağırdanalmak birişigerekensüreiçindebitirmemek. birişigönülsüz,isteksizyapmak,geciktirmek. ağırkanlı Hippokrates'inortayaattığıağırcanlılık,soğukluk,kolaycaduygulanmayışgibiniteliklerikendindetoplayan kişiliktipi. Bkz.ağırcanlı. ağırkanlılık Ağırkanlıolmadurumu. ağırlama Ağırlamakişi,ikram,izaz. Gelinveyagüveykarşılanırkençalınankıvrakbirhava. ağırlamak Konuğasaygıgöstererekonunhertürlürahatını,ihtiyacınısağlamak,ikrametmek,izazetmek. ağırlanma Ağırlanmakişi. ağırlanmak Ağırlamakişinekonuolmak. ağırlaşma Ağırlaşmakdurumu. ağırlaşmak (hava)Sıkıcıvebunaltıcıbirdurumalmak,bozulmak. (hastaiçin)Tehlikelidurumagelmek,fenalaşmak. Yavaşlamak. (gebekadıniçin)Doğurmasıyaklaşmak. Ağırbaşlıolmak. (yiyecek)Bozulmayayüztutmak. Güçleşmek,zorlaşmak. (organiçin)Göreviniyapamazdurumagelmek. ağırlaştırma Ağırlaştırmakişi. ağırlaştırmak Birşeyinağırlaşmasınayolaçmak. ağırlatma Ağırlatmakişi. ağırlatmak Ağırlamakişiniyaptırmak. ağırlığıncaaltındeğmek çokdeğerliolmak. ağırlığını(ortaya)koymak kimliğinivekişiliğinikabulettirmek. ağırlık Ağırolmadurumu. Değerliolmadurumu. Ağırbaşlılık. Tehlikeliolmadurumu. Sıkıntılı,bunaltıcıdurum. Ordudabirbirliğincephane,yiyecekveeşyayükleri. Çeyizinidüzmekiçingüveyingelineverdiğipara,kalın. Uyuşuklukvegevşeklikdurumu. Uykudaikengelenveinsanaboğulurgibibirduyguverendurum. Yerçekiminin,bircisminmolekülleriüzerindekietkisininoluşturduğubileşke. Takı. Yük,külfet. Sorumluluk. Etki,yetki,baskı,güçlük. Dikkativeönemibirşeyüzerindeyoğunlaştırmak. Terazilerdetartmaişiyapılırkenbirkefeyekonulannesne. Değerlendirmelerdeherhangibirkonuveyaevreye,olağanınüzerindevebellioranda,fazladanbirdeğer tanınması. ağırlıkbasmak(veyaçökmek) gevşeklikveuykugelmek. (uykuda)sıkıntılıdurumagirmek. Ağırbirhavakaplamak,sessizlikoluşmak. ağırlıkmerkezi Bircisminbütünnoktalarınaayrıayrıetkiyapanyerçekimikuvvetlerindenoluşmuştekkuvvet durumundakibileşkeninuygulamanoktası. Birişinenönemlibölümü. ağırlıkolmak birineyükolmak,kendimasrafınıbaşkasınaçektirmek,sıkıntıvermek. ağırlıklı Değerlendirmelerde,herhangibirkonuveyaevreyeolağanınüzerindevebellibiroranda,fazladantanınan (değer). ağırsama Ağırsamakhareketi. ağırsamak Birinekarşısoğukdavranaraksıkıntıverdiğinianlatmak. Birişiyavaşyapmak,önemsememek,ilgilenmemek. Birişiağırbulmak,yüksaymak,yüksünmek. ağırşak Yün,iplikeğirileniğiağırlaştırmakiçinaltucunageçirilenyarımkürebiçiminde,ortasıdelikağaçveya kemikparça. Tekerbiçimindeyassınesne,kurs. ağırşaklanma Ağırşaklanmakişiveyadurumu. ağırşaklanmak Çıbandaveya(ergenliksırasında)memedeağırşakbiçimindebirtümsekoluşmak. ağış Ağmakişiveyabiçimi. (subuharınınvebaşkagazların)Yerdenhavayadoğruçıkışı,yağışkarşıtı. ağıt Ölenbirkimseningençliğini,güzelliğini,iyiliklerini,değerlerini,arkadabıraktıklarınınacılarınıveyabüyük felâketlerinacılıetkilerinidilegetirensözveyaokunanezgi,yazılanyazı,sağu,mersiye. Ağlama,gelinolanbirkızınarkasındanmeziyetlerinisayıpdökerekağlama. ağıtyakmak(veyatutturmak) ağıtsöylemek,ağıtdüzmek. ağıtçı Ölüyeağıtsöylemekiçinparailegetirilenkimse,sağucu. ağıtçılık Ağıtçınınişiveyamesleği. ağıtlama Ölmüşlerianmakiçindüzenlenentörendeokunanövgü. ağız Yüzde,avurtlarlaikiçenearasında,sesçıkarmaya,solukalıpvermeyevebesinleriiçinealmayayarayan boşluk. Buboşluğundudaklarıçevrelediğibölümü. Kaplarınveyaiçiboşşeylerinaçıkyanı. Birakarsuyundenizeveyagöledöküldüğüyer,munsap. Koy,körfez,liman,yolgibiyerlerinaçıkyanı. Birkaçyolunbirbirinekavuştuğuyer,kavşak. Kesicialetlerinkeskinyanı. Birdilinsınırlarıiçinde,bölgelerevesınıflaragöredeğişensöyleyişözelliği. Biriniyanıltmak,kandırmakamacıyladolambaçlıbirtakımsözlersöylemeözelliği. Birbölgeezgilerindegörülenözelliklerintümü. Bazen"kez"anlamınagelir. Üslûp,ifadeözelliği. (tehlikelişeyleriçin)Pekyakınyer. ağız Yenidoğurmuşmemelilerinilksütü. ağızaçmak sözsöylemek,konuşmak. azarlamak,paylamak. ağızaçmamak tekbirsözolsunsöylememek,susupkalmak. ağızaçtırmamak çokkonuşarakbaşkalarınınsözsöylemesine,konuşmasınaengelolmak. ağızağıza ağzınakadar,tamamen. ağızağızavermek(veyakonuşmak) ikikişibirbirinepekyakındurarakbaşkalarıişitmeyecekbiçimdekonuşmak. ağızalışkanlığı Çoksöylendiğiiçinbirsözüsıksıkkullanmadurumu. ağızaramak(veyayoklamak) öğrenmekistenilenşeyisöyletecekyoldadilkullanmak. ağızbirliği Birkonudaanlaşarakaynıbiçimdekonuşma,sözbirliği. ağızbirliğietmek birkonudaanlaşarakaynışekildekonuşmak,sözbirliğietmek. ağızbirliğietmek birkonudaanlaşarakaynıbiçimdekonuşmak,sözbirliğietmek. ağızburunbirbirinekarışmak dayakyemesonundayüzü,yarabereiçindekalmak. yüzdeaşırıöfke,üzüntü,yorgunlukgibidurumlarınizlerigörünmek. ağızdalaşı Ağızkavgası,karşılıklıatışma,bağrışma,dildalaşı. ağızdeğişikliği Yemeğinçeşidindedeğişiklik. ağızdeğiştirmek öncesöylediğinibaşkatürlüanlatmak. ağızdilvermemek hiçkonuşmamak,susmak. ağızdolusu Ağzınalabileceğikadar. (küfüriçin)Birbiriardınca,birçok. ağızkâhyası Birininsöyleyeceğisözlerekarışankimse. ağızkalabalığı Birbirinitutmayangereksizsözler. ağızkalabalığınagetirmek birinigereksizsözlersöylemekyoluileşaşırtmak. sözsöylemebecerisinesahipolma. ağızkavafı Karşısındakinikandırmakiçingerekligereksizçoksözsöyleyen. ağızkavgası Karşılıklıağırsözlersöyleyerekyapılançekişme,atışma,dilkavgası. ağızkokusu Birkimseninçekilmezdavranışları,istekleri,sözleri. ağızkullanmak duruma,ortamagöresözsöylemek,sözünüamacınagöredeğiştirmek. ağıznişanı Yalnızsözleyapılannişanlanma. ağızsatmak yüksektenatarakkendiniövmek. ağızşakası Sözleyapılanşaka. ağıztadı (ailedeveyatoplumda)Dirlikdüzenlik,iyigeçinmeveyarahatlık. ağıztadıyla huzurla,rahatlıkiçinde,içinesinesine,lezzetiniduyarak. ağıztamburasıçalmak sözleavutmaya,oyalamayaçalışmak. ağıztatsızlığı Birtoplulukiçindekigeçimsizlik,huzursuzluk. ağıztıkamak konuşmaimkânıvermemek. ağıztüfeği Mermilerişiddetleüflenerekfırlatılanbirçeşittüfektaslağı. ağıztütünü Keyifiçinağızdaçiğnenenbirtürtütün. ağızünlüsü Genizyolunakaymadançıkanünlü,ağızsılünlü. ağızyapmak birinikandırma,yanıltmaamacıyladuygularını,düşünceleriniolduğundanbaşkatürlügösterecekbiçimde konuşmak. ağızyaymak açıkvedürüstkonuşmaktankaçınmak. ağızyer,yüzutanır armağanalan,armağanıvereninisteğiniyerinegetirmeyeçalışır. ağızyoklamak Bkz.ağızaramak. ağızdadağılmak (genelliklehamurişiiçin)iyipişmişvelezzetliolmak. ağızdasakızgibiçiğnemek birsözveyadüşünceyisıksıktekrarlayıpdurmak. ağızdan Yazılıolmayarak,sözle,sözlü,şifahî. ağızdanağıza *Herkesbirbirinesöyleyerek.
ağızdanağzadolaşmak(veyageçmek) herkesbirbirinesöylemek. ağızdanburunyakın,kardeştenkarınyakın "insanınkendiyararıherşeydenönemlidir"anlamındakullanılır. ağızdandolma (topveyatüfekiçin)Namlusuağzındandoldurulan. ağızdankapmak başkalarındandinlemekyoluileyarımyamalakbirtakımbilgileredinmek. ağızlama Ağızlamakişi. ağızlamak Birişikolaylamak. Birparçayıyuvasınageçirmekiçinönceyuvanınağzınıayarlamak. Birboğazınveyabirlimanınağzınıortalamak. ağızlarasakızolmak herkesindilinedüşmek. ağızlaşma Ağızlaşmakişiveyadurumu. ağızlaşmak İkikandamarı,birbiriiçineaçılmak. ağızlı Ağzıherhangibirbiçimdeolan. ağızlık Birucunasigaratakılan,öbürucundannefesçekilençubukbiçimindekiaraç. Nefesliçalgılardaağzagelenyer. Yemişküfelerininüzerineyapraklıdallarlayapılankapak. Kuyubileziği. Sutesisatındasualıpvermeyeyarayanvanalıuç. Hayvanınısırmasına,zararlıbir şeyyemesineengelolmakiçinağzınatakılantel,derigibikafes. (dokumacılıkta)Çözgününaçılıpkapandığıveiçindemekiğingeçtiğiyer. Telefonvebenzericihazlardaağzayaklaştırılanbölüm. Birşeyinbaşladığıyer. Huni. ağızlıkçı Ağızlıkyapanveyasatankimse. ağızotu Toplarıateşlemekiçinfalyayakonulanvebarutunpatlamasınasebepolanmadde. ağızsıl Ağızlailgili. ağızsılünlü Bkz.ağızünlüsü. ağızsız Ağzıolmayan. Yumuşakhuylu,sessiz. ağladıağlayacak ağlamaküzereolan. ağlama Ağlamakişi. ağlamak Üzüntü,acı,sevinç,pişmanlıkaldanmavb.ninetkisiylegözyaşıdökmek. Ağaçbudandığındakesilenyerlerdenbesisuyuveyaözsuakmak. Sızlanmak,yakınmak. Birdurumakarşıüzüntüduymak. ağlamakparaetmez üzülmeninyararıolmaz. ağlamaklı Ağlargibiolan,üzüntülü. ağlamaklıolmak ağlayacakdurumagelmek. ağlamalı Ağlargibiolan,ağlayacakgibi. Acımaduygusuuyandıracakhâlde,sızlamalı. ağlamayançocuğamemevermezler hakkınıaramasınıbilmeyenkimseninişigörülmez. ağlamsı Ağlayacakgibi,ağlamalı. ağlanma Ağlanmakişi. ağlanmak Ağlamakişiyapılmak. ağlantı Hafifhafifağlama. ağlargözden,sahtesözdenkendinisakın "kendiniacındıranlardankork"anlamındakullanılır. ağlaşma Ağlaşmakişi. ağlaşmak Birlikteağlamak. Sızlanmak. ağlataağlata Sürekliağlatarak,devamlıeziyetederek,üzerek. ağlatı Trajedi. ağlatıcı Ağlamayayolaçan. ağlatış Ağlatmakişiveyabiçimi. ağlatma Ağlatmakişi. ağlatmak Ağlamasınayolaçmak. ağlayaağlaya Ağlayarak. ağlayanınmalıgülenehayretmez birindenhaksızolarakalınanmalınonualanayararıolmaz. ağlayıcı Ölününardındanağlamakiçinparailetutulankimse,ağıtçı,yasçı. ağlayış Ağlamakişiveyabiçimi. ağlı Ağıbulunan. ağma Ağmakişi. Akanyıldız,şahap. ağmak Sarkmak,aşağıyainmek,eğilmek,meyletmek. Yükselmek,yukarıçıkmak. ağnam Koyunvekeçibaşınaalınanvergi,sayımvergisi. ağnama * Ağnamakişi. ağnamak (hayvan)Yereyatıpyuvarlanmak. ağnamcı Ağnamvergisitoplayankimse. ağraz Kötüniyetvedüşmanlıklar. ağrı Vücudunherhangibiryerindeduyulansürekliveşiddetliacı. ağrıkesici Acıyı,sızıyıdindirici(ilâç). ağrıkesimi Ağrıduyusununkendiliğindenveyatedavisonucuyokolması,analjezi. ağrısızı Rahatsızlıkverenacı,sancı. ağrıkesen Ağrıduyusunuortadankaldıran,dindiren(ilâçvb.),analjezik. ağrılardagözağrısı,herkişininözağrısı herkesiençokilgilendirenşeykendiderdidir. ağrılı Ağrıyan,ağrısıolan. ağrıma Ağrımakişi. Memelihayvanlardagörülenarakonakçıkenelerinbulaştırdığıağrımaasalaklarındanilerigelenhastalık. ağrımaasalakları Omurgalılardanalyuvarasalağıolarakyaşayantürlübiçimlerdekisporlulartopluluğu. ağrımak (vücudunbiryeri)Ağrılıolmak. ağrınagitmek onurunadokunmakveyagücünegitmek. ağrısıtutmak (gebekadıniçin)doğumsancılarıbaşlamak. (hastabirorgan)ağrımayabaşlamak. ağrısız Ağrısıolmayan. Ağrıvermeden. Dertsiz,tasasız. ağrısızbaşınakaşbastıbağlamak kendinegereksizyereişçıkarmak. ağrıtma Ağrıtmakişi. ağrıtmak Ağrımasınayolaçmak. ağsı Ağgörünüşündeolan,ağgibiörülmüşolan. ağu Ağı. ağulamak Ağulamak. ağustos Yılın31günsürensekizinciayı. ağustosböceği Eşkanatlılardan,erkeğiyazınkarnınınaltındakiözelbirorgandankesikvesüreklisesçıkaranbirböcek, orakböceği(Cicadaplebeja). ağustosböcekleri Gençsürgünlerdenözsuemerektarımveormanbitkilerinezararverenbirçoktürünbulunduğueş kanatlılarfamilyası. ağyar Başkaları,yabancılar,eller. ağzaalınmaz(veyaağzaalınmayacak) söylenmesiayıp,çirkin(söz,küfür). ağzaalmamak anmamak,sözünüetmemek. ağzadüşmek dedikodukonusuolmak. ağzakoyacakbirşey yiyecekbirşey. ağzatat,boğazaferyat (yiyecekiçin)miktarıçokazolan. ağzıaçık Şaşkın,alık,bön. * Hayranlıkla,büyülenmişolarak. ağzıaçık(veyaağzıbirkarışaçık)kalmak çokşaşırmak,şaşakalmak. ağzıaçıkayrandelisi(veyabudalası) yenigördüğüherşeyeşaşkınlıklabakan,şaşıran. saf,bön. ağzıbir Sözbirliğietmiş. ağzıbozuk Sövmeyialışkanlıkedinmişolan,küfürbaz. ağzıburnuyerinde oldukçagüzel,yakışıklı. ağzıçirişçanağınadönmek ağzıkuruyupacılaşmak. ağzıdilibağlanmak herhangibirsebeplekonuşamazolmak. ağzıdilikurumak herhangibirsebepletükürükazolmak. ağzıdilitutulmak beklenmedikbir durumkarşısındaheyecanlanmak,hayranlıkduymak. ağzıdoludolukonuşmak heyecanlısözsöylemek. ağzıgevşek Sırsaklamaz,sırtutmaz. ağzıhavada çevresindekilerdenhabersiz,alık,şaşkın. ağzıkalabalık Birbirinitutmayansözlersöyleyen,yerliyersizçokkonuşan,boşboğaz. ağzıkara Karahabervermektenhoşlanan, şomağızlı. Biryerdekonuşulanıveyayapılanıduyupgörmesiistenilmeyen(kimse). ağzıkenetli Sırtutan,sırsaklayan(kimse). ağzıkilitli Dudaklarıbeyaz(at). Sırsaklayan. ağzıkulaklarınavarmak çoksevinmek. ağzıkulaklarında çoksevinçli,mutlu. ağzıkurumak birkonuyuçoksöylemeksebebiyle,ondanbıkmak. içecekihtiyacıduymak. ağzıkurusun felâketdileğindebulunanlarakarşıkullanılanbirilenme. ağzılâf(veyalâkırdı)yapmak kolaykonuşmayeteneğiolmak. inandırıcısözsöylemeyeteneğiolmak. ağzıoynamak birşeyleryemek. konuşmak. ağzıpek Sırvermeyen,ketum. ağzıpis Sövmeyihuyedinmişolan. ağzısıkı Bkz.ağzıpek. ağzısulanmak imrenmek. ağzısütkokmak çokgençvetoyolmak. ağzıtenekekaplı(olmak) çoksıcakveyaçokacışeylerikolaylıklaiçebilenveyayiyebilenleriçinşakayollusöylenir. ağzıtorbadeğilkibüzesin herkesindedikoduyapmasınınönünegeçilemeyeceğinianlatır. ağzıvar,diliyok peksessiz,kendihâlinde. konuşmayan,derdinianlatamayan. ağzıvarmamak söylemeye,açıklamayagönlüelvermemek. ağzıyanmak oşeydenbüyükzarargörmek. ağzına(veyadiline)kiraistemek söylemesibeklenenşeyisöylemektenazlıdavranmak. ağzına(veyadiline)sağlık birsözüyerindesöyleyenkişileresöylenir. ağzına(veyaönüne)birkemikatmak biriniküçükbirçıkargösterereksusturmak. ağzınaabdestlealmak okişiyianarkençoksaygılıdavranmak. ağzınaalmak söylemek. ağzınaalmamak adınıağzınaalmamak. ağzınaalmamak sözkonusuetmemek,anmamak,söylememek. ağzınaatmak yemekiçinağzakoymak. ağzınabakakalmak sözlerinehayranolmak. ağzınabaktırmak kendinizevkiledinletmek. ağzınabirparmakbalçalmak birinitatlısözlerleveyaçeşitlihediyelerlebirsüreiçinkandırmak,oyalamak. ağzınabirşey(veyabirçöp)koymamak hiçbirşeyyememek. ağzınabirzeytinverir,altına(veyaardına)tulumtutar. yaptığıküçükiyiliklerekarşılıkbüyükçıkarbekler. ağzınaburnunabulaştırmak birişibeceremeyipberbatetmek,bozmak. ağzınadüşmek çokyaygınolarakbilinipkonuşulmak. ağzınaetmek haddinibildirmek. ağzınageldiğigibi önünüsonunudüşünmeden. ağzınagelenisöylemek nezaketdışınaçıkarakağırvekırıcısözlersöylemek. çokvedüşüncesizcekonuşmak. ağzınagemvurmak *susturmak,söyletmemek. ağzınakadar
boşyerikalmayacakbiçimde. ağzınakilittakmak(veyavurmak) susturmak. ağzınakoymamak yememekveyaiçmemek. ağzınalâyık biryiyeceğintadıanlatılırken"sendeyesen,beğenirsin"anlamıilesöylenir. ağzınasakızolmak dedikodusunakonuolmak. ağzınasürmemek birşeydenhiçyememek. ağzınataşalmış sözekarışmayıpsusanlariçinkullanılır. ağzınatıkamak susturmak,fazlakonuşmasınaengelolmak. ağzınatükürmek biriniküçültmeküzereküfürolarakkullanılanuygunsuzsözlersarfetmek. birinebenzemek. ağzınaverilmesinibeklemek(veyaistemek) çalışmayıp,işlerininbaşkalarıtarafındanyapılmasınıbeklemek. ağzınavur,lokmasınıal yumuşakhuylukimseyeheristenilenikolaylıklayaptırabilmeanlamındabiratasözüdür. ağzınayakışmamak söylemesiayıpkaçmak,uygundüşmemek,yakışıkalmamak. ağzındabakla ıslanmamak hiçsırsaklamamak. ağzındabırakmak Bkz.lâfağzındakalmak. ağzındabüyümek sevmediğindenveyaiçialmadığındanyutamamak. ağzındagevelemek açıkçasöylememek. ağzındayaşkalmamak birdüşüncesinibirkimseyebirçokkezsöylemişolmak. ağzından birisindendinleyerek. adına. ağzındanbaklayıçıkarmak Bkz.baklayıağzındançıkarmak. ağzındanbalakmak çoktatlıkonuşmak. ağzındançıkanı(veyaçıkansözü)kulağıduymamak(işitmemek) sözlerinitartmadansöylemek. ağzındançıkmak birsözüistemeden,farkınavarmadansöylemek,söylemişbulunmak. ağzındançıtçıkmamak hiçbirşeysöylememek. ağzındandirhemleçıkmak çokazkonuşmak. ağzındandökülmek açıkçasöylemektençekindiğişey,konuşmasındanbelliolmak. ağzındandüşmemek(veya düşürmemek) herzamansözünüetmek. ağzındangiripburnundançıkmak türlüyollarabaşvurarakbirinibirşeyerazıetmek,kandırmak. ağzındanhayırçıkmazsabarişersöyleme "lehtekonuşmuyorsun,barialeyhtedekonuşma"anlamındakullanılır. ağzındankaçırmak istemediğihâldeboşbulunupsöyleyivermek. ağzındankapmak birininbildiğişeyleri,ustalıklıkonuşmalarlaonasezdirmedenöğrenmek. birininkonuşmasınıkeserekkendisözebaşlamak. ağzındanlâkırdı(veyalâf)almak(veyaçekmek) karşısındakinikonuşturarakbirtakımgizli şeyleriöğrenmek. ağzındanlokmasınıalmak birininhakkıolanşeyiondanalmak. ağzındanyelalsın ağzınıhayraaç. ağzını(veyaçenesini)tutmak boşboğazlıketmemek. kötüsözsöylememe. birkonudaarzuedilmeyendüşüncelerinaçığaçıkmasınıbirşekildeönlemek. ağzınıaçacağınagözünüaç dikkatsizkişileriuyarmakiçin"dikkatlioluyanıkol!"anlamındakullanılır. ağzınıaçıpgözünüyummak öfkeile,sonunudüşünmedenağzınagelenbütünağırsözlerisöylemek. ağzınıaçmak konuşmayabaşlamak. ağırsözlersöylemeyebaşlamak. alıkalıkbakmak. ağzınıaçmamak hiçbirsözsöylememek,sesçıkarmamak. ağzınıaramak(veyayoklamak) Bkz.ağızaramak. ağzınıbıçakaçmamak üzüntüsündensözsöyleyecekdurumdaolmamak. ağzınıbozmak kabasözlersöylemek,küfretmek. ağzınıburnunuçarşambaçanağına(veyapazarına)çevirmek kırıpparçalamak,dövmek. ağzınıburnunudağıtmak birininyüzüneşiddetletokat,yumrukindirmek. ağzınıdilinibağlamak birinikonuşamazdurumagetirmek. ağzınıhavaya(veyapoyraza)açmak umduğunueldeedememek. ağzınıhayraaç! kötüihtimallersözkonusuedildiğindegerçekleşmemesidileğiilesöylenir. ağzınıhayraaçmak Bkz.ağzınıhayraaç!. ağzınıkapamak kendisineçıkarsağlayarakbirkimseyisusturmak. ağzınıkapamak(veyakilitlemek) susmak,birşeysöylemekistememek. ağzınıkirayavermek kendinideilgilendirenbirkonudadüşüncesinisöylememek. ağzınıkoklamak niyetinivedurumunuöğrenmek. ağzınıkullanmak(veyasatmak) birininsöylediklerinikendidüşüncesigibigöstermeyeçalışmak. ağzınımühürlemek konuşmamak,susmak. ağzınıöpeyim(veyaseveyim) sevindiricibirsözsöyleyene"negüzelsöyledin"anlamındakullanılır. ağzınısıkı(veyapek)tutmak sırvermemek. ağzınıtıkamak sözünükesmeksusturmak. ağzınıtoplamak söylemekteolduğukötüsözveyaküfürlerikesmek. ağzınıyoklamak birininbirşeyhakkındabildiğinikendisinesezdirmedensöyletmeyeçalışmak. ağzınıniçiyangınyerinedönmek ağzınıntadıbozulmak,tatalmaduyusunuyitirmek. ağzınıniçinebaktırmak sözlerinisevesevevedikkatlidinletmek. ağzınıniçinegirmek çokyanaşmak,iyicesokulmak. hayranlıkla,büyükbirzevkleseyredipdinlemek. ağzınınkaşığı(kalıbıveyalokması)olmamak birşeybirkimseninuğraşabileceğikonulardanolmamak. birşey,birkimseninsözünüedemeyeceğikadardeğerliolmak. ağzınınkokusunuçekmek birkimseninçekilmezdavranışlarınakatlanmak. ağzınınmührüile oruçluolarak. ağzınınpayını(veyaölçüsünü)vermek verilenkarşılıklabirkimseyisöylediğineveyayaptığınapişmanetmek. ağzınınperhiziyok ağzınagelenisöyler. ağzınınsuyuakmak çokbeğenipistemek,imrenmek. ağzınıntadıbozulmak(veyakaçmak) birkimseninkuruludüzenidirliğibozulmak. ağzınıntadınıalmak oşeyinacıtecrübesinigeçirmişbulunmak. ağzınıntadınıbilmek güzelyemeklerdenanlamak. herşeyingüzelini,iyisinibilmek,anlamak. ağzınıntadınıbilmek güzelyemeklerdenanlamak. herşeyingüzelini,iyisinibilmek,anlamak. ağzınıntadınıkaçırmak birkimseninkuruludüzeninibozmak;neşesini,keyfinibozmak. ağzıylakuştutsa... neyapsa,nekadarçabaveustalıkgösterse. ah Sesintonunagörepişmanlık,öfke,özlem,beğenme,sevgigibiduygularanlatır. (a:h)Ağrı,acıduyulduğundasöylenir. (â:h)İlenme,beddua. ahalanonmaz "kötülükettiğiiçinbedduaalaniflâholmaz"anlamındakullanılır. ahalmak birininilenmesiniüstüneçekmek. ahçekmek derinbirkederveyaözlemleiçtengelerekahdemek. ahetmek acıileiçiniçekmek. ilenmek. ahvahetmek * pişmanlığını,üzüntüsünüdilegetirmek. ahyerdekalmaz "kötülükcezasızkalmaz"anlamındakullanılır. aha İşteburada. ahacık Dikkatiçokyakınbirnoktayaçekmekiçinkullanılır. ahali Aralarındaaynıyerdebulunmaktanbaşkahiçbirortaknitelikdüşünülmeksizinbirülkede,şehirdeveya semtteoturanlarıntamamı. Biryerdetoplanankalabalık,halk. ahar Hattatlarınkâğıtcilâlamakiçinkullandıklarınişastaveyumurtaakındanyapılanözelbirkarışım. aharlama Aharlamakişi. aharlamak Aharsürmek. aharlı Aharıolan,üzerineaharsürülmüşolan. ahbap Kendisiyleyakınilişkikurulupsevilen,sayılankimse. Seslenmesözüolarakdakullanılır. ahbapçavuşlar hervakitbirliktegörülenvebirbirineçokbağlıolanarkadaşlariçinsöylenir. ahbapçıkmak * öncedentanışmışolmak. ahbapkusurunabakanahbapsızkalır "dostlarınufaktefekkusurlarınabakmamakgerekir"anlamındakullanılır. ahbapolmak arkadaşolmak,dostlukkurmak,yakınlıkkurmak. ahbapça Dostça,içten,teklifsizce. ahbaplığadökmek yerliyersizyakınlıkgöstermek. ahbaplık Ahbapolmadurumu,ünsiyet. ahbaplıketmek arkadaşlıketmek,arkadaşçakonuşmak. ahcar Taşlar. ahçı Aşçı. ahçıbaşı Aşçıbaşı. ahçılık Aşçılık. ahdevefa(etmek) (devletlerhukukunda)devletlerin,katıldıklarımilletlerarasıantlaşmalarauymazorunluluğundaolduklarını belirtenkural. sözündedurma. ahdetme * Ahdetmekişi. ahdetmek Birşeyiyapmakiçinkendikendinesözvermek. Yeminetmek. ahdî Antlaşmayagöreolan,antlaşmagereğiolan. Ahdiatik (Hristiyanlaragöreİbranilerde)İsa'danöncekikutsalkitaplar. Ahdicedit (Hristiyanlaragöreİbranilerde)İsa'dansonrakikutsalkitaplar. ahengibozulmak dirliği,düzenibozulmak. ahenk Uyum. Uyuşma,anlaşma. Çalgılıeğlence. ahenkalmak uyumluhâlegelmek. ahenkkaidesi Bkz.ünlüuyumu. ahenkkurmak uyuşmasağlamak,anlaşmasağlamak. ahenksağlamak düzenesokmak,birliğisağlamak. ahenktahtası Telliçalgılardanüzerinetellergerilmişbulunankapaktahtası. ahenkvermek * düzeni,uyumusağlamak. ahenkyapmak çalgılıeğlencedüzenlemek. ahenkleştirme Ahenkleştirmekişi. ahenkleştirmek Ahenksağlamak. ahenkli Uyumlu,düzenli. Eğlenceli. ahenklilik Ahenkliolmadurumu,uyumluluk. ahenksiz Uyumsuz,düzensiz. Eğlencesiz. ahenksizlik Uyumsuzluk,düzensizlik. ahenktar Ahenkli. aheste Yavaş,ağır. ahesteaheste Yavaşyavaş,ağırağır,usulusul. ahestebeste Yavaşyavaş,ağırağır. ahfat Torunlar,soy. Ahfeş'inkeçisigibibaşınısallamak söylenensözüanlamadankafasallayarakonaylamak. ahıçıkmak yaptığıilenmeetkisinigöstermek. ahıtutmak birininilenmelerigerçekleşmek. ahıyerdekalmamak yaptığıilenmeergeçetkisinigöstermek. ahımşahım Beğenilecek,değerverilecekbirşeydeğil. ahımşahımbirşeydeğil beğenilecek,değerverilecekbirşeydeğil. ahır Evcilbüyükbaşhayvanlarınbarındığıkapalıyer,hayvandamı. ahıraçekmek birsürüyüahırakapamak,birhayvanıahırabağlamak. ahıraçevirmek
biryeripis,bakımsız,dağınık,harapdurumagetirmek. ahırlama Ahırlamakişi. ahırlamak (hayvan)Ahırdauzunsürekalıphamlaşmak. AhıskaTürkleri Gürcistan'ınTürkiyesınırlarınayakınbölgelerindeyaşamışolan,ancak2.DünyaSavaşısonlarında SovyetlerBirliğinindeğişikbölgelerinesürülenTürkler. Ahi Ahilikocağındanolankimse. ahi Cömert,eliaçık. Ahilik KöküeskiTürktöresindeolanveAnadolu'dayüksekbirgelişimgösterenesnaf,zanaatçı,çiftçigibibütün çalışmakollarınıiçinealanocak. ahilik Eliaçıkolmadurumu,cömertlik. ahir Son,sonraki,ahır. Sonra,ensonra,sonunda. ahirvakit İnsanömrününsonyılları. ahirzaman Sonzaman. (halkinanışınagöre)Dünyanınsongünleri,kıyametinkopmaküzerebulunduğugünlerveyayıllar. ahirzamanpeygamberi MüslümanlarcasonpeygamberolduğunainanılanHz.Muhammed. ahiren Sonzamanlarda,songünlerde,sonolarak,yakınlarda. ahiret Bkz.ahret. ahiretlik Bkz.ahretlik. ahit Kendikendinesözvererekbirişiüzerinealma,ant. Antlaşma. Devir,zaman. ahitleşme Ahitleşmekişi. ahitleşmek Antlaşmak. ahitname Antlaşmabelgesi,antlaşma,anlaşma. ahiz Alma. Kabuletme. ahize Birelektrikakımınıalıpbaşkabirkuvveteçevirenâlet,alıcı,reseptör. ahkâm Yargılar,hükümler. ahkâmçıkarmak kendidüşüncelerinedayanarakbirtakımyargılaravarmak. ahkâmkesmek çekinmedenkesinyargılardabulunmak,bilirbilmezkonuşmak. ahkâmyürütmek (birsözden)kendianlayışınagöresonuçlarçıkarmak. ahlâf Birininyerinegeçenler,halefler,kuşaklar,eslâfkarşıtı. ahlâk Birtoplumiçindekişilerinbenimsedikleri,uymakzorundabulunduklarıdavranışbiçimlerivekuralları. Bellibirtoplumunbellibirdönemindebireyselvetoplumsaldavranışkurallarınıtespitedenveinceleyen bilim. İyinitelikler,güzelhuylar. ahlâkbilimi Yarar,iyi,kötügibisorunlarıinceleyen,töreleredayananbirdavranışyasasıgeliştiren,neyinuğrunda savaşılmayadeğer,neyinhayataanlamkazandırdığı,hangidavranışıniyivehangisininkötüolduğugibisorunları kendinekonuedinenbilim,etik. ahlâkdışı Töredışı. ahlâkdışıcılık Ahlâkbilimineaykırıdavranma. ahlâkyasası Ahlâkişlerinibelirleyen,kendineuyulmasıahlâkaçısındangerekliolangenelvegeçerkural. ahlâkzabıtası Büyükşehirhalkınınsosyalvesağlıkdurumunukoruyan,şehirdüzeniiçinçalışanteşkilât. ahlâkça Ahlâkanlayışınagöre,ahlâkdeğerlerinebağlılıkla. ahlâkçı Ahlâkkonularınıinceleyenfilozofveyabukonularlauğraşankimse. Herşeyiahlâkaçısındandeğerlendirenkimse. ahlâkçılık Ahlâkıbiraraçdeğil,biramaçsayanöğreti,törecilik,moralizm. ahlâken Ahlâkauygunlukla. ahlâkıyat Ahlâkbilimi. ahlâkî Ahlâkauygun,ahlâklailgili. ahlâkîvazife Kanununzorlamasıolmaksızın,doğrubilindiğiiçinyapılmasıgerekenişler. ahlâklı Ahlâkkurallarınabağlı,bunlarauygundavranan(kimse). ahlâklılık Birinsanınveyabirinsangrubununiyivekötüaçısındandavranışbiçimiveahlâkîdüşünüşü. Ahlâkkuralları,yasalarıileuyumiçindeolma. ahlâksız Ahlâkkurallarınauymayan. Dürüstdavranmayan,kötühuylu,terbiyesiz. ahlâksızca Ahlâksızbiçimdeveyatarzda. ahlâksızlık Ahlâksızolmadurumu. Ahlâkkurallarınauymama,ahlâksızcadavranış. ahlâksızlıketmek ahlâksızcadavranmak. ahlama Ahlamakişi. ahlamak İççekmek,ahetmek,ahçekergibisesçıkarmak. ahlat Gülgillerden,kendikendineyetişen,üzerinearmutaşılananağaç,yabanarmudu(Piruspiraster). Buağacın,armudabenzeyenveancakiyiceolgunlaştıktansonrayenilebilenyemişi. Kabaadam,yolizbilmezkimse. ahlât Birkarışımiçindekiparçalar,ögeler. Bedenyapısınıntemelini oluşturanögeler. ahlâtıerbaa Bedendebulunduğuvarsayılandörtöge. ahlatın(veyaarmudun)iyisini(dağda)ayılaryer kendilerineyakışmayangüzelbir şeyielinegeçirenleriçinkullanılır. ahmağayüz,abdalasözvermeyegelmez ahmağagereğindençokilgigösterirsenizsizisıksıkuğraştırır. ahmak Aklınıgereğigibikullanamayan,bön,budala,aptal. ahmakyerinekoymak birkimseyeaptalmış,anlamazmışgibidavranmak. ahmakça Birazahmak. (ahmak'ça)Ahmağayakışırnitelikte,aptalca. ahmakıslatan Yavaşyavaşveinceinceyağanyağmur,çisenti. ahmaklaşma Ahmaklaşmakdurumu. ahmaklaşmak Ahmakdurumagelmek,aptallaşmak. Biraniçinşaşalayıpbocalamak. ahmaklaştırma Ahmaklaştırmakişi. ahmaklaştırmak Ahmaklaşmasınasebepolmak,aptallaştırmak. ahmaklık Zekâsıazgelişmişolmadurumu,budalalık,anlayışsızlık,akılsızlık. ahraz Dilsiz,sağırvedilsiz. ahret Dinîinanışagöre,insanınöldüktensonradirilipsonsuzadekkalacağıveTanrı'yahesapvereceğiyer,öbür dünya. ahretadamı Dünyaişlerindenelçekipsürekliibadetleuğraşankimse. ahretkardeşi İnançveibadettebirbirindenayrılmayanvebuilişkiyiahrettedesürdüreceklerinidüşünenkadınlara verilenad. ahretsuali Gereksizveusandırıcısoru. ahretyolculuğu Ölüm. ahreti(veyaöbürdünyayı)boylamak ölmek. ahretiniyapmak(veyazenginleştirmek) hayırişleriyaparaksevapkazanmak. ahretlik Beslemekız. Ahretkardeşiolankadınlardanherbiri. ahretteonparmağıyakasındaolmak kendisinekarşısorumluolankimsedenahrettedavacıolmak. ahşa İnsanınveyahayvanıngöğsüvekarnıiçindekiorganlar,bağırsak,ciğergibişeyler. ahşap Ağaçtan,tahtadanyapılmış. ahtapot Kafadanbacaklılardan,dokunaçlıbirmürekkepbalığıtürü(Octopus). Genellikleburunzarıüzerindeçıkanbirçeşitur,polip. ahtapotgibi sırnaşık,yapışkankimse. sömürmekamacıylabirçokişe,konuyaelatan,yayılan. ahu Ceylan,karaca. Güzel,ince,zarifkadın. ahugibi çokgüzel,çekici. ahugözlü Güzelgözleriolan. ahuparçası Çokgüzel,çekici. ahududu Gülgillerden,dikenlibirbitki(Rubusidaeus). Bubitkinindutabenzeyen,kırmızırenkli,suluvekokuluyemişi,ağaççileği. ahval Durumlar,hâller,vaziyetler. Davranışlar. Olaylar. ahzetme Ahzetmekişi. ahzetmek Almak,kabuletmek. ahzüita Alışveriş,alımsatım,aksata. ahzükabz Kendinemaletme. aidat Ödenti. Kesenek. aidiyet Aitolmadurumu,ilişkinlik. aile Evlilikvekanbağınadayanan,karı,koca,çocuklar,kardeşlerarasındakiilişkilerinoluşturduğutoplum içindekienküçükbirlik. Karı,kocaveçocuklardanoluşantopluluk. Aynısoydangelenkimselerzinciri. Aralarındakandaşlık veyahısımlıkbulunankimselerintümü. Birlikteoturanhısımveyakınlarıntümü. Eş,karı. Aynıgayeüzerindeanlaşanvebirlikteçalışankimselerinbütünü. Temelniteliğibirolandil,hayvanveyabitkitopluluğu. aileadı Soyadı. ailebahçesi Ailelerinrahatlıklagidebileceği,genellikleiçkisizyer. ailebütçesi Kısabirsüreiçindebirişçininveyaişçiailesininhayatseviyesindemeydanagelendeğişmeleribelirlemek amacıylayapılanistatistikçalışması. ailedostu Ailecetanışılanveevlerinegidilipgelinenahbap,yakın. ailegazinosu Sadeceevlileringirebildiğivebirlikteeğlendikleriyer. ailehayatı * Ailebireylerininbütünişlerinidüzenliolarakeviçindeyapmadurumu. ailehukuku Aileyioluşturankişilerinkarşılıklıhakvegörevlerinidüzenleyenhukukdalı. ailemeclisi Ailemakamınıngöreviniyerinegetirenkanveyasoyhısımlarındanenazüçkişidenoluşanheyet. aileocağı Aileninkurduğu,yerleştiği,geliştirdiğiev. aileplânlaması Ailedeçocukedinmeyisınırlama,doğumkontrolu. ailereisi Kanunlaragöreaileyükümlülüğünütaşıyankimse. ailesaadeti Genelliklekarı,kocabazendebüyüklerveçocuklararasındakiuyum,anlaşma,sevgivehoşgörü. ailece Bütünailebirlikte. ailecek Ailece. ailelik Ailesayısınınbütünü. ailesiz Ailesiolmayan. ailevî Aileileilgili. ait İlgilendiren,ilişkin,ilişik,ilgili,için,-edüşen. aitolmak ilgilendirmek,birininolmak,birinedüşmek. ajan Birdevletveyakuruluşungizliamaçlarıiçinçalışankimse,casus. Birkimsenin,birortaklığınveyabirdevletinbazıişlerinigörenkimse,işgörevlisi,temsilci. ajanda Unutulmamasıiçingereklinotlarıyazmayayarayantakvimlidefter,andaç. ajanlık Ajanolmadurumu. Ajanıngörevi. ajans Habertoplamaveyaymaişiyleuğraşankuruluş. Birticarîkuruluşutanıtan,onunlailgilibilgiaktaranvebuyollakazançsağlayanişkolu. Buişkollarınınçalıştığıbüro. ajitasyon Ruhsalgerginliğindışavurması. ajur Delikliörgü,gözenek. ajurlu Ajuruolanveyaheryanıajurbiçimindeişlenmişbulunan,gözenekli. ak Kar,sütgibişeylerinrengi,beyaz,karavesiyahkarşıtı. Burenkteolan. Temiznamuslu. Sıkıntısız,rahat. Beyazleke. Bazışeylerdebeyazbölüm. -ak/-ek İsimdenisimtüretenek(küçültmeeki):baş-ak,ben-ekvb. -ak/-ek Fiildenyerisimleritüretenek:dur-ak,yat-akvb. -ak/-ek Fiildenaletisimleritüretenek:or-ak,bıç-ak,tara-k,ele-k, küre-kvb. akağa Saraylardahizmetgörenhadımağalarınınbeyazırktanolanı. akArap *Arapsözcüğü"zenci"anlamınadageldiğindenasılAraplarınsözkonusuolduğuanlatılmakistenirken kullanılır. akbasma
Aksu,perde,katarakt. akbasmak Gözebeyazlekeinerekgörmeyetisiniyitirmek. akbenek Gözünsaydamtabakasındabiryaraveyaçıbansonucundaoluşmuş,görmeyiderecedereceazaltanbeyaz benek. akdemir Dövmedemir. akdonkaradongeçittebelliolur Bkz.akıkarasıgeçittebelliolur. akdüşmek (saçvesakal)tektükağarmayabaşlamak. akgözlü Gözlerininrengipekaçıkolanvenazarınınhemendeğdiğineinanılan(kimse). akgünağartır,karagünkarartır mutlubiryaşayışkişiyidinçkılar,mutsuzbiryaşayışiseyıpratır. akkan Lenf. akkanyangısı Adenit. akkoyununkarakuzusudaolur iyibirailedenkötübirçocukdaçıkabilir. akköpekkaraköpekgeçitbaşındabelliolur kiminneolduğudeneyveyasınavsonundaanlaşılır. akmadde Demetdurumundakisinirliflerindenoluşanbeyniniç,omuriliğindıştabakası. akmıkaramıönünedüşüncegörürsün şimdidenboşunadüşünme,sonuçbelliolduğuzamananlarsın. akpak tertemiz. saçısakalıağarmış. akpak * Bembeyaz,temiz,parlak. akpas Lâhana,turp,şalgam,karnabahargibibitkilerinkökdışındakibütünbölgelerineyerleşebilen,özellikle semizotugillerdekarşılaşılanyosunumsumantar(Albugocandida). aksakaldanyoksakalagelmek çokyaşlanıpiyicekuvvettendüşmek. aksülümen Cıvaileklorunbirleşimiolan,çokzehirli,beyazbirtoz,süblime,sülümen. akyazılı Bahtlı,şanslı. akyel Güneydenesenrüzgâr,lodos. akyem İzmarit,istavrit,uskumrugibibalıklarınbeyazetindenyapılanveoltadakullanılanyem. akyıldız Çobanyıldızı. aka Büyükkardeş,ağabey. akabe Tehlikeli,sarpvezorgeçit. akabinde Arkasından,hemenarkadan,ardından,hemenardından. akacakkandamardadurmaz herhangibirzararkarşısındabununkaçınılmazolduğunuanlatarakavundurmakiçinsöylenir. akaç Biryerdebirikipkalansıvıları,birişlemsonundageriyekalanartıkları,gereksiznesneleridışarıyaakıtmak içinkullanılanboru,olukveyabaşkaaraç. Kanal,ark,suyolu. Yeraltısuoluğu. akaçlama Akaçlamakişi,tefcir,drenaj. Yeraltısularınıtoplayantesisat. akaçlamak Biryerdebirikmişsularıakıtmak. Bataklıklarıakaçyoluylakurutmak. akaçlatma Akaçlatmakişi. akaçlatmak Akaçlamaişiniyaptırmak. akademi Bilginler,yazarlar,sanatçılarkurulu. Yüksekokul. Çıplakmodeldenyapılmışinsanresmi. akademici Kurallarabağlıresimveheykelçalışmasıyapankişiveyasanatçı. akademicilik Resimveyaheykelçalışmasındakurallarabağlılık. akademik Akademiileilgili. Bilimselniteliğiolan. akademisyen Akademiüyesi. akağaç Gürgengillerin,kerestesindenyararlanılanbeyazkabuklubirtürü(Betulaalba). akait Birdininöğrenilmesigerekeninançlarınınvetapınmakurallarınıntümüveyabunlarıtoplayankitap. akaju Maun. Maundanyapılmış. akak Akarsuyatağı,yatak,mecra. Irmak,dere,çay,küçükakarsu. (suiçin)İvintiyeri. Eğimi,inişifazlaolanyer. akala Amerikantohumundanyurdumuzdaüretilenbirpamuktürü. akamber Özellikleamberbalığınınbağırsaklarındançıkarılan,külrenginde,yapışkan,bükülgenvemiskgibikokulu olanbirtaş. Sıcaküİkelerdeyetişenbirağaçtan(Hymenea)eldeedilenkatı,güzelkokulureçine. akamet Kısırlık,verimsizlik. Başarısızlık,sonuçsuzluk. akameteuğramak başarısız,sonuçsuzkalmak. akansulardurmak itiraza,söyleyeceğisözeyerkalmamak. akanyıldız Güneşsisteminebağlı,kesinyörüngesibulunmayanvebusebepleatmosferinüstkatmanlarınagirinceateş külçesidurumunadönüşenküçükgökcismi,ağma,şahap,meteor. akar Kirayaverilerekgelirgetirenev,dükkân,tarla,bağgibimülk. akaramber AsyaveAmerika'dayetişen,odunucevizağacınınkinebenzeyen,güzelkokuluözsuyuolanbüyükbirağaç (Liquidambarorientalis). akarca Kemikveremi. Sürekliişleyençıban,fistül. Küçükakarsu. Kaplıca. akaret Kirayaverilerekgelirgetirenev,dükkângibimülk. akarlar Tıknazyapılı,gövdelerihalkasız,başlarıgöğüslebirleşik,ağızyapılarıısırıcı,sokucuveyaemici örümceğimsilertakımı. akarsu Yeryüzündeveyeraltındabelirlibiryatakiçinde,eğimboyuncasürekliveyazamanzamanakansu. Teksıraelmastanveyaincidengerdanlık. * Kesintisiolmayan,aralıksız. akaryakıt Benzin,gazyağı,mazotgibisıvıdurumundaolanyakacak. akaryakıtistasyonu Benzin,gaz,motoringibiyakıtlarınsatıldığıyer. akasma Düğünçiçeğigillerden,beyazçiçekveren,bahçelerdesüsçiçeğiolarakyetiştirilensarılıcıbirbitki;yaban asması,Meryemanaasması(Clematisvitalba). akasya Baklagillerden,sıcakiklimlerdebirçokçeşitleriyetişenvetanen,zamk,boyagibimaddelerinden yararlanılanbirağaç(Acacia). Baklagillerden,yurdumuzdayetişenbirsüsvegölgeağacı,salkımağacı(Robiniapseudoacacia). akbaba Akbabagillerden,başıveboynuçıplakolan,dağlıkyerlerdeyaşayan,leşlebeslenen,çokyüksektenuçarak keskingözleriyleçokuzaklarıgörebilen,iriveyırtıcıbirkuş(Vulturmonachus). * İhtiyar. akbabagiller Gündüzyırtıcılarıalttakımının,kanatlarıgenişvebüyükolan,iyiuçanbüyükkuşlarıiçinealanbir familyası. akbakla Kurufasulye. akbalık Sazangillerden,etikılçıklı,yumurtasıiletaramayapılanbirbalık(Leuciscus). Akyabalığı. akbalıkçıl Leyleksilerden,bataklık,ırmakvegölkıyılarındayaşayan,oldukçabüyük,akrenklibirkuştürü(Egretta alba). akbaş Yazınkutupbölgelerindeyaşayan,kışınılıkkıyılaragöçen,kısaveincegagalı,siyahbacaklıyabanîbirtür kuş,denizkazı(Bemicla). akbuğday Kurakiklimedayanıklı,beyazkabuklu,ekmeklikbuğday. akburçak Baklagillerden,burçağayakınbirbitkicinsi(Lathyrussativus). akciğer Göğüskafesininbüyükbirbölümünüdolduranvesolunumorganınıntemeliolan,sağlısolluikiparçalı organ. akciğergöbeği Akciğerin,içyanyüzününhemenarkasındabronş,sinirvedamarlarıngiripçıktığıyer. akciğerkesecikleri Akciğerlopçuğununparçaları;bronşçuklarınsonbölümü. akciğerlopçuğu Birçokakciğerkeseciğininbirleşerekoluşturduğuparça. akciğerpeteği Akciğerlerdesolunumdagazalışverişinisağlayan,havaborucuklarınınsonunuoluşturankesecik. akciğerzarı Göğüsboşluğununiçinivebuboşluğuniçindebulunanakciğerindışınıkaplayanincezar,plevra. akciğerliler Karındanbacaklıyumuşakçalarıntekciğerlesolukalanbirtakımı. akça Oldukçabeyaz,beyazca. akça Bkz.akçe. akçaarmudu İncekabuklu,sarı,etlivesulubirtürarmut. akçapakça Beyaztenli,güzel(kadın). akçayel Güneydoğudanesenyel,keşişleme. akçaağaç Akçaağaçgillerdensüsağacıolarakdadikilentahtasıhafifvesağlambirağaç,isfendan(Acer). akçaağaçgiller İkiçeneklilerden,örneğiakçaağaçolanbirbitkifamilyası. akçakavak Akkavak. akçalı Parayabağlı,paraylailgili,malî. akçe Küçükgümüşpara. Hertürmadenîpara. akçıl Renginiatmış,ağarmış,içindeakrenkbulunan. akçıllanma Akçıllanmakişi. akçıllanmak Akçıldurumagelmek,renginiatmakveyaatmışgibiolmak. akçıllaşma Akçıllaşmakişiveyadurumu. akçıllaşmak * Akçıldurumagelmişolmak. akçıllık Akçılolanındurumu. akçöpleme Zambakgillerden,yapraklarınınuzun,genişolması,çiçekleriningüzelliğidolayısıylabahçeçiçekleriarasına girenzehirlibirbitkicinsi(Veratrumalbum). akdarı Buğdaygillerden,biryıllıkveyadahauzunyaşayabilenotsubirbitkitürü(Panicummiliaceum). akdedilme Akdedilmekdurumu. akdedilmek Akdetmekişiyapılmak. Akdenizhumması Maltahumması. Akdenizmavisi Parlakvecanlıgörünümdemavirenginbirtürü. akdetme Akdetmekişi. akdetmek (mukavele,muahede,ittifakgibikarşılıklıbağlanmaanlamıtaşıyanArapçasözlerle)Yapmak. akdiken Hünnapgillerden,hekimlikteveboyacılıktakullanılanbirbitkicinsi,güvemeriği,geyikdikeni(Rhamnus cathartica). akdoğan Kartalgillerdenbirdoğantürü,aksungur. akdut Beyazrenkteolandut. akemi İkielemanlımermeryapıştırıcısı. akgünlük Tütsüolarakyakılanbirtürağaçsakızı. akhardal Hekimlikteiçsürdürücüolarakkullanılanhardaltürlerindenbiri(Sinapisalba). akı Herhangibirkuvvetalanında,bellibirdüzleminbellibirbölümündengeçtiğivarsayılangüççizgileri, seyelân. akıakkarasıkara beyaztenli,karagözlü,karasaçlı. akıkarasıgeçittebelliolur biriddiadakidoğruluğunancakdeneyveyasınavsonundabelliolacağınıanlatmakiçinsöylenir. akıbet (birişveyadurumiçin)Son,sonuç. Sonunda,enindesonunda. akıbetineuğramak birininiçindebulunduğukötüdurumadüşmek. akıcı Akmaözelliğiolan. Kolaysöylenebilen,okunabilen,anlamcaaçık(anlatım),selis. akıcıünsüz Ciğerlerdengelenhavanın,ağızboşluğundakiyarıkapalıbirengeleçarpmasıylaoluşanbolsesliünsüz(r,l, ğ,y). akıcılık Akıcıolmadurumu. Söz,yazıveanlatımınakıcıolmaözelliği,selâset. akıcılıkölçeği Birsıvınınbellisıcaklıktakiakıcılığınıölçmektekullanılanalet. akıl Düşünme,anlamavekavramagücü,us. Hafıza,bellek. Öğüt,salıkverilenyol. Düşünce,kanı. akılakıl,gelçengeletakıl birsorununnasılçözümleneceğinidüşünememedurumu. akılakıldanüstündür birkimseninaklınagelmeyenbirçare,herhangibirininaklınagelebilir. akılalmak danışmak, görüşalmak. akılalmamak inanılacakgibiolmamak,aklauygungelmemek. akılalmaz inanılacakgibiolmayan,inanılmaz. akıldanışmak birkonudabiriningörüşünüsormak. akıldefteri Hatırlanıpyapılmasıgerekenşeylerin yazıldığıküçükdefter,notdefteri,muhtıradefteri,ajanda. akıldışı Akla,gerçeğe,uygunolmayan. Usdışı,gayriaklî,irrasyonel. akıldışıcılık Akıldışıdavranmayanlısıgörüş,usdışıcılık,irrasyonalizm. akıldişi Yirmiyaşsıralarındaaltlıüstlüvesağlısollu,eniçerideçıkanazıdişi,yirmiyaşdişi. akıldoktoru *Psikiyatrist.
akıldurdurmak birşeyçok şaşırtıcınitelikteolmak,insanışaşırtmak. akılerdirememek(veyaermemek) neolduğunuanlayamamak,sırrınıçözememek. akılerdirmek * anlamak,sırrınıçözmek. akıletmek herhangibirönlemveyaçareyizamanındadüşünmek,vaktindehatırlamak. akılhastahanesi Akılhastalarınınyatırıldığıhastahane. akılhastası Ruhhastası,deli. akılhavsalaalmamak aklamantığasığmamak. akılhocası Birineyolgösteripakılöğretenkimse. Herkeseakılöğretmeyemeraklıkimse. akıliçinyol(veyatarik)birdir iyidüşünülünceayrıayrıkimselercevarılacaksonuçhepaynıdır. akılişideğil aklauygundeğil,doğrudeğil. akılkârıolmamak akıllıbirkişininyapacağıişolmamak. akılkethüdası Herkeseakılöğretmemerakındaolankimse. akılkumkuması Çokbilmişkimse. akılkutusu Çokakıllı,zekikimse. akılöğretmek nasıldavranacağınıgöstermek,yolgöstermek,akılvermek. akılsırermemek birişinniteliğini,gizliyönlerinianlayamamak. akılterelelli pekdelişmen,kendisindenciddîbirdüşünce,davranışbeklenmeyen(kimse). akılvar,yakınvar(veyaakılvar,izanvar) kafayormayagerekyok. akılvermek birkonudayolgöstermek,akılöğretmek. akılyaştadeğil,baştadır akıllıolmaileyaşlıolmaarasındailgiyoktur;bazıküçüklerbüyüklerdendahaakıllıolabilir. akılyormak hatırlamayaçalışmak,zihnini zorlamak. akılyürütmek herhangibirkonudafikirvermek. akılzayıflığı Deliliğekadarvarmayanakılbozukluğu. akılcı Akılcılıklailgili. Akılcılıktanyanaolankimse,usçu,rasyonalist. akılcılık Akladayanan,doğruluğunölçütünüduyulardadeğil,düşünmedevetümdengelimliçıkarmalardabulan öğretileringeneladı,usçuluk,akliye,rasyonalizm. Aklaveakılyoluilevarılanyargıyainanma,aklaaykırıveyaakıldışıhiçbirşeyitanımamadavranışıve tutumu,akliye,rasyonalizm. Bilgininevrensellikvezorunluluğunundeneydenvedeneyedayanangenellemedendeğil,yalnızcaakıldan çıkartılabileceğinisavunanöğreti,rasyonalizm. akıldakalmak akıldayeretmek,unutulmamak. akıldatutmak unutmamak. akıldançıkarmak düşünmemek,unutmak,umudunukesmek. akıldançıkmak unutulmak. akıldançıkmak unutmak. akıldançıkmamak unutamamak. akıldangeçirmek birşeyyapmayıdüşünmek,tasarlamak. akıllandırma Akıllandırmakişi,durumu. akıllandırmak Aklınıkullanmasınısağlamak,aklınıbaşınagetirmek. akıllanma Akıllanmakişi. akıllanmak Karşılaşılanolaylarınsonuçlarındanyararlanarakdavranmak. Uslanmak. akıllaradurgunlukvermek çokşaşılacakbirseyolmak. akıllarıpazaraçıkarmışlar,herkesyinekendiakılınıalmış(veyaakıllargelinolmuş,herkeskendininkinibeğenmiş) "insankendiaklınıbaşkasınınkindenüstüngörür"anlamındakullanılır. akıllı Gerçeğiiyigörenveonagöredavranan. Karşısındakinindüşüncesizliğinibelirtmekiçinsöylenilenuyarmasözü. (alayyollu)Düşüncesiz,aptal. akıllıdüşününceyekadardeliçocuğunu(veyaoğlunu)everir kendiniakıllısananlarçokkezakılsızdiyetanınanlardandahaazbaşarıgösterir. akıllıgeçinmek kendiniçokakıllısanmak. akıllıköprüarayıncayadekdelisuyugeçer atakkişitehlikeyigözealarakişegirişirveçabuksonuçalır. akıllıolmak * gerçeklereuygundavranmak. akıllıuslu Akıllıolarak,yaramazlıketmeyerek,dengeli. akıllıca Aklayakın,doğruolarak. Aklayakın,doğru,makul. akıllılık Akıllıolmadurumu;uyanıklık. akıllılıketmek yerindeveuygundavranmak. akılsal Düşünceyivegerçeğisomutdeğerlerlebirbirinebağlayanhakikatiiçinealanşey. akılsallaştırma Akılsallaştırmakdurumu. Bilinçdışıolaylarınmantıkveakladayalıolarakaçıklanması. akılsallaştırmak Birşeyiakılsadurumagetirmek. akılsız Aklı,gerçeğigörüponagöredavranmayaelverişliolmayan,anlayışıkıt. akılsızbaşıncezasınıayakçeker(veyaakılsızitiveyaköpeğiyolkocatır) düşüncesizlikveyatedbirsizlikyüzünden,gereksizyeregidipgelmezahmetinekatlanılır. akılsızlık Akılsızolmadurumu. Akılsızcayapılanişveyadavranış. akılsızlıketmek düşüncesizveyersizdavranmak. akım Akmakişi. Hava,sugibiakışkanmaddelerinveyaelektrikyüklerininbellibiryöndeakışı,yerdeğiştirmesi,cereyan. Sanatta,siyasette,düşüncehayatındaortayaçıkanyenibirgörüş,yöntem,hareket,cereyantarz. Debi. akımderkenbokumdemek sözünüyoluncasöyleyememek,düzensizşeylersöylemek. akımölçümü Birakarsuyunveyakanalınsuyolundabirsaniyedeakansuhacminiölçme. akımcı Bellibirakımabağlıkişi. akımölçer Birelektrikakımınınşiddetiniölçmeyeyarayanaraç,amperölçer. akımtoplar Akü,akümülâtör. akın Kalabalıkbirşeyinarkasıkesilmeyenbirgelişdurumundaolması. Düşmantopraklarınatedirginetme,yıldırma,çapulgibiamaçlarlatopluolarakyapılanbaskın. Futboldasayıyapmakamacıylakarşıtakımkalesinedoğrugenellikletoplucagirişilensaldırı,hücum. akın Kazak-KırgızTürklerininsazşairlerineverdiğiad. akınakın Arkasıkesilmeyenkalabalıköbeklerdurumunda. akınetmek topluolarakgitmek,üşüşmek. düşmanülkesinesaldırmak,baskınyapmak. akıncı Düşmanülkesineakınyapansavaşçı. Görevikarşıtarafatopsürmekvesayıyapmakolanönsıradakioyuncu,forvet. akıncılık Akıncıolmadurumu. akıncılıketmek düşmanülkesindekarşıgüçleriyıldırmak,tedirginetmek. akındırık Reçine,çamsakızı,akma. akınkayası Kayabalığıgillerfamilyasındanderinveuzaklardayaşayanince,uzunbirbalıktürü. akıntı Akmakişi. Havanınveyasuyunherhangibiryönedoğruyerdeğiştirmesi,akım,cereyan. Hastalıksebebiylevücudunbiryerindensulumaddeakması. Eğiklik,eğim,meyil. Çamtürüağaçlardabulunanreçinenineriyerekakmasıolayı. Sıvıyapıştırıcılarınağaçyüzeylerinegereğindençoksürülmesiileoluşandurum. akıntıbilimi Denizakıntılarınıincelemekonusuedinenbilimdalı. akıntıçağanozu Akıntıyakapılmışyengeç. Vücudundagözeçarpacakbirçarpıklıkbulunankimseleriçinkullanılır. akıntılı Akıntısıolan,eğik,meyilli. akıntıölçer Birakarsuyunvekanalınakıntıhızınıvedüzeyiniölçmeyeyarayanalet. akıntıyakapılmak birakıntınınetkialanınagirmek,akıntıilebirliktesürüklenmek. etkialtındakalarakbirtopluluğundavranışınakatılmak. akıntıyakürekçekmek olmayacakbirişuğrundaboşunaçabalamak. akıpgitmek (zamaniçin)çabukgeçmek. akış Akmakişiveyabiçimi. Geçipgitme,sürüpgitme. Akın. akışkan Kendilerineözgübirbiçimleriolmayıpiçindebulunduklarıkabınbiçiminialanveyığınoluşturmayan(sıvı veyagaz),seyyal. akışkanlaşma Akışkandurumagelme. akışkanlaşmak Akışkandurumagelmek. akışkanlaştırıcı Akışkandurumagetirmeözelliğiolan. akışkanlaştırıcılık Akışkandurumagetirmeözelliğiolma. akışkanlaştırma Akışkanlaştırmakişi. Akışkanlarınniteliğinidüzeltmekiçinyoğunlaşanakımıiçindeparçacıklarınasıltısınısağlayanyöntem. akışkanlaştırmak Akışkandurumagetirmek. akışkanlık Akışkanolmadurumu. akışma Kulağahoşgelenveyakolaycasöylenenseslerinözelliği. akışmalı Akışmaözelliğiolan. akışmaz Dışetkenlerintesiriyleakışmazlığıdeğişmeyen,durağan. akışmazlık Akışmazveyadurağanmaddenindurumu. akıtma Akıtmakişi. Hayvanların,özellikleatlarınalınlarındabulunanveburunlarınadoğruuzananbeyazleke. Un,süt,yağ,yumurta, şekerveyapekmezleyoğrularakcıvıkbirdurumagetirilenhamurunkızgınsaç üzerindepişirilmesiyleyapılanbirçeşittatlı. Enlibilezik. akıtmak Akmasınısağlamak,akmasınayolaçmak,dökmek. akıtmalı Alnındaakıtmasıolan(hayvan). akide Birşeyeinanarakbağlanış,inanç,dininancı. akide Şekerinkaynatılarakağdadurumunagetirilmesiyoluileyapılmışrenklivekokulu,ağızdagüçeriyenşeker; dahaçokakideşekeriyerinekullanılır. akideşekeri Bkz.akide. akidesibozuk İnancızayıfolan(kimse). akideyibozmak doğrubilinenbirinanışveyagidiştenayrılmak. akik Yüzüktaşı,mühürgibişeyleryapmaktakullanılan,türlürenklerde,yarısaydam,parlakvedeğerlibirtaş; kalseduankuvarsınınbirtürüdür. akil Akıllı. akilbaliğ Dölverebilecekdurumagelmişolan,erin. akilbaliğolmak dölverebilecekerişkindurumagelmişolmak. rüştünüispatetmeyaşınagelmişolmak. akilâne Akıllıca. akim Kısır,verimsiz,dölveremeyen. Sonuçsuz,başarısız. akimkalmak sonucaulaşamamak,başarısağlayamamak. akis Işıkveyasesdalgalarınınyansıtıcıbiryüzeyeçarparakgeridönmesi,yansıma,yankı. Bircismin,parlakbiryüzeydegörünmesi. Birşeyinbaşkabirşeyüzerindeyarattığıetki. Evirme,evirtim. akisuyandırmak birkonununüzerindedüşünülmesine,tartışılmasınayolaçmak,ilgiveyatepkiyaratmak. akit Hukukîsonuçdoğurmakamacıileikiveyadahaçokkimseninveyakuruluşunkarşılıklıvebirbirineuygun iradebeyanlarıilegerçekleşenişlem,sözleşme,mukavele,kontrat. Nikâh. âkit Birişikarşılıklıolarakkararlaştırıpüstlerinealantaraflardanherbiri,sözleşmeveyamukaveleyapan. akitvaadi Önsözleşme. akkaraman Vücudubeyaz,ağız,burun,gözetrafı,kulakveayaklardasiyahlekelerbulunabilen,kabakarışıkyapağılı, OrtaAnadoluveDoğuAnadolu'nunbatıkesimlerindeyaygınolarakyetiştirlenyerlibirtürkoyun. akkarınca Düzkanatlılardan,sıcakveyaılımanülkelerdeyaşayan,bitkilereçokzararverenbirböcekcinsi,termit (Termes). akkarıncalar Ağızparçalarıiyigelişmiş,iribaşlı,ısırıcıböceklertopluluğu,termitler. akkavak Söğütgillerden,yapraklarınınaltıbeyazolanbirkavaktürü,akçakavak,Hollandakavağı(Populusalba). akkefal Sazangillerdenbircinstatlısubalığı(Alburnus). akkelebek Hemenbütünmeyveağaçlarındatomurcukdüşmanısayılan,iriakkanatlarıkalın,karadamarlıbirkelebek (Aporiacrataegi). akkirpani Ak,fakatkirli. akkor Işıksaçacakbeyazlığavarıncayadeğinısıtılmışolan. akkorluk Akkorolmadurumu. akkuş Atmaca,yırtıcıbirkuş. akkuyruk Tadınıartırmakiçinçayharmanınakatılanbeyazbirçaytürü. -akla/ -ekle Bazıfiillerinsıklıkçatılarınıtüretenek:tart-akla-,it-ekle-vb. aklafenalıkvermek *
çokşaşırmak,çıldıracakgibiolmak,zıvanadançıkmak. aklagelmedik düşünülemeyen. aklagelmeyenbaşagelir insanummadığı,düşünmediğişeylerledaimakarşılaşabilir. aklagelmez hatırlanamaz,düşünülemez. aklahayalegelmez inanılmaz. aklakarayıseçmek (birişibaşarıncayadeğin)çoksıkıntıçekmek,güçlüklerlekarşılaşmak. aklasığargibi aklınkabuledebileceğibiçimde,makul. aklasığmak(veyasığmamak) inanılacakgibiolmamak. aklayakın aklınbenimseyebileceği,aklınkabuledebileceği. aklayatkın uygun,akıllıca,makul. aklazarar(veyaziyan) çokşaşılacak,şaşkınlığauğratacak(şey). aklama Aklamakişi,ibra. aklamabelgesi Alacakverecekkalmadığınıgösterenbelge,ibraname. aklamak Suçsuzveyaborçsuzolduğuyargısınavararakbirinitemizeçıkarmak,tebriyeetmek,ibraetmek. Başarılıgösterilmek,değerliolaraknitelendirilmek. aklan Sularınıbirdenizeveyagölegönderenbölge,maile. Birdağsırasınınyamaçlarındanherbiri. aklanma Aklanmakişi. aklanmak Akolmak,temizlenmek. Birdavasonundatemizveilişiksizçıkmak,temizeçıkmak,beraatetmek. aklaşma Aklaşmakişi. aklaşmak Akdurumagelmek,ağarmak,beyazlaşmak. aklaştırma Aklaştırmakişi. aklaştırmak Aklaşmasınısağlamak,beyazlaştırmak. aklen Akılicabı,akılgereğince. aklevrek Tatlısulevreği. aklı Akıbulunan,akrenkli. aklıalmamak anlayamamak,kavrayamamak. birşeyinolabileceğineinanmamak. uygunbulmamak. aklıbaşınagelmek davranışlarınınyanlışlığınısezerekdoğruyolubulmak. ayılmak,kendinegelmek. aklıbaşında sürekliakıllıdavranan. doğrudürüst,kusursuz. aklıbaşındaolmamak iyidüşünebilirdurumdaolmamak. aklıbaşındanbirkarışyukarı(veyayukarıda) düşünmedenaklınageleniyapan. aklıbaşındangitmek çoksevinçtenveyaçokkorkudanneyapacağınışaşırmak. aklıbaşkayerdeolmak başkaşeylerdüşünmek. aklıbiryerdeolmak düşünülmesigerekendenbaşkabirşeydüşünmek. aklıbokunakarışmak korkudanşaşırıpneyapacağınıbilememek. aklıçıkmak titizlikleüzerindedurmak,çokkorkugeçirmek,çokkorkmak. aklıdağılmak düşünceyibellibirkonu,sorunüzerindetoplayamamak. aklıdurmak düşünemezbirdurumagelmek,şaşırmak. aklıermek anlayabilmek. akılcaolgunlaşmak. aklıevvel Akıllıgeçinen. aklıfikribir şeydeolmak bütündüşündüğübirkonudayoğunlaşmak. aklıgitmek şaşırmak,korkmak. çokbeğenmek,bayılmak. aklıkalmak beğenilenbirşeyidüşünmektenkendinialamamak. aklıkaralı Akıvekarasıolan,beyazlısiyahlı. aklıkarışmak neyapacağınıbilememek,şaşırmak,bocalamak. aklıkesmek birşeyinolabileceğineinanmak. aklıkesmemek * sonucutahminedememek,ilerisinigörememek. aklısıra aklınca,sandığınagöre,düşünüşünegöre,umduğunagöre. aklısıra Aklınca. aklısonradangelmek verdiğikararınyanlışolduğunuanlayıpvazgeçmek. aklıtakılmak zihnibirşeyleuğraşmak. aklıtamayar aklıyerinde. aklıyatmak anlamayabaşlamak,olacağınainanmak,tatminolmak. aklızıvanadançıkmak delirmek,aklınıoynatmak. aklıevvel Densiz,münasebetsiz,sağduyusahibiolmayan. Kendisinienakıllısanan. aklık Akolmadurumu. Kadınlarınmakyajiçinyüzlerinesürdükleribeyazbirsıvı,düzgün. aklımagelenbaşımageldi olmasındankorktuğumşeyoldu. aklımda! lâdesoyununakatılanlardanbiriötekinebirşeyverirkenkarşıdakinin"unutmadım"anlamındasöylediği söz. aklınabirşeygelmek şüphelenmek. aklınadüşmek hatırlamak. kafasındabirdüşüncedoğmak. aklınaesmek dahaöncedüşünmemişolduğuşeyibirdenyapmayakararvermek. aklınagelenisöylemek rastgelekonuşmak. aklınageleniyapmak heristediğinidüşünmedenyapmakistemek. aklınagelmek hatırlamak,anımsamak. birşeyiyapmayıdüşünmek,tasarlamak. aklınagetirmek hatırlatmak. düşünmek. aklınakoymak birşeyyapmayakesinolarakkararvermek. kararlaştırmak,çokistemek. aklınakoymak birkimsebirine,birşeytelkinetmek. aklınasığdırmak birşeyinolabileceğineinanmak,aklıalmak. aklınasığmamak anlayamamak,kavrayamamak. olabileceğineinanmamak. aklınaşaşayım(veyaşaşarım) adıgeçenkimseninakılsızcabirdavranıştabulunduğunuanlatır. aklınatakmak(veyaaklınıtakmak) sürekliolarakbirşeyidüşünmek,birdüşünceyesaplanıpkalmak. aklınaturpsıkayım birinindüşüncesiniveyaptığınıbeğenmemek. aklınatükürmek birinindüşüncesinibeğenmemek,kınamak. aklınauymak birininuygunolmayangörüşünegöreişyapmak,davranmak. aklınavurmak * birdendüşünüvermek. aklınayelkenetmek düşüncesizcedavranmakveyaaklınagelenihemenyapmak. aklınca (küçümsemeyollu)Düşüncesinegöre,aklısıra. aklındakalmak unutmamak. hatırlamak. aklındaolsun! unutma!. aklındatutmak öğrenmek,bellemek. unutmamak. aklındançıkarmamak devamlıhatırlamak,hiçunutmamak. aklındançıkmak unutmak. aklındangeçirmek birşeyyapmayıdüşünmek,tasarlamak. aklındangeçmek düşünmek. aklındantutmak birşeydüşünmek. aklındanzoruolmak aradabirdurumveşartlarıngerektirdiğigibidavranmamak. aklını(bir şeyle)bozmak birşeyüzerinedüşerekheponunlauğraşıpdurmak. aklınıbaşınaalmak(veyatoplamak,devşirmek) akılsızcadavranışlardabulunmaktankendinikurtarmak. aklınıbaşındanalmak düşünemeyecekbirdurumagetirmek,çokşaşırtmak. aklınıbaşkayerevermek konuşulankonudanbaşkabirşeydüşünürolmak. aklınıçalmak ilgisiniaşırıderecedeçekmek. aklınıçelmek niyetinden,kararındancaydırmak. ayartmak,baştançıkarmak. aklınıkaçırmak delirmek. gereksiz,yersizişyapmak. aklınıoynatmak çıldırmak. akıldışıişleryapmak. aklınıpeynirekmekleyemek şaşkıncaveakılsızcaişleryapmak. aklınışaşırmak yerindeolmayanbirişyapmak,yersizdüşünmek. aklınıtakmak sürekliolarakaklıbirşeyleuğraşmak. aklınınköşesindengeçmemek hiçbirzamandüşünmemek. aklınınterazisibozulmak akıllıcaolmayandavranışlardabulunacakbirdurumadüşmek. aklınlabinyaşa aklayakıngörülmeyenbirdüşünceilerisürenesöylenir. aklıselim Sağduyu. aklî Akıllailgili,akladayanan. akliyat Akılyoluilekazanılanbilgiler. akliye Akılhastalıklarıileilgilihekimlikkolu. Akılhastalıklarıileilgilihastahanebölümü. Akılcılık,usçuluk,rasyonalizm. akliyeci Akılhastalıklarıuzmanı. akma Akmakişi. Reçine,çamsakızı,akındırık. akmahançer Ortasıolukluhançer. akmasınırı Malzemeninbelirlibirgerilmeuygulanmasıylasınırlıvekalıcıdeformasyonauğramasıveyabelirlenen toplamuzamayamaruzkalmasıdurumundakimukavemeti. akmak (sıvımaddelerveyaçokincetanelikatımaddeleriçin)Biryerdenbaşkabiryeredoğrugitmek. (bugibimaddeler)Aşağıya,yeredüşmek. (sıvıbirmaddeiçin)Biryerdençıkmak. (birkapveyabiryer)İçindekiveyaüstündekisıvıyısızdırmak. Çabucaksavuşmak;ortadankaybolmak. Artardavetopluolarakgitmek. (kumaşiçin)Yıpranıpipliklerierimeyebaşlamak. (zamaniçin)Çabukgeçmek. (boyaiçin)Birbirinekarışmak. Karışmak,katılmak. Sürüpgitmek. akmantar Tadıgüzelvebesleyicibirtürmantar,keçimantarı(Agaricuscampestris). akmasadadamlar çokdeğilsebile,azçokbirgelirveyakazançsağlar. akmaz Durgunsu,gölet. akompanyatör Birparçaçalındığızamansesveyabirâletleonakatılankimse,eşlikeden. akonitin Boğanotundançıkarılanvehekimliktekullanılanzehirlibirmadde. akont Birborcakarşılık,hesabıdahasonragörülmeküzereyapılankısmîödeme. akordeon Üstündekidüğmelereveyatuşlara basarak,metaldilciklerititretmeyoluileçalınankörüklü,eldetaşınabilir birçalgı. Kumaşlardamakineileyapılmışkırma. akordeoncu Akordeonçalankimse. akordiyon Bkz.akordeon. akordiyoncu Bkz.akordeoncu. akordubozuk Birbirinitutmayan,uyumsuz,akortsuz. akort Birçalgıyıdoğrusesvermesiiçinayarlama. Armoniyisağlayanseslerinbirleşmesi. akortetmek çalgılarınsesleriniayarlamak,düzenlemek. akortyapmak çalgılarıntellerini,sesverenaraçlarınıayarlamak. akortçu Piyanoveorggibimüzikaletleriniayarlamayımeslekedinmişkimse. akortlama Akortlamakişi. akortlanma Akortlanmakişi. akortlanmak Akortlanmakişiyapılmak. akortlatma *Akortlatmakişi.
akortlatmak Akortlamakişiniyaptırmak. akortlu Akorduolan,akortedilmiş. akortsuz Akorduolmayan,akortedilmemiş. Birbirinitutmayan,uyumsuz. akortsuzlaştırmak Radyodabirayarfrekansındasapmameydanagetirmek. akortsuzluk Sesdüzensizliğiveyaayarsızlığı. Radyodagerçekayarfrekansıiledoğrudeğeriarasındakisapma. akraba Kanveyaevlilikyoluylabirbirinebağlıolankimseler,hısım. Oluşmayönündenaynıkaynağadayananşeyler. Biri,diğerininsonucuolanşeyler. akrabaçıkmak öncedentanışmadanveyabilmedenkonuşarakakrabaolduklarınıanlamak. akrabadiller Aynıanadildengelendiller. akrabaolmak evlilikyoluylayakınlıkkurmak. akrabalık Akrabaolmadurumu. akran Yaşçadenk,yaşıt,boydaş,öğür. akranlık Akranolmadurumu,yaşıtlık. akreditif Belirlibirniceliktekiparaiçin,birbankanınyükümlülüğüaltında,üçüncübirkişiyararınabirbaşka bankadaveyaaracısındaaçtırılankredi. Kredimektubu. Akrep ZodyaküzerindeTeraziileYayburçlarıarasındayeralanburç.Zodyak. akrep Akreplerden,sıcakvenemliyerlerdeyaşayan,kıvrıkvekalkıkkuyruğundazehirlibiriğnesiolanböcek (Scorpio). Saatinikiibresindenküçüğü. akrepgibi herfırsattasözleriylebaşkalarınıincitmeveyaonlarakötülüketmedurumundaolan. akrepler Örümceğimsilerin,örneğiakrepolantakımı. akrobasi Cambazlık,akrobatlık. akrobat Cambaz. akrobatlık Cambazlık. akromatik Beyazışığıçözümlemedengeçiren,renksemez. Hücredeboyayıkabuletmeyen(bölüm). akromatikiğiplik Mitozunilkevresisonundabütünhücrelerdebelirenvehücreboyalarıylapekboyanamayaniğbiçimindeki oluşum. akromatin Hücreçekirdeğiiçindekiinceiplikçiklerdenyapılmış,kromatinileboyanmamışolankromozomları oluşturanbölüm. akromatopsi Bkz.renkkörlüğü. akromegali Genelgelişmebittiktensonrael,çene,burungibivücudunsivrikısımlarındakikemiklerinkalınlaşması, büyümesiveyauzaması. akropol EskiYunanşehirlerinde,enönemliyapılarınvetapınaklarınbulunduğuiçkale. akrostiş Herdizeninilkharfiyukarıdanaşağıyadoğruokununcaortayabirsözçıkacakbiçimdedüzenlenmiş manzume,muvaşşah,tevşih. aks Dingil. aksak Aksayan,hafifçetopallayan. İyigitmeyen,iyiişlemeyen. Türkmüziğindeoldukçakıvrakbirusul. EskiYunanveLâtinşiirölçüsünde,sondanbiröncekihecesikısaolacakyerdeuzunolandize. aksakeşekleyüksekdağaçıkılmaz eksikaraçlarlasağlıklıişyapılmaz. aksakal Köyünveyamahalleninihtiyarheyetindeolankimse. Ermiş,evliya. aksaklık Aksakolmadurumu. aksam Kısımlar. aksama Aksamakişi. aksamak Hafiftopallamak. (biriş)Gereğigibiyürümemek,gerikalmak. aksan Birülkenininsanlarınaveyabirçevreyeözgüsöyleyişözelliği. Vurgu,kelimevurgusu,grupvurgusu. aksanıbozuk Birdildekikelimeleridoğrusöyleyemeyen. aksata "almaveverme"Alışveriş. aksatış Aksatmakişiveyabiçimi. aksatma Aksatmakişi. aksatmak Aksamasınayolaçmak,birişigereğigibiyürütmemek. aksayış Aksamakişiveyabiçimi. akse Hastalıknöbeti,kriz. aksedir Kaplamasımobilyacılıktakullanılan,açıkkahverengiözodunluolanbirağaç(Thuyaoccidentalist). akselerograf İvmeyazar. akselerometre İvmeölçer. akseptans Yabancıülkelerdeokuyacaköğrencileriçingönderilenkabulbelgesi. Poliçelerinüzerine"kabulümdür"biçimindeyazılarakaltıimzalananaçıklama. aksesuar Biraletin,birmakineninişlevinekatılmayan,ancakkendineözgüayrıbiryararıbulunanalet,araçveya nesne. Konunungerektirdiğiölçüdekullanılan,birsahneiçindeyeralanveyaoyuncunundekorgereğikullandığı çeşitlieşya. Kadıngiyimindegiysiyibütünleyenayakkabı,çanta,kemer, şapka,eldiven,mücevhergibi eşya. aksesuarcı Aksesuarıhazırlayankimse. Aksesuarkullanmasınıseven. aksetme Aksetmekişi. aksetmek (ses)Biryereçarpıpgeridönmek,yankılanmak,yankıvermek. (ışık)Biryerevurmak. (birışıkveyabirşekil)Düzveparlakbiryüzeyeçarpıporadaaynengörünmek,yansılanmak. Ulaşmak,yayılmak,duyulmak. Evirmek,tersineçevirmek. aksettirme Aksettirmeişi. aksettirmek (sesi)Yankılamak. (ışığı)Yansıtmak. Haberi,durumu,ulaştırmak,yaymak,duyurmak. aksırık Herhangibirsebepleburunzarınıngıcıklanmasısonucusolunumkaslarınınbirdenbirekasılmasıylaağızve burundanhızlı,gürültülüsolukboşalmasıolayı,aksırma,hapşırma,hapşırık. aksırıklı Aksırığatutulmuş,aksırığıolan,sıksıkaksıran,hapşırıklı. aksırıklıtıksırıklı Yaşlı,hastalıklı. aksırış Aksırma,aksırmabiçimi. aksırma Aksırmakişi. aksırmak Burunzarlarınıngıcıklanmasıilesolunumkaslarınınbirdenbirekasılmasıüzerine,ağızveburundanhızlı, gürültülüsolukboşaltmak,hapşırmak. aksırtma Aksırtmakişi. aksırtmak Birininaksırmasınasebepolmak,hapşırtmak. aksi Ters,zıt,karşıt,olumsuz,menfi. Uygunolmayan. İnatçı,hırçın,huysuz. aksiaksi Olumsuzbirbiçimde,tersvekızgınolarak. aksigibi istenmediğihâlde,aksilikolarak. aksihâlde yoksa,öyleolmazsa. aksişeytan işleryolundagitmediğizaman"nekadarilgisiz,münasebetsiz"anlamındakullanılır. aksitakdirde yoksa,aksihâlde. aksitesadüf "şanssızlığabak"anlamındakullanılır. aksilenme Aksilenmekişi. aksilenmek Aksileşmek,huysuzlanmak. aksileşme Aksileşmekişi. aksileşmek Huysuzlanmak,huysuzluketmek,tersdavranmak,inatçılıketmek. aksiliğitutmak güçlükçıkarmak,inadındadirenmek. aksiliğiüstünde olumsuzdavranışlı. aksilik Terslik,inatçılık,huysuzluk. Birişinyolundagitmemesidurumu,uygunsuzluk,elverişsizlik. aksilikçıkmak engelortayaçıkmak. aksiliketmek güçlükçıkarmak,uyuşmayayanaşmamak,huysuzluketmek,inatçılıketmek,tersdavranmak. aksine Tersine. aksiseda Yankı. aksiyom Kendiliğindenapaçıkolanveböyleolduğuiçinötekiönermelerinöndayanağıolantemelönerme,belit, mütearife. aksiyon Birkuvvetin,maddîbiretkenin,birdüşünceninortayaçıkması. İnsanetkinliğininveyairadesininaçığaçıkması. Hareket,iş. Biroyuncununsahneüzerindekihareketi,buharekettenortayaçıkangelişim. Oyununtemasınıgeliştirenbaşlıcaolay,hikâye,gelişim. Sermayeninbelirlibirbölümü. Hissesenedi,paysenedi. aksoğan Adasoğanı. akson Siniruyarmalarınısinirhücresindenileriyeuzatmayayarayan,sinirhücrelerininuzantılarındanenbelirlive uzunolanı. aksona Vurgunhastalığınakarşıuygulananemniyetdurakları. aksöğüt Söğütgillerden,kabuklarıeczacılıktakullanılanbirsöğüttürü(Salixalba). aksu Gözdekibillûrcisminsaydamlığınıyitirerekağarmasındanilerigelenkörlük,akbasma,perde,katarakt. aksungur Akdoğan. aksülâmel Tepki,reaksiyon. akşam Gündüzünsonvegeceninilksaatleri. Gece. Akşamvaktikılınannamaz. akşamahırasabahçayıra hayattayiyipiçipyatmaktanbaşkakaygısıolmayanlariçinsöylenir. akşamakşam Akşamınolduğuşudarzamanda. akşamazadı Dersçıkışı,derspaydosu. akşamezanı Günündördüncünamazvaktinibildirenezan;güneşinbattığısıralar. akşamgazetesi Baskısıöğledensonra,özellikleakşamadoğruyapılangazete. akşamgüneşi Etkisiazalmışgünışığı. Yaşlılıkdönemi. akşamkaranlığı Alacakaranlık. akşamnamazı İkindiileyatsınamazıarasındakılınannamaz. akşampazarı Pazarlarda,işportalardaakşamadoğrutezgâhtakalmışmallarınucuzfiyatlasatılışı. akşampiyasası Akşamüzerleribellibiryerdeyapılangezinti. akşamsaati Akşamvakti,akşamleyin. akşamsimidi İkindiüzeriçıkarılansıcak,susamlısimit. akşamyeli Akşamlarıesenserinrüzgâr. AkşamYıldızı Venüs,Çulpan. akşamadoğru Gündüzünakşamayakınbirzamanında. akşamakadar bütüngün,aravermeden. akşamakalmak (iş)gecikmek,bitmemek. akşamasabaha Neredeyse,pekyakında,kısabirzamaniçinde. akşamcı Akşamlarıiçkiiçmealışkanlığındaolankimse. Çalışmasıakşamarastlayan. Çalışmalarınıdahayoğunolarakakşamsaatlerindeyapan. akşamcılık Akşamcıolmadurumu. akşamcılıketmek akşamcılariçkiiçmekamacıylabirarayagelmek. akşamdan akşamolmaküzereiken,akşamadoğru. akşamdanakşama Herakşamüstüste. akşamdankalmış(veyakalma) gecekisarhoşluğunmahmurluğunutaşıyan. akşamdankavur,sabahasavur kazandığınıgünügününeharcayantutumsuzkimselerindurumunuanlatmakiçinkullanılır. akşamdansonramerhaba(veyasabahlarhayrolsun) işiştengeçtikten,olanolduktansonragösterilenilgiiçinsöylenir. akşamıbulmak(veyaakşamıetmek) akşamlamak,günübitirmek. akşamınişinisabaha(veyayarına)bırakma bugünyapılmasıgerekenbirişiertesigünebırakmaksakıncalıdır. akşamki Akşamolan,akşamyapılan. akşamlama Akşamlamakdurumu,işi. akşamlamak Bütüngünübiryerdeveyabiriştegeçirerekakşamaerişmek,akşamıbulmak. Akşamıbiryerdegeçirmek. (ay)Dolunaydurumundansonrageçdoğmak. akşamlar(veyaakşamşerifler)hayrolsun! akşamvaktikullanılanesenlemesözü,iyiakşamlar!. akşamları Akşamvakti. Herakşam. akşamlatma
Akşamlatmakişi. akşamlatmak Akşamıyaptırmak,akşamıbuldurmakveyaettirmek. akşamleyin Akşamsaatlerinde,akşamolduğunda,akşamvakti. akşamlısabahlı Herakşamvehersabah. akşamlık Akşamaözgüolan,akşamiçin. akşamlıksabahlık Neredeise,kaçınılmazsonuçpekyakın. akşamsefası Gecesefası. akşamüstü Güneşinbattığısıralarda,akşamadoğru,akşamyaklaşırken. akşamüzeri Bkz.akşamüstü. akşın Kıllarındavegözlerinde,bazendederisindedoğuştanboyamaddesibulunmadığıiçinheryanıakolan (hayvanveyainsan)çapar,albino. akşınlık Akşınolmadurumu. aktar Baharat,evilâçları,gereçlerisatankimseveyadükkân. Anadolu'daiğne,iplik,baharat,zarf,kâğıt,tütünvb.satankimseveyadükkân. aktarıcı Damkiremitleriniaktarıpkırıklarıyenileyenkimse. Voleyboldaöbüroyuncularınvurmasıiçintopu,ağınüzerineyükseltenoyuncu. Görüntüyübirbölgedenbaşkabirbölgeyeiletenaraç. aktarılma Aktarılmakişi. aktarılmak Aktarmakişinekonuolmak. aktarım Aktarmaişi,nakil. aktarış Aktarmakişiveyabiçimi. aktariye Aktarınsattığışeyler. aktarlık Aktarınyaptığıiş. aktarma Aktarmakişi. Birtaşıttanbaşkabirtaşıtageçme. Sürülmemiştarlayıilkveyaikincikezsürme. Alıntı,iktibas. Biroyuncununtopukenditakımındanbirbaşkaoyuncuyagöndermesi. Arılarıbirkovandanötekinegeçirme. Birhesaptanbaşkabirhesabaparahavaleetme,virman. aktarmaetmek aktarmak. aktarmayapmak birtaşıttanötekinegeçmek. bütçedebirbölümdenbaşkabirbölümeödenekgeçirmek. aktarmacı Aktarmaişiniyapankimse. aktarmacılık Aktarmaişi,aktarmaişiyleuğraşma. aktarmak Biryerden,birkaptanbaşkabiryereveyakabageçirmek. Birşeyinyolunu,yönünüdeğiştirmek. Birkitaptanveyabiryazıdanbirbölümüalmak,iktibasetmek. Birdildenbaşkabirdileçevirmek,tercümeetmek. Çatıkiremitlerinigözdengeçirerekkırıkvebozukolanlarınınyerlerinesağlamlarınıkoymak. Sürülmemiştarlayıilkveikincikezsürmek. İletmek;bildirmek. Birtekniğegörebiçimlendirmek,uyarlamak. Birkitabı,dahaçokKur'an'ıbaşındansonunakadarokumak. aktarmalı (taşıtlariçin)Bellibirsüresonrainilipbaşkabirtaşıtabinilmesinigerektiren. aktarmasız (taşıtlariçin)Bellibirsüresonrainilipbaşkabirtaşıtabinilmesinigerektirmeyen. aktartma Aktartmakişiyaptırmak. aktartmak Aktarmakişiyaptırtmak. aktavşan Bircinsiriçölsıçanı(Jaculus). aktif Etkin,canlı,hareketli,çalışkan. Etkili,etken. Birticarethanenin,ortaklığınparailedeğerlendirilebilenmalvehaklarınıntümü. Etken. aktiffiil Etkenfiil. aktifmetot Öğrencilerin,kişiselçalışmalarınıveişyapmayeteneklerinigeliştirmeyisağlayanbilimselyöntem. aktifroloynamak etkiliolmak. aktiftaşıma Birmaddeninhücrezarındanenerjiharcanarakhücreiçineveyadışınataşınması. aktifleşme Aktifdurumagelme. aktifleşmek Canlıhareketli,etkiliolmak,aktifdurumagelmek. aktifleştirme Aktifleştirmekişi. aktifleştirmek Aktifleşmesinisağlamak,aktifdurumagetirmek. aktiflik Etkinlik. aktinit Aktinyum,toryum,protaktinyum,tulyum,plûtonyum,amerikyum,küryumveberkelyumradyoaktif elementlerininortakadı. aktinoloji Güneşışınlarınınheminsanhemdebütüncanlılarüzerindeetkisiniinceleyenbilimdalı. aktinyum Atomnumarası89,atomağırlığı227olan,radyoaktifbirelement.KısaltmasıAc. aktinyumlu Özündeaktinyumbulunduran. aktivite Etkinlik. aktivizm Etkincilik. aktör Erkekoyuncu. Olduğundanbaşkatürlügörünenkimse. aktöre Ahlâk. aktörlük Aktörüngörevi,aktörünyaptığıiş. Olduğundanbaşkatürlügörünme,kendinibaşkatürlügösterme. aktris Kadınoyuncu. aktüalite Güncellik. Gününolayıveyakonusu. aktüalitesinikaybetmek güncelliğiniyitirmek. aktüalizm Geçmişjeolojikolaylarınbugünkülerebakarakaçıklanabileceğiniilerisürenöğreti,edimselcilik. Kuvvedenfiilegeçmişolanhâl(Aristofelsefesi). aktüel Güncel,şimdiki. Edimsel. akur Azgın,kızgın(hayvan). akustik Fizikbilimininkonususesolankolu,yankıbilimi. Kapalıbiryerdeseslerindağılımbiçimi,sesdağılımı,yankılanım. akut İlerlemiş,şiddetli,acil(hastalık). akuzatif Yüklemedurumu. akü Akümülâtörünkısaltılmışadı. akümülâtör Elektrikenerjisinikimyasalenerjiolarakdepoeden,istenildiğindebunuelektrikenerjisiolarakverencihaz, akımtoplar. aküpunktür VücudunbelirlinoktalarınagenelliklealtıniğnebatırarakyapılanÇin'deyayılmışolantedavi. akva Kuvvetli,sağlam. Birtürsırmalıveköstekli bıçak. akvam Kavimler. akvarel Suluboyaresim. akvaryum Tatlıveyatuzlusuhayvanlarının,subitkilerininyapaybirortamdabeslendiğicamsukabı. akvaryumcu Akvaryumişiyleuğraşankimse. akvaryumculuk Akvaryumcununmesleği. Süsbalığıbeslemeciliği. akyabalığı Uskumrugillerden,ufakpullu,10-15bazende50-60kggelenbirbalık,akbalık(Lichiaamia). akyuvar Kanvelenfgibivücutsıvılarındabulunançekirdekli,yuvarlakhücre,lökosit. akzambak Zambakgillerden,süsbitkisiolarakyetiştirilen,çiçeğidişveyüzşişlerinintedavisindekullanılanbirbitki (Liliumcandidum). Al Alüminyum'unkısaltması. al Aldatma,düzen,tuzak,hile. al Kanınrengi,kızıl,kırmızı. Burenkteolan. (atdonuiçin)Dorununaçığı,kızılaçalan. Yüzesürülenpembedüzgün,allık. al(veyaalın) işte. al(veyakanlı)gömlekgizlenemez gizlitutulmasıeldeolmayanşeyleriçinsöylenir. -al-/ -el- İsimdenfiiltüretenek. -al/ -el İsimdensıfattüretenek:gen-el,gövel(<gök-el),güz-el(<gözel),doğ-al,öz-elvb. albasmak loğusaalbastıhastalığınatutulmak. albayrak(veyasancak) Türkbayrağı. albendendeokadar bendeaynıdurumdayımveyabendeaynıdüşüncedeyim. albirini,vurötekine(veyabirine) hiçbiriişeyaramaz,hepsibirayarda. alelmayataşatançokolur değerlikimseleresataşançokolur. algiymedimkialınayım "buişlehiçbirilgimolmadığıiçinsöylenensözlerikendiüzerimealmadım"anlamındakullanılır. algülümvergülüm ikisevgilininbirbirinesevgigösterisindebulunmaları. birkimseyeyapılanhizmetinhemenkarşılığınıbeklemedurumu. alkan Doymuşalifatikhidrokarbonlarıngeneladı,parajin. alkanlaraboyanmak yaralanmak,vurularakölmek;şehitolmak. alkarısı Loğusalaramusallatolarakonlarıboğduğusanılangörüntü. alkirazüstünekaryağmış düşünülmeyen,beklenilmeyenşeylerindeolabileceğinianlatır. alsanabirdaha yenibiraksilikoluncabezginlikbildirmekiçin"işte"anlamındasöylenir. altakkeverkülâh uzunbirçekişmedensonra,çekişeçekişe. aralarındakisenlibenliilişkiyisürdürerek. ala Karışıkrenkli,çokrenkli,alaca. Açıkkestanerengindeolan,elâ(göz). Kekliğinboynundakisiyahhalka. Alabalığınkısaltılmışadı. âlâ İyi,pekiyi. -ala-/-ele- Fiildensıklık(tekerrür)çatısıtüretenek:çalk-ala-,şaş-ala-,silk-ele-,it-ele-,kak-ala-,kov-ala-vb. alaala Topluolarakyapılanişlerdebağrışaraksöylenenalaalahey!ünlemindegeçer. alaalayakalkmak bağrışarakgürültüetmeyekalkmak. alagün Yazıngüneşbulutarkasındakaldığındaoluşangölgelidurum. alasulu Yeniolgunlaşmayabaşlamış(meyve). İyipişmemiş,suluca(yemek). alatav Aztavlı,yarıyaşyarıkuruolan(toprak). alatavlı Bitkininçimlenmesiiçinyeterlitavıbulmamış(toprak). İyicepişmemiş(yemek). AlaYuntlu OğuzTürklerinin24boyundanbiri. alabacak Ayağısekili(at). Arabozucu,dönek,uğursuz(kimse). alabalık Alabalıkgillerden,soğukvedurusulardayaşayan,etituruncuvelezzetli,250grdan2kgakadargelenbir tatlısubalığı(Truttafaris). alabalıkgiller Omurgalıhayvanlardan,kemiklibalıklarınbirfamilyası. alabanda Denizteknelerininiçyanları,bordakarşıtı. alabandaateş Gemininbiryanındabulunantoplarlabirdenateşedilmesikomutu. alabandaetmek dümenisağaveyasola,sonunakadarçevirmek. alabandaiskele Dümenisolyanadoğrusonunakadarçevirmekomutu. alabandasancak Dümenisağyanadoğru,sonunakadarçevirmekomutu. alabandavermek azarlamak,paylamak,haşlamak. alabandayıyemek adamakıllıazarlanmak. alabaş Turpgillerden,şalgamabenzeyenbirbitki. alabildiğine Sınırsız,uçsuzbucaksız. Aşırıderecede,gereğindençok. Olancahızıile. alabora Geminindevrilecekkadaryanyatması. Birsereninyataydurumdandüşeydurumagetirilmesi. Selâmlamakiçinfilikaküreklerininyukarıyakaldırılması. Balığıtoplamakiçindalyanağınınyukarıyaalınması. alaboraolmak tekne,sandalvb.denizaraçlarıdevriliptersdönmek. işleraltüstolmak. alabros Fırçagibidikkesilmiş(erkeksaçı). alaca Birkaçrenginkarışımındanoluşanrenk. İkiveyadahaçokrenkli. Birkaçrenkliipliktenyapılmışdokuma. Ağaçtailkolgunlaşanmeyve. Keklik,bıldırcıngibikuşlarıavlamakiçinkullanılanikirenklibez. Meyvelere,dahaçoküzümedüşenben. Kötühuy. alacaaş Aşure. alacabulaca Çokkarışıkrenkli. alacadüşmek (meyve)olgunlaşmayabaşlamak. alacakaranlık Güneşdoğmadanönceveyabattıktanhemensonrakiaydınlık,yarıkaranlık. alacabalıkçıl
Balıkçılgillerfamilyasından,uzunluğu50cm,külrengi,aklakarakarışık,sazlıklardayaşayanbirkuştürü (Ardeolaralloides). alacağıolmak birindenalınacakparasıolmak. vakitdarlığındanbiröneriyikibarcageriçevirmek. alacağıolsun! "gününbirindeondanöcümüalırım"anlamındagözkorkutmasözü. alacağımolsundaalakargadaolsun alacaklıolmakiyibirşeydir. alacağınaşahin,vereceğinekarga(veyakuzgun) alırkenkolaylıkgösteren,verirkendegüçlükçıkarankimse. alacağınatutmak birşeyivereceğeveyaborcakarşılıksaymak. alacak Birhesapgereğincedahaalınmamışolanpara,malveyabaşkaşey,matlûp. Paraverilerekalınacakşey. alacakverecek alışverişilişkisi. alacakarga Saksağan. alacaklı Birindenalacağıolan,borçlukarşıtı. Birindenalacağıolankimse. alacaklıçıkmak alacağıvereceğindençokolmak. alacaklıolmak birindenalacağıbirşeybulunmak. alacalama Alacalamakişi. alacalamak Renkrenk,benekbenekboyamak. alacalandırma Alacalandırmakişi. alacalandırmak Alacadurumagetirmek. alacalanma Alacalanmakişi. alacalanmak Alacabirdurumagelmek. Eriyenkarlararasındanyeryertoprakgörünmek. Herhangibirheyecandolayısıylabenzikızarıpbozarmak,renktenrengegirmek. alacalı Alaca,rengârenk. alacalıbulacalı Çokkarışıkveçiğrenkli,alacabulaca. alacalık Alacalıolmadurumu. Renkliverenksizkıllarınbütünvücuttadüzenlişekildedağılmayarakbüyükveküçükparçalarhâlinde birleşmesiylemeydanagelenbiratdonu. alacamenekşe Hercaîmenekşe. alacasansar Beneklisansartürü. alaçam Rengikızılayakınbirçamtürü(Piceaexcelsa). alaçık Üzeridalvehasırlaörtülmüşkulübe,çardak. Keçedenyapılançadır. alafranga Frenklerintöre,âdetvehayatınauygun,Frenklerleilgili,alaturkakarşıtı. Avrupauygarlığınıbenimsemiş,Avrupaeğitimiyleyetişmiş(kimse). Alafrangasaat. alafrangamüzik Batıtarzındaveölçülerindeyapılmışmüzik. alafrangasaat Günü24saatsayarak,gününbaşlayışınıgeceyarısı01olarakkabuledensaatsistemi. alafrangatuvalet Batıtarzındakapaklı,üzerineoturulabilenklozetlituvalet. alafrangacı Alafrangahayatıbenimsemişolan. alafrangacılık Alafrangacıolmadurumu. alafrangalaşma Alafrangausulleribenimseme,alafrangaolma. alafrangalaşmak Alafrangaolmak,alafrangadavranmak. alafrangalaştırma Alafrangalaştırmakişi. alafrangalaştırmak Alafrangalaşmasınasebepolmak. alafrangalık Alafrangaolmadurumu. alâgarson Kısakesilmişsaç. Oğlansaçıbiçimindekesilmiş(kadınsaçı). alageyik Geyikgillerden,postubenekli,erkeklerininboynuzlarıucadoğrukürekbiçimindegenişleyen,Güney AvrupaveKuzeyAfrika'dayaşayanbircinsgeyik,sığın(Damadama). alâimisema Gökkuşağı. -alak/ -elek Fiildensıfattüretenek:yat-alak,as-alak,çök-elekvb. alâka İlgi. Gönülbağı. alâkaçekmek(toplamakveyauyandırmak) ilgiçekmek. alâkaduymak ilgiduymak. alâkabahş İlgilendirici,ilgiçeken,ilginç. alâkadar İlgili,ilgilibulunulan. alâkadar etmek ilgilendirmek. alâkadarolmak ilgilenmek. alâkalandırma Alâkalandırmakişi. alâkalandırmak İlgilendirmek. alâkalanma Alâkalanmakişi. alâkalanmak İlgilenmek. Gönülbağlamak,yakınlıkduymak. Birşeyçekicigelmek;zevkalmak. alâkalı İlgili. alakarga Kargagillerden,irigövdeli,ötücü,tüylerialacalıbirkuştürü,kestanekargası(Garrulusglandarius). Saksağan. alâkart Yemeklistesindenseçilen,fiyatlarıayrıayrıhesaplanan(yemek),tabldotkarşıtı. Yemeklistesindenyemekseçerek. alâkasız İlgisiz,ilgisiolmayan. alâkasızlık İlgisizlik. alâkayı(veyaalâkasını)kesmek ilgiyi,ilgisinikesmek,ilişkisikalmamak,ayrılmak. alâkok Rafadan. alalama Alalamakişi,kamuflâj. alalamak Beneklerle,çizgilerleveyarenklerlebezeyerekbirşeyibulunduğuçevreyeuydurmak,maskelemek,kamufle etmek. alamana Balıkavlamaktaveyayüktaşımaktakullanılanbüyükkayık. alamanaağı Kıyılardanuzaksulardaavlanmakiçinikialamanakayığıtarafındankullanılan,uzunluğu200ile250, genişliği7ile25kulaçolanbüyükağ. alâmet Belirti,işaret,iz,nişan. Büyüklük,irilikbakımındanşaşılacakdurumdaolanşey. alâmetifarika Bazıticareteşyasıüzerinekonulan,oeşyayıüretenveyasatanıtanıtanresim,harfgibiözelişaret,marka. Ayırıcınitelik,ayırıcıözellik. alâmetifarikalı Alâmetifarikasıolan. alâminüt Çarçabuk,anında,hemen,şipşak. alâminütyemek Kolaycahazırlanıptüketilebilenyemek. alan Düz,açıkvegenişyer,meydan,saha. Ormaniçindedüzveağaçsızyer,düzlük,kayran. Birkonuveyaçalışmaçevresi. Yüzölçümü. İçindebirtakımkuvvetçizgilerininyayılmışbulunduğuvarsayılanuzayparçası. EskiRoma'daaçıkhavagösterisiyapılangenişyer. Biralıcımerceğininnetbirgörüntüsağlayabildiğiderinlikvegenişliğinbütünü. Yarışmaların,karşılaşmalarınveoyunlarınyapıldığıyer,saha. alanhızı Hareketedenbircismi,duranbirnoktayabirleştirendoğruparçasınınbirimzamandataradığıalan. alankorkusu Bazıkişilerinalan,park,sokakgibiyerlerdeduyduklarıürkeklikhastalığı,agorafobi. alantalan Karmakarışık,allakbullak,darmadağınık. alantalanetmek allakbullaketmek,dağıtmak,altüstetmek,yağmaetmek. alantalanolmak herbiribiryanadağılmak. alantopu Tenis. alarga Açıktangeç,yaklaşma. Açıkdeniz,engin. Uzaktan,açıktan. alargadurmak uzakdurmak,karışmakistememek,ilgisizdavranmak. alargaetmek açıkdenizeçıkmak,engineaçılmak. geriçekilmek,uzaklaşmak. alargadadurmak uzaktadurmak. alargadanseyretmek Uzaktanbakmak. alârm Birtehlikeolduğundabunuherkesinhaberalmasıiçinverilenişaret. alârmageçmek belirentehlikeyekarşıdirenebilecek,dayanabilecekdurumagelmek. alaşağıetmek birini,yetkilerinielindenalıpyerindenuzaklaştırmak,atmak,kovmak. kapıpyerevurmak. alaşağıvuryukarı çekişeçekişe(pazarlık). alaşım İkiveyadahaçokmetalden,bazıdurumlardametallerle,C,P,Tegibielementlerdenoluşanmetal görünümündekatıveyasıvıkarışım. alaşımlama Alaşımlamakişi. alaşımlamak Çözenmetale,alaşımelementlerinieriterekkatmak. alaten Cüzamlı,abraş. alaturka EskiTürkgelenek,görenek,törevehayatınauygun,alafrangakarşıtı. Butörevehayatıbenimsemiş(kimse). Alaturkasaat. Düzensiz,yöntemsiz. alaturkamüzik Türkmüziği. alaturkasaat Güneşinbatışında12'yigösterecekbiçimdeayarlanmışsaat,ezanîsaat. alaturkatuvalet Tuvaletihtiyacınıgidermekamacıylaçömelmeusulünegöreyapılantuvalet. alaturkacı Alaturkabilen,alaturkaeserverenkimse. Türkmüziğindenyanaolan. Butürmüziğiseslendirenveyaçalan,söyleyen. alaturkacılık Alaturkacıolmadurumu. alaturkalaşma Alaturkalaşmakdurumu. alaturkalaşmak Alaturkaolmak. alaturkalaştırma Alaturkalaştırmakişi. alaturkalaştırmak Alaturkalaşmasınısağlamak. alaturkalık Alaturkaolmadurumu. alavandalı Bkz.andavallı. alavere Birşeyineldenelegeçmesi. Birşeyieldenelevererekaktarma. Vapurlardabubiçimdetaşımaişiiçinbordalardakurulanbasamaklıiskele. Kargaşalık. alaveredalavereyapmak(veyaçevirmek) hileli,düzenlibirişyapmak,yalanladolanlaişgörmek. alaveretulumbası Emmebasmatulumbası. alavereci Piyasadafiyatıdüşünceyükselirumuduylamalalanvefiyatyükselincemalısatantoptancı,vurguncu, spekülâtör. alay Herhangibirtörendeveyagösterideyeralantopluluk. Çokkalabalık. Bütünü,hepsi. Genelolaraküçtabur(süvarilerdedörtveyabeşbölük)vebunlarabağlıbirliklerdenoluşanasker topluluğu. Çokmiktarda,fazlasayıda. alay Sestonu,söz,davranışgibiyollarlabiriyle,birşeyleeğlenme;onuküçümseme. alayalay Kalabalıkolarak,pekçok. alaybeyi Albayrütbesindejandarmaalaykomutanı. alayetmek birkimsenin,birşeyin,birdurumun,gülünç,kusurlu,eksikvb.yönleriniküçümseyerekeğlencekonusu yapmak. alaygeçmek alayetmek. alaygibigelmek inanılacakgibiolmamak. alaymalay hepbirden,birlikte. alayaalmak alayetmek,eğlenmek. alayabozmak alayniteliğivermek. alayaçıkmak askerîbirokuldabaşarıgösteremeyerekkıtayagönderilmek. alaybozan Birçeşitfitillitüfek. alaycı Alayetmehuyuolan,müstehzi. Alayeden,küçümseyen,küçümseyerekeğlenen. alaycılık Alayetmeyihuyedinmişolmadurumu. alayındaolmak işiönemvermeyerekyapmak,işişakakonusuyapmak. âlâyıvâlâile bütüngösterişiile. alâyiş Gösteriş,gözkamaştırma. alâyişli Gösterişli. alaylı Erliktenyetişmişsubay. Gerekliokuleğitiminigörmedenkendiniyetiştirmişolan(kimse),mekteplikarşıtı. Gösterişli,görkemli,debdebeli. alaylı Alayedici,küçümseyici,müstehzi. alaysı
Alayabenzer,ciddîolmayan. alaz Alev,yalaz. alazalaz Alevalev. alaza Dökülentohumlarlaertesiyılkendiliğindençıkantahıl,soğanvb. alazlama Alazlamakişi. Vücuttakızıllıkveyakızıllekelerbelirmesidurumu. alazlamak Birşeyinyüzünüalevdengeçirmek,alevetutmak. Sızlatmak,yakmak,acıvermek. alazlanma Alazlanmakişi. alazlanmak Alazlamakişinekonuolmak. İnsanderisiiçin,üstündekızıllıkveyakızıllekelerbelirmek. albasma Albastı. albastı Doğumsırasındatemizliğedikkatedilmemesiyüzündenloğusanıntutulduğuateşlihastalık,loğusa humması,albasma. albatr Kaymaktaşı,sumermeri. albatros Fırtınakuşugillerden,1muzunluğunda,AtlantikOkyanusu'ndayaşayaniribirkuştürü(Diomedea exulans). albay Rütbesiyarbayiletuğgeneralarasındabulunanveasılgörevialaykomutanlığıolanüstsubay,miralay. albaylık Albayrütbesiveyaalbayıngörevi. albeni Alım,çekicilik,cazibe. albenivermek çekiciliğiniartırmak,ilgitoplamak,hoşvegüzelgöstermek. albenili Alımlı,çekici,cazibeli. albenisiolmak çekiciliğibulunmak. albinos Akşın. albüm Resim,fotoğraf,pulgibişeyleridizipsaklamayayarayanbirtürdefter. Herhangibirkonuileilgilikısaaçıklamalarverilerekresimlerbasılmışolankitap. Birsanatçınıneserlerininbirbölümününyeraldığıkaset,uzunçalar,tekerçalar. albümin Bitkilerin,hayvanlarındokuvesıvılarındabulunan,birleşimikarbon,oksijen,azot,hidrojenvekükürt olan,sudaeriyen,beyazayakınrenkte,yapışkanmadde. albüminişeme Birçokhastalıklarda,özellikleböbrekhastalıklarındaidrardaalbüminbulunmasıdurumu,aktutma. albüminli İçindealbüminbulunan. alçacık Çokalçak. alçacıkdağlarıbenyarattımdemek çokkurumluolmak,kendiniçokbeğenmek. alçak Yerdenuzaklığıazolan,yüksekkarşıtı. Aşağı,yüksekolmayan(yer). (boyiçin)Kısa. Bilebileenkötü,enahlâksızcadavranışlardabulunan, aşağılık,soysuz,namert,rezilhain. alçakbasınç Barometrede760mmaltındabulunan,kötühavayaişaretolanhavadurumu. alçakgerilim Düşükvoltajlıelektrikhattı. Değerivegücüazolanelektrikpotansiyeli. alçakgönüllü (makam,paravb.durumlarda)Aşağıolanlarıkendisiyleeşittutanveyakendideğeriniolduğundanaşağı gösteren(kimse),mütevazı. alçakgönüllülük Alçakgönüllüolmadurumu. alçakkabartma Heykelsanatında,yüzeydençıkıntısıazolankabartma. alçakkavuşum Kavuşumdagezegeningüneşleyerarasındabulunması. alçakses Hafifses. Kalınses. alçakyaylak Devamlıoturmabölgesinde,normaltahılziraatıyapılanalanlarınbitişiğindegenellikledenizseviyesinden 900-1200metreyüksekliktekiyaylak. alçakça Oldukçaalçak. Alçak,aşağılıkkimselereyaraşırcasına. alçaklaşma Bayağılaşmakdurumu. alçaklaşmak Bayağılaşmak. alçaklaştırma Alçaklaştırmakdurumu. alçaklaştırmak Alçaklaşmasınasebepolmak. alçaklık Alçakolmadurumu. Alçakçadavranış,şenaat. alçalış Aşağılaşma,bayağılaşma,mezellet. alçalma Alçalmakişi,inme. Toprağınçöküpoturması. Kabarmaalçalmaolayındasularınindiğidönem,cezir. Düşkünlük,zül. alçalmak Alçakdurumagelmek,yüksektenaşağıdoğruinmek. (insaniçin)Değeriazalmak. alçaltı Küçükdüşürme,horgörme,zillet. alçaltıcı Küçükdüşürücü. alçaltış Alçaltmakişiveyabiçimi. alçaltma Alçaltmakişi. alçaltmak Alçakdurumagetirmek. Değeriniazaltmak. alçarak Azalçak. alçı Alçıtaşınınpişiriliptozdurumunagetirilmesindeneldeedilenmadde. alçıkalıp Birşeyinüzerinealçıdökülerekalınankalıp. alçıtaşı Toprakiçindekatmanolarakbulunanvepişiriliptozdurumunagetirilerekalçıyapmayayarayanhidratlı kalsiyumsülfat,jips. alçıcı Alçıtaşınıçıkarankimse. Tavanveduvarlarınalçıilekaplanmasındaçalışanişçi. alçılama Alçılamakişi. alçılamak Alçıilesıvamak. Alçıkarıştırmak. alçılanma Alçılanmakişi. alçılanmak Alçılamakişinekonuolmak. alçılatma Alçılatmakişi. alçılatmak Alçıilekapattırmak,sıvatmak. alçılı İçindealçıbulunan. Alçıilesarılmışolan. alçıpan Tavansüslemelerindekullanılanveçeşitlidesenleriolanalçıdanyapılmışkalıp. alçıyaalmak(veyakoymak) kırılanbirkemiğigereğigibikaynamasıiçinalçıyabatırılmışsargıilesarmak. aldanç Çabukvekolayaldatılankimse. aldangıç Üzeriotveyakumlaörtülmüşçukur,tuzak. aldanış Aldanmakişiveyabiçimi,kanma. aldanma Aldanmakişi. aldanmak Görünüşekapılarakyanlışbiryargıyavarmak,yanılmak. Birhileye,biryalanakanmak. Düşkırıklığınauğramak. Avunmak,oyalanmak. (bitkileriçin)Havanınbirdenısınmasıylazamansızaçançiçek,soğuksebebiyledonmak. aldatıcı Aldatmaniteliğiolan,yanıltıcı,kandırıcı. aldatılma Aldatılmakişi. aldatılmak Aldatmakişinekonuolmak. aldatış Aldatmaişiveyabiçimi. aldatma Aldatmakişi. aldatmaca Aldatmayadayanandavranış,aldatıcıoyun. aldatmak Beklenmedikbirdavranışlayanıltmak. Karşısındakinindikkatsizliğinden,ilgisizliğinden,gereğigibiuyanıkolmayışındanyararlanarakonun zararınakazançsağlamak. Birineverilensözütutmamak,yalansöylemek. Birşeyingörünürdekidurumu,oşeyinniteliğibakımındanyanlışbirkanıvermek. Ayartmak,kötüyolasürüklemek,baştançıkarmak,iğfaletmek. (karıveyakoca)Eşinesadakatsizliketmek,ihanetetmek. Oyalamak,avutmak. aldehit Alkollerioksitlendirmeveyaasitleriindirgemeyoluileeldeedilenuçucubirsıvı. aldı (halkedebiyatında)söylemeyebaşladı. aldığıabdestürküttüğükurbağayadeğmemek sağladığıyarar,verdiğizararıkarşılamamak. aldırış Aldırmakişiveyabiçimi. aldırışetmemek önemvermemek,aldırmamak,ilgigöstermemek,ilgilenmemek,ilgisizkalmak,umursamamak. aldırışsız Aldırmaz,umursamayan. aldırma Aldırmakişi. aldırmak Almakişiniyaptırmak. Getirtmek. Vücuttanherhangibirparçayıveyaorganısağlıksebebiyleoperasyonlaçıkartmak. Önemvermek,değervermek(bufiil,buanlamıileancakolumsuz,soruveyaşartbiçimlerindekullanılır). Elindekinibaşkasınakaptırmak. Sığdırmak. aldırmaz Birşeyeönemvermeyen;umursamayan,kayıtsız,lâkayt. aldırmazlık Aldırmazolmadurumu,tasasızlık,kayıtsızlık,lâkaydî. aldırtma Aldırtmakişi. aldırtmak Aldırmakişinibaşkasınayaptırmak. alegori Birgörüntü,biryaşantıveyabirdavranışındahaiyikavranmasınısağlamakiçingözönündecanlandırıp dilegetirme. alegorik Alegoriileilgili. aleksi Okumayitimi. alelâcayip Acayipüstüçokacayip,tuhaf,garip,bambaşka. alelâcele Çokaceleederek,çarçabuk,ivedilikle. alelâde Herzamangörülen,olağan. Bayağı,sıradan. alelâdelik Alelâdeolmadurumu. alelhesap Hesabasayarak. alelhusus Hele,özellikle,ençok. alelıtlak Genelolarak. alelumum Genelolarak,genellikle. alelusul (yöntemgereği,yöntemüzere)Yolyordamgereğince,kuralauygunbirbiçimde. alem Bayrak. Minare,kubbe,sancakdireğigibiyüksekşeylerintepesindebulunan,madendenyapılmışayyıldızveyalâle biçimindesüs. âlem Yeryüzüvegökyüzündekinesnelerinoluşturduğubütün,evren. Dünya,cihan. Aynıkonuileilgilikimselerveyabukimselerinuğraşlarınınbütünü. Hayvanveyabitkilerinbütünü. Durumveşartlar. Herkes,başkaları. Ortam,çevre. Eğlence. Kendineözgübirçokniteliğibulunanşeyveyafarklıdavranışiçindebulunankimse. Duygu,düşünce,düşgücü. alemolmak sembololmak. âlemyapmak sazlısözlüeğlenmek. alemci Camilerinkubbelerine,minarelerinealemyapanveyatakankimse. alemdar Bayrağıveyasancağıtaşıyan,bayraktar,sancaktar. Önder. âlemedalmak çevreileilgisinikesipiçdünyasınakapanmak. eğlenceye,zevkusefayakapılmak. âlemivarmı? yakışıkalırmı,uygunolurmu?. âleminağzıtorbadeğilkibüzesin Bkz.elinağzıtorbadeğilkibüzesin. âlemşümul Dünyaölçüsünde,evrensel,üniversel. alenen Açıktanaçığa,herkesingözüönünde,herkesiniçinde,gizlemeden,açıkça. alengirli Gösterişli,yakışıklı. alenî Açık,ortada,meydanda,herkesiniçindeyapılan. alenîleşme Alenîleşmekişiveyadurumu. alenîleşmek Herkesçebilinirdurumagelmek. aleniyet Açıkolmadurumu,açıklık. alerji Bazıcanlılarınbirtakımyiyeceklere,ilâçlara,toz,kokugibinesnelerekarşıhastalıkderecesindegösterdikleri aşırıtepki. Birkimseyeveyabirşeyekarşıolumsuzyöndeduyulanaşırıduyarlık. alerjik Alerjiileilgiliolan. Herhangibirmaddeyeveyakimseyekarşıolumsuzduygularıolan,alerjisibulunan. alessabah Sabaherkenden. alesta Hareketehazır,tetikte. alestabeklemek hazırdurumdabeklemek. alestadurmak tetiktebeklemek.
alestatutmak hemenkullanılabilecekdurumdabulundurmak. alet Birelişiniveyamekanikbirişigerçekleştirmekiçinözelolarakyapılmışnesne. Birsanatıyapmaya,uygulamayayarayanözelaraç,aygıt. Birmakineyioluşturanveişlemesineyardımedenparçalardanherbiri. Hoşgörülmeyenbirişeyardımcıveyaaracıolmayıkabuledenkimse,maşa. aletedevat Buelişiniveyamekanikbirişigerçekleştirmekiçinkullanılanaraçlar. aletetmek biriştebiriniuygunolmayanbirbiçimdekullanmak. aletolmak bilerekbirçıkarkarşılığıveyabilmeyerekkötübiriştearacılıketmek,vasıtaolmak. aletli Aletiolanveyaaletleyapılan. aletlijimnastik Birtakımaletlerkullanılarakyapılanjimnastik. alev Yananmaddelerinveyagazlarıntürlübiçimlerdeuzananışıklıdili,yalım,yalaz,alaz. Ateş,sıcaklık,kıvılcım. Aşkateşi. Mızrakuçlarınatakılanküçükbayrak,flâma. alevalev Alevliolarak. Vücutısısıherhangibirsebepleartmışvebusebeplekızarmışolarak. alevalmak tutuşmak,yanmayabaşlamak. coşmak,heyecanlanmak,heyecanagelmek,telâşlanmak,öfkelenmek. alevbacayı(veyasaçağı)sarmak ateşbacayısarmak. alevgibiparlamak canlı,ışılışılolmak. alevkırmızısı Alevrengi. alevlâmbası Gazveyabenzinleçalışan,ucundanbiralevpüskürterekyananvekurşunboruişlerindekullanılanbiraraç. alevmakinesi Düşmanüzerinealevlisıvılarpüskürtentaşınabiliralet. alevsaçağısarmak birolay,önünegeçilemez,tehlikelibirdurumagelmek,ateşbacayısarmak. Alevî Alevîliğebağlı(kimse). Alevîlik HalifeAliyanlısıolmadurumu. alevlendirme Alevlendirmekişi. alevlendirmek Alevlenmesinisağlamak,tutuşturmak. Etkisini,şiddetiniartırmak,çoğaltmak. alevlenme Alevlenmekişi. alevlenmek Alevçıkarmayabaşlamak. Zorlu,öfkeliveyaheyecanlıbirdurumalmak. Parlamak. alevli Aleviolan,alevlenmiş. Şiddetli,hararetli. aleyh Karşı,karşıt,zıt. aleyhedönmek karşıdurumalmak,karşıdurumageçmek. aleyhinde(veyaaleyhine)söylemek(veyabulunmak) çekiştirmek,yermek. aleyhindeolmak birinekarşıolumsuzduyguvedavranışiçindebulunmak. aleyhinedönmek destekvermektenvazgeçipkarşıdurumageçmek. aleyhineolmak biriş,birininzararınaolmak,onuniçiniyiolmamak. aleyhtar Karşıolan,karşıtçı. aleyhtarlık Birişe,hareketeveyadüşünceyekarşıolma,karşıtçılık. aleyhteolmak karşıdurumalmak. aleykümselâm Arapçaselâmünaleykümselâmlamasözüneverilen"esenlik,selâmetüzerinizeolsun"anlamındakarşılık. alfa Yunanalfabesininbirinciharfi. alfa KuzeyAfrika'daveİspanya'dayetişenvekâğıt,ip,halıyapımındakullanılanbirbitki. alfa ışınları Radyoaktifmaddelerinyaydıklarıüçışındanbiri. alfabe Birdilinseslerinigösteren,belirlibirsırayagöredizilmişbellisayıdaharflerinbütününeverilenad. Birdilinharflerinitanıtarakokumaöğrenmeyisağlayankitap. Birişinbaşlangıcı. alfabedışı Birmilletinalfabesindebulunmayanharf,Türkalfabesindebulunmayanx,w,qharflerigibi. alfabesırası Harflerinalfabedekibelirlidüzenegöredizilişi. Eşitlikilkesinisağlamakiçinuyulandüzen. alfabetik Alfabesırasınagöredizilmiş. alfabetikkatalog Eserleriyazarlarınsoyadlarınaveyaadlarınagöresırayasokankatalog. alfabetiksıralama Bkz.alfabesırası. alfaterapi Alfaışınlarınıntedavidekullanılmasınaverilenad. alfenit İçindebakır,çinko,nikelbulunanveçatalbıçaktakımıyapmaktakullanılangümüşlübiralaşım. alg Suyosunu. algarina Ağırbirşeyidenizdençıkarmakveyadenizeindirmekişindekullanılanbüyükvinçlidenizteknesi. Bazıgemilerinbaşveyakıçtarafındaneğikolarakuzatılmışbulunanmakaralı,kısavekalındikme. algı Kazanç,alacak. Rüşvet. Vergi. algı Haşhaşsütünütoplamaktakullanılankaşık. algı Birşeyedikkatiyönelterek,oşeyinbilincinevarma,idrak. algıbıçağı Haşhaşkozasınıçizmeyeyarayanalet. algılama Algılamakişi,idraketme. algılamak Birolayıveyabirnesneninvarlığınıduyumyoluileyalınbirbiçimdebilinçalanınaalmak,idraketmek. algılanma Algılanmakişiveyadurumu. algılanmak Algılamakişinekonuolmak,idrakedilmek. algılatma Algılatmakişiveyadurumu. algılatmak Algılamakişinibirineyaptırmak,idrakettirmek. algılayıcı Algıyetkisiolan. algın Cılız,zayıf,hastalıklı. Birinegönülvermiş,tutkun,vurgun. algler Suyosunları. algoritma IX.yüzyılınbaşındayaşamışolanTürkmatematikçilerindenMusaoğluHarezmliMehmed'eArapların unvanolarakverdiğiElharezmîadındanbatıdayapılanbirterim.OrtaÇağdaondalıksayısisteminegöreyapılanve sonzamanlardabelirliherhangibirkuralabağlıbulunanhertürlühesapişlemineverilenad,Harezmliyolu. -alı/-eli "...-denberi"anlamındazarf-fiileki:al-alı,gid-eli,görme-y-elivb. alıal,morumor telâşveyayorgunluktanyüzükıpkırmızıkesilmiş(olarak). sağlıklı,canlıkanlı. alıcı Satınalmakisteyenkimse,müşteri. Kendisinebirşeygönderilenkimse. Birelektrikakımınıalıpbaşkabirkuvveteçevirencihaz. Ahize,almaç. Azrail. Görüntülerialancihaz,kamera. alıcıbulmak müşteribulmak. alıcıçıkmak müşteribulunmak. istemek,talipolmak. alıcıgözüylebakmak incedeninceyegözdengeçirmek. alıcıkılığınagirmek müşterigibidavranmak. alıcıkuş Atmaca. alıcıverici Bağışladığınıgerialan. alıcıyönetmeni Alıcıyıdoğrudandoğruyaçalıştıranveyöneten,alıcıhareketlerinigerçekleştiren,görüntülerinfilme alınmasınısağlayankimse,kameraman. Televizyonalıcısınıdoğrudançalıştırankimse,kameraman. alıç Gülgillerden,kırlardayetişenyabanîbirağaç(Crataegus). Buağacınmayhoşyemişi. alık Akılsız,sersem,budala,ebleh. alık Hayvançulu. Eskimişgiyecek. alıkalık Aptalca,şaşkınşaşkın. alıkalıkbakmak aptalca,şaşkınşaşkın. alıksalık Aptal. Aptalca. alıklaşma Alıklaşmakişi. alıklaşmak Alıkdurumagelmek,birşeykarşısındaaptallaşıpşaşırmak,şaşkınlaşmak,aptallaşmak. alıklaştırma Alıklaştırmakişi. alıklaştırmak Alıkdurumagetirmek. alıklık Alıkolmadurumuveyaalıkçabiriş. alıkonulma Alıkonulmakişi. alıkonulmak Alıkoymakişinekonuolmak,menedilmek,tatiledilmek. alıkoyma Alıkoymakişi. alıkoymak Birsüreiçinbiryerdetutmak. Birini,yapmaktaolduğuveyayapmakistediğiiştengeritutmak. Ayırıpsaklamak. Mahrumetmek. Maniolmak,engelolmak. alım Almakişi. Gözü,gönlüçekendurum,cazibe. Kurum,çalım,gurur. -alım/-elim İstekkipininçokluk1.kişieki:al-alım,gid-elim,başla-y-alım,bekle-y-elimvb. alımçalım Gösteriş,çekicihareket. alımsatım Satınalmavesatmaişi,alışveriş. alımsatımbürosu Alışverişişlerininyapıldığıveyadüzenlendiğişube,yer. alımsatımofisi Alımsatımbürosu. alımcı Başkasınınhesabınaalacaktoplayanveyakabuledenkimse. alımlı Alımıolan,çekici,cazibeli. Kurumlu,çalımlı,gururlu. alımlıçalımlı Gösterişli,güzel. alımlılık Alımlıolmadurumu. alımsız Alımıolmayan,cazibesiz. alımsızlık Alımsızolmadurumu. alın Yüzün,kaşlarlasaçlararasındakibölümü. Birocaktahertürlüayak,galeri,baca,kuyuveyolunilerletilmekteolanyüzeyi. (bazışeylerde)Ön,önyüz. Karşı. alınçatısı İkikaşınarası,alnınortası. alındamarıçatlamak Bkz.ardamarıçatlamış. alınteri Emek. alınteridökmek çokemekvermek,zahmetlibirişgörmek. alınteriilekazanmak hakederek,çalışarak,emekvererekkazanmak. alınyazısı Yazgı,talih,kader,mukadderat. alındı Paraveyabaşkabirşeyinteslimalındığınıgösterenbelge,makbuz. alındılı Yerinegitmesinisağlamakiçingöndereninekbirücretödeyerekpostayaalındıkarşılığındaverilen (mektup,paketvb.). alıngan Aşırıduygulu,çabukgücenen,kırılan. alınganlık Alınganolmadurumu. alınlık Kadınlarınalınlarınataktıklarıaltınveyagümüştensüseşyası. Yapılardacephesüsü. alınma Alınmakişi. alınmak Almakişiyapılmak. Birsözün,birdavranışınkendisinekarşıolduğunusanarakincinmek,kırılmakveyaöfkelenmek. Eldeedilmek. Uyarlanmak,adapteolunmak. alıntı Biryazıyabaşkabiryazarınyazısındanalınmışparça,aktarma,iktibas. Başkabirdildenalınmışkelime. alıntılama Alıntılamakişi. alıntılamak Biryazıyabaşkabiryazarınyazısındancümleveyacümleleralmak,alıntıyapmak,aktarmak,iktibasetmek. alıpsatmazgörünmek ilgisizgörünmekveyadavranmak. alıpsattığıolmamak hiçilgisibulunmamak. alıpvereceğiolmamak birkimseylehiçbirilgisiolmamak. alıpverememek anlaşamamak,çekememek,geçinememek. alıpvermek yürekçarpıntısıgeçirmek. alıpyürümek azzamandaçokilerlemek,yayılmak,çoğalmak,artmak. alıralmaz hemen,derhal. alırlık Duygusaluyarımlarıalabilmeyeteneği,idrakkabiliyeti. alış Almakişiveyabiçimi. alışfiyatı Birmaliçinalımkarşılığıödenenparaveüretimgereçlerifiyatı. alışveriş Alımsatımişi.
İlişki,münasebet. alışverişyapmak alımsatımişinigerçekleştirmek. alışverişeçıkmak alımsatımişiiçinçarşıyagitmek. alışverişikesmek biriyleilgisikalmamak. alışık Herhangibirdurumaalışmışolan. alışıkolmak alışkanlıkdurumunagelmek. alışıklık Alışıkolmadurumu. alışılma Alışılmakişi. alışılmak Birşeyealışmışdurumagelinmek. alışılmamış Nadir,bilinmeyen,azrastlanan. alışılmış Herzamanki,mutat. alışkan Alışkın. alışkanlığındaolmak iyicealışıkbulunmak,huyhâlinegetirmek. alışkanlık Birşeyealışmışolmadurumu,itiyat,huy. Yakınlık,arkadaşlık,ünsiyet. İçvedışetkilerledavranışlarıntekrarlanması,hepaynıbiçimdegerçekleşmesisonucubeliren,şartlanmış davranış. alışkanlıkedinmek birşeyisürekliyaparolmak,itiyatedinmek. alışkanlıktankopamamak bellibirhuydanvazgeçememek,alışıklığıbırakamamak. alışkı Yapılmayaalışılmışdavranış. alışkın Birşeyeveyabirşeyyapmayaalışmışolan. alışkınolmak iyicealışmak,hiçyabancılıkçekmemek. alışkınlık Alışkınolmadurumu,alışkanlık. alışma Alışmakişi. alışmak Birişitekrarlayarakkolaylıklayapabilmek. Yadırgamazdurumagelmek. Uyardurumagelmek,uygungelmek,intibaketmek. Sürekliisterolmak. Bağlanmak,ısınmak. Etkisiniyitirmek. Evcilleşmek,ehlîleşmek. Tutuşmak,yanmayabaşlamak. alışmışkudurmuştanbeterdir alışılanbirşeydenkolaycavazgeçilmez. alıştırma Alıştırmakişi. Birbeceriyi,bilgiyikazanmakiçinyapılantekrar,temrin,egzersiz. Vücudunbiyolojikyöndengelişiminisağlayançalışma,idman. alıştırmak Alışmasınayolaçmak. Uyardurumagetirmek. Ali Kişiadıolarakaşağıdakideyimlerdegeçer. âli Yüce,yüksek. AliCengizoyunu "kurnazcavehaincedüzen"anlamındakullanılır. Alikıranbaşkesen çokzorba. Alikıranbaşkesen zorba. âlicenap Cömert. Onurlu,şerefli. âlicenaplık Âlicenapolmadurumu. alifatik Açıkzincirli(organikmadde). alil Hastalıklı,sakat. alim Bilen,bilici. âlim Bilgin. alimallah Allah"Allahbilir"anlamınagelenbusöz,söylenenbirsözündoğruluğunainandırmakiçinkullanılır. âlimane Âlimeyakışan,âliminyaptığıgibi. âlimlik Bilginlik. alinazik Közlenmişpatlıcan,sarımsaklıyoğurtvekıymaileyapılanbirçeşityemek. Ali'ninkülâhınıVeli'ye,Veli'ninkülâhınıAli'yegiydirmek (birkimse)birindenaldığınıötekine,ötekindenaldığınbirbaşkasınavererekişiniyürütmek. Ali'ninkülâhınıVeli'ye,Veli'ninkülâhınıAli'yegiydirmek birindenaldığınıöbürüne,birbaşkasındanaldığınıdaonavererekişiniyürütmek. aliterasyon Şiirvenesirdeuyumsağlamakiçinsözbaşlarındaveortalarındaaynıünsüzünveyaaynıhecelerin tekrarlanması. alivre Üründahatarladayken,yetiştiğizamanteslimedilmeküzere,öncedenpeyverilerekyapılan(satış). Dağıtım,dağıtma. alivresatış Vadelisatış. aliyyülâlâ Engüzel,eniyi,mükemmel. alizarin Kökboyası,kökkırmızısı. alize Tropikalbölgelerdekidenizlerdebütünyılsüresincedüzenliesenbirtakımrüzgârlar. AlkaEvli OğuzTürklerinin24boyundanbiri. alkali Alkalimetallerinhidroksitleriyleamonyumhidroksitingeneladı.Bumaddelerde,asitlerinkırmızıya çevirmişolduğubitkiselmavirengieskidurumunadöndürmeözelliğivardır. alkalimetaller Oksitlenmelerinisodyum,lityum,potasyum,rubidyum,sezyumelementlerininsağladığımetaller. alkalik Alkaliileilgiliolanveyaiçindealkalibulunan,kalevî,antiasit. alkalimetre Bkz.alkalölçer. alkaloit Özellikleriilealkalileriandıranorganikmadde. alkalölçer Alkalilerinsaflıkderecesinibelirtmeyeyarayancihaz,alkalimetre. alkarna İstiridye,midye,tarakgibikabukluhayvanlarıavlamakiçindenizdibinitaramaktakullanılan,ağızkısmı demirdenbirağ. alkım Gökkuşağı. alkış Bir şeyinbeğenildiğini,onaylandığınıanlatmakiçinelçırpma,alkışlama. alkışağası Padişahıalkışlamaklagörevlikimse. alkışalmak çokbeğenilmek. alkışkopmak birdenbiregüçlübirbiçimdeelçırpılmak. alkıştoplamak çokalkışlanmak. alkıştufanıkopmak süreklivecoşkunalkışbaşlamak. alkıştutmak elçırparakveyatopluca,yükseksesle"yaşa","varol"gibisözlerilebirinialkışlamak. taraftarolmakbellibirgörüştenyanaolmak. alkışçı Alkışlayan(kimse). Şakşakçı,dalkavuk,yüzegülücü,yağcı. alkışçılık Alkışçıolmadurumu. alkışlama Alkışlamakişi. alkışlamak Birşeyinbeğenildiğini,onaylandığınıanlatmakiçinelçırpmak. Beğenmek,takdiretmek. alkışlanma Alkışlanmakişi. alkışlanmak Alkışlamakişinekonuolmak. alkil Alkolkökü. alkol Bira,şarapgibisıvılarınveyapancar,patatesnişastasınınşekeredönüştürülmesisonucuortayaçıkanglikoz çözeltilerinmayalaşmışözlerinindamıtılmasıylaeldeedilen,kokulu,uçucu,yanıcı,renksizsıvı,C2H5OH,ispirto, etanol,etilalkol. Hertürlüalkollüiçki. alkolik Alkollüiçkilereaşırıderecededüşkünolan(kimse). alkolizm Alkollüiçkilerehastalıkderecesindedüşkünolmadurumu. alkollü Alkoldenyapılmışveyaiçindealkolbulunan. İçkili. alkolölçer Sıvılardakialkoloranınıölçmeyeyarayancihaz. Allah Kâinattavarolanherşeyinyaratıcısı,koruyucusuolduğunavetekolduğunainanılanyüceveüstünvarlık, Yaradan,Tanrı,Rab,Mevlâ. Allahadıbazıisimtamlamalarındatamlanankelimeyigüçlendirir. Enbüyük,enusta. Allah Allah! şaşmaveyacansıkıntısıanlatanbirünlem. Türkaskerininhücumnarası. Allah(binbir)bereketversin birkazançkarşısındadurumundanhoşnutolmayıbelirtir. Allah(seni)inandırsın inanılmasıpekkolayolmayanbirşeyanlatılırkenyeminyerinesöylenir. Allah(veyaAllahım) birşeykarşısındahayranlıkveyayakarmabildirir. Allahacısınıunutturmasın Tanrıbuacıyıunutturacakdahabüyükbiracıgöstermesin. Allahakılfikirversin(veyaAllahakıllarversin) akılsızcabirdavranıştabulunanlariçinkullanılır. Allaharatmasın yakınılacakbirdurumda"Tanrıdahakötüsünügöstermesin"anlamındakullanılır. Allahartırsın (gerçekveyaalayanlamında)Tanrıdahaçoğunuversin. Allahaşkına birliktesöylendiğisözünanlamınagöreantvermekveyayalvarmakiçin"Allah'ınıseversen"anlamında, şaşma,usançbildirir. Allahbağışlasın (çocuğunu,sevdiğini)Tanrıkazadan,belâdankorusun,esirgesin. Allahbahtındangüldürsün (evlenecekkıziçin)mutlulukdileğinibelirtir. Allahbana,bendesana şimdisanaborcumuödeyecekparamyok,kazanırsamöderim. Allahbelâsınıversin ilenmesözü. Allahbeterindensaklasın(veyaesirgesin) Tanrıdahakötüdurumadüşürmesin. Allahbilir bellideğil. banaöylegeliyorki. Allahbir yeminyerinekullanılır. Allahbirdediğindenbaşkasözüneinanılmaz birininçokyalancıolduğunuanlatmakiçinsöylenir. Allahbiryastıktakocatsın yenievlenenlere"biraradayaşlanın"anlamındasöylenenbiriyidileksözü. Allahbüyüktür gününbirindehakkınıalacağına,kendineyapılmışolanhaksızlıklarındüzeleceğineinanmakgerektiğini anlatır. Allahcanınıalsın ilenmesözü. Allahcezasınıvermesin(veyaAllahcezasınıversin) yarışaka,yarışaşmayollu,bazendegerçeköfkeilesöylenenilenmesözü. Allahdağınagörekarverir Tanrıherkesedayanabileceğiölçüdesıkıntıverir. Allahderim pekbozukbirişiçinsorulan"nedersin?"sorusunakarşı"söyleyecekbaşkasözbulamıyorum"anlamında kullanılır. Allahdirlikdüzenlikversin Tanrıailehuzuruversin. Allahdokuzdaverdiğinisekizdealmaz alınyazısıneiseoolur. Allahdörtgözdenayırmasın "Tanrı,çocuğuyetimveyaöksüzbırakmasın"anlamındabiriyidileksözü. Allahdüşmanımavermesin anlatılanbirkötülüğünbüyüklüğünübelirtmekiçinsöylenir. Allahecirsabırversin başsağlığıdileğiolaraksöylenir. Allaheksiketmesin Tanrıyokluğunugöstermesin. birininyaptığıbirhizmetanılırkenonuniçinteşekküryollusöylenir. Allaheksikliğinigöstermesin pekgerekliolanbirşeyinkusuruanlatılırken,böyledeolsaonunvarlığınaşükredildiğinianlatır. Allahemeklerinielinevermesin Tanrıemekleriniboşaçıkarmasın. Allahesirgesin(veyasaklasın) Tanrıkorusun!Tanrıkötüdurumlakarşılaştırmasın!. Allahetmesin olmasıistenilmeyenbirdurumdanveyabirolaydansözedilirkensöylenir. Allahgecindenversin "çokyaşayasın"'anlamındakullanılanbiriyidileksözü. Allahgöstermesin Tanrıkötübirdurumlakarşılaşmaktankorusun. Allahhakkıiçin antiçmekveyaantvermekiçinkullanılır. AllahHalilİbrahimbereketiversin Tanrıçokversin,bereketversin. Allahhayırlıetsin genelliklebirolaybaşlangıcında"Tanrıuğurluetsin"anlamındasöylenir. Allahherkesingönlünegöreversin Tanrıherkesindileğiniyerinegetirsin. Allahhoşnutolsun birkimsenin,kendisineiyiliğidokunanbiriiçinkullandığıbiriyidileksözü. Allahiçin gerçekten,doğrusu. Allahikiiyiliktenbirisiniversin (ağırhastaiçin)yaölsünkurtulsun,yaiyiolsun. Allahiyiliğini(veyalâyığını)versin hoşagitmeyenbirdavranışkarşısındahoşgörüilesöylenir. Allahkabuletsin sevapsayılanbirişyapıldığındasöylenir. Allahkahretsin "Tanrıcezasınıversin"anlamındabirilenmesözü. Allahkavuştursun birininyakını,bulunduğuyerdenayrılıncakalanlarakavuşmadileğindebulunmakiçinsöylenensöz. Allahkazadanbelâdansaklasın Tanrı'nıninsanıtürlükötülüklerdenkorumasıdileğiylesöylenenbiriyidileksözü. Allahkerim Tanrıbüyüktür,Tanrı'yagüvenmeli. Allahkısmetederse Tanrıizinverirse. Allahkorusun(veyasaklasın) Tanrıtehlikeye,kötüdurumadüşürmesin!. Allahkuruiftiradansaklasın birsuçlamakarşısındabununsırfiftiraolduğunuanlatmakiçinsöylenir. Allahmanda şifalığıversin çokveyaağıryemekyiyenleriçinşakayollusöylenir. Allahmübareketsin kutluolsun. onaylanmayanbirdurumdaalayyollukullanılır. Allahmüstahakınıversin (gerçekveyaalayanlamında)çıkışmaanlatanbirsöz. Allahneverdiyse

End of preview.

Turkish-English Basis Dataset

Overview / Genel Bakış

This dataset contains Turkish language content designed for training language models and natural language processing tasks. The dataset is structured to support Turkish language understanding and generation.

Bu dataset, dil modelleri ve doğal dil işleme görevleri için eğitim amacıyla hazırlanmış Türkçe dil içeriği barındırır. Dataset, Türkçe dil anlayışı ve üretimini destekleyecek şekilde yapılandırılmıştır.

Dataset Structure / Dataset Yapısı

The dataset is provided in JSON format with the following structure: Dataset aşağıdaki yapıda JSON formatında sunulmaktadır:

[
  {
    "text": "Turkish text content..."
  },
  {
    "text": "Turkish text content..."
  }
]

Usage / Kullanım

English

This dataset is intended for:

Training Turkish language models
Fine-tuning existing language models for Turkish
Research in Turkish natural language processing
Educational purposes

Important: This dataset is for personal use only. Commercial use is not permitted without explicit permission.

Türkçe (Turkish)

Bu dataset şu amaçlar için kullanılabilir:

Türkçe dil modelleri eğitimi
Mevcut dil modellerinin Türkçe için ince ayarı
Türkçe doğal dil işleme araştırmaları
Eğitim amaçları

Önemli: Bu dataset yalnızca kişisel kullanım içindir. Ticari kullanım açık izin olmadan yasaktır.

License / Lisans

License Terms (English)

This dataset is provided for personal use only. You may:

Use the dataset for personal research and learning
Modify and adapt the dataset for personal projects
Train models using this dataset for personal use

You may NOT:

Use this dataset for commercial purposes
Redistribute this dataset without permission
Use this dataset in commercial products or services
Sell or monetize this dataset in any way

Lisans Koşulları (Türkçe)

Bu dataset yalnızca kişisel kullanım için sağlanmaktadır. Şunları yapabilirsiniz:

Dataset'i kişisel araştırma ve öğrenim için kullanabilirsiniz
Dataset'i kişisel projeler için değiştirebilir ve uyarlayabilirsiniz
Bu dataset'i kullanarak kişisel kullanım için modeller eğitebilirsiniz

Şunları YAPAMAZSINIZ:

Bu dataset'i ticari amaçlarla kullanamazsınız
İzin almadan bu dataset'i yeniden dağıtamazsınız
Bu dataset'i ticari ürün veya hizmetlerde kullanamazsınız
Bu dataset'i herhangi bir şekilde satamazsınız veya para kazanma aracı olarak kullanamazsınız

Citation / Alıntı

If you use this dataset in your research, please cite:

Bu dataset'i araştırmanızda kullanırsanız, lütfen şu şekilde alıntı yapın:

Turkish-English Basis Dataset (2025)
Available at: https://huggingface.co/datasets/Axxmet/turkish-english-basis

Contact / İletişim

For questions about this dataset or to request permissions for commercial use, please contact the dataset maintainer.

Bu dataset hakkında sorularınız için veya ticari kullanım izni talebinde bulunmak için dataset sürdürücüsü ile iletişime geçin.

Disclaimer / Feragat

Disclaimer (English)

This dataset is provided "as is" without warranty of any kind. The dataset maintainer is not responsible for any damages or issues arising from the use of this dataset.

Feragat Beyanı (Türkçe)

Bu dataset "olduğu gibi" herhangi bir garanti olmaksızın sağlanmaktadır. Dataset sürdürücüsü, bu dataset'in kullanımından kaynaklanan herhangi bir hasar veya sorundan sorumlu değildir.

Version: 1.0
Last Updated: October 2025
Format: JSON
Language: Turkish (Türkçe)

Downloads last month: 14