# [^1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]Bài ca vườn nho[^1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] > ¹ Tôi xin hát tặng bạn thân tôi > > ¹ bài ca của bạn về vườn nho của mình. > > ¹ Bạn thân tôi có một vườn nho trên sườn đồi mầu mỡ. > > ² Anh ra tay cuốc đất nhặt đá, > > ² giống nho quý đem trồng, > > ² giữa vườn anh xây một vọng gác, > > ² rồi khoét bồn đạp nho. > > ² Anh những mong nó sinh trái tốt, > > ² nó lại sinh nho dại. > > ³ Vậy bây giờ, > > ³ dân Giê-ru-sa-lem[^2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] và người Giu-đa[^3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] hỡi, > > ³ xin [^2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]phân xử đôi đàng giữa tôi với vườn nho. > > ⁴ Có gì làm hơn được cho vườn nho của tôi, > > ⁴ mà tôi đã chẳng làm ? > > ⁴ Tôi những mong trái tốt, > > ⁴ sao nó sinh nho dại ? > > ⁵ Vậy bây giờ tôi cho các người biết > > ⁵ tôi đối xử thế nào với vườn nho của tôi : > > ⁵ hàng giậu thì chặt phá > > ⁵ cho vườn bị tan hoang, > > ⁵ bờ tường thì đập đổ > > ⁵ cho vườn bị giày xéo. > > ⁶ Tôi sẽ biến thửa vườn thành > > ⁶ mảnh đất hoang vu, > > ⁶ không tỉa cành nhổ cỏ, > > ⁶ [^3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]gai góc mọc um tùm ; > > ⁶ sẽ truyền lệnh cho mây đừng đổ [^4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]mưa tưới xuống. > > ⁷ Vườn nho của ĐỨC CHÚA[^4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] các đạo binh > > ⁷ chính là nhà Ít-ra-en[^5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] đó ; > > ⁷ cây nho Chúa mến yêu quý chuộng, > > ⁷ ấy chính là người xứ Giu-đa[^6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]. > > ⁷ Người những mong họ sống công bằng[^7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec], > > ⁷ mà chỉ thấy toàn là đổ máu ; > > ⁷ đợi chờ họ làm điều chính trực, > > ⁷ mà chỉ nghe vẳng tiếng khóc than. > > # Các lời [^5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]nguyền rủa[^8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] > ⁸ Khốn thay những kẻ tậu hết nhà nọ đến nhà kia > > ⁸ nối thêm ruộng này đến ruộng khác, > > ⁸ tới mức không còn chỗ trống nào > > ⁸ và chỉ còn một mình các người ở lại trong xứ ! > > ⁹ Tai tôi nghe tiếng ĐỨC CHÚA[^9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] các đạo binh thề rằng : > > ⁹ nhà cửa có nhiều cũng sẽ tan hoang, > > ⁹ có lớn và đẹp cũng không người ở. > > ¹⁰ [^6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]Mười sào nho > > ¹⁰ chỉ cho một thùng rượu, > > ¹⁰ một tạ hạt giống > > ¹⁰ chỉ cho một giạ lúa. > > ¹¹ Khốn thay những người dậy sớm để chạy theo [^7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]ma men, > > ¹¹ những kẻ kề cà mãi tới khuya, cho rượu nung đốt chúng. > > ¹² Giữa tiếng đàn sắt, đàn cầm, tiếng trống con và tiếng sáo, > > ¹² chúng chè chén say sưa ; > > ¹² còn hành động của ĐỨC CHÚA[^10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec], chúng không ngó ngàng, > > ¹² việc [^8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]tay Người làm[^11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec], chúng chẳng nhìn xem. > > ¹³ Bởi thế, dân Ta bị lưu đày > > ¹³ vì thiếu hiểu biết ; > > ¹³ hàng quyền quý chết đói, > > ¹³ quần chúng phải khát khô. > > ¹⁴ Bởi thế, âm ty mở họng lớn, > > ¹⁴ há mồm to quá chừng, > > ¹⁴ hàng quý tộc và quần chúng của thành xuống đó > > ¹⁴ cùng với tiếng reo vui ồn ào. > > ¹⁵ [^9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]Phàm nhân đã bị hạ, > > ¹⁵ con người đã bị đè sát đất, > > ¹⁵ bọn kiêu căng đã phải cúi mặt chẳng dám nhìn lên. > > ¹⁶ ĐỨC CHÚA[^12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] các đạo binh sẽ được suy tôn > > ¹⁶ khi Người phán quyết, > > ¹⁶ và Thiên Chúa [^10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]chí thánh > > ¹⁶ sẽ biểu dương sự thánh thiện của Người, > > ¹⁶ khi Người bày tỏ đức [^11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]công minh. > > ¹⁷ [^12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]Chiên con sẽ gặm cỏ ở đó, như trong đồng cỏ của chúng, > > ¹⁷ ngoại kiều sẽ kiếm ăn trong chốn hoang tàn xưa đầy súc vật béo. > > ¹⁸ Khốn thay những kẻ lấy dây gian tà[^13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] kéo lầm lỗi, > > ¹⁸ và dùng thừng kéo xe mà lôi theo tội ác. > > ¹⁹ Chúng nói[^14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] : “Ước chi Người [^13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]vội vàng, mau mắn > > ¹⁹ thực hiện công việc của Người, để chúng tôi trông thấy. > > ¹⁹ Ước chi kế hoạch của Đức Thánh Ít-ra-en[^15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] > > ¹⁹ được đem ra thi hành, > > ¹⁹ cho chúng tôi hay biết.” > > ²⁰ Khốn thay những kẻ bảo > > ²⁰ [^14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]cái tốt là xấu, cái xấu là tốt, > > ²⁰ những kẻ biến tối thành sáng, sáng thành tối, > > ²⁰ biến cay đắng thành ngọt ngào, ngọt ngào thành cay đắng. > > ²¹ Khốn thay những kẻ coi mình là [^15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]khôn ngoan[^16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec], > > ²¹ và cho mình là thông minh, > > ²² khốn thay những anh hùng tửu lượng, > > ²² những tay vô địch nghề pha chế rượu nồng, > > ²³ những kẻ vì nhận quà hối lộ > > ²³ mà tuyên bố kẻ có tội là công chính, > > ²³ và phủ nhận sự công chính của người công chính. > > ²⁴ Vì thế, như lưỡi lửa thiêu rơm, > > ²⁴ và cỏ khô tiêu tan trong ngọn lửa, > > ²⁴ rễ chúng sẽ ra như mục nát, > > ²⁴ và nụ hoa của chúng sẽ bay lên như bụi, > > ²⁴ vì chúng đã khinh thường luật của ĐỨC CHÚA[^17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] các đạo binh, > > ²⁴ và coi nhẹ lời của Đức Thánh Ít-ra-en[^18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]. > > # Cơn thịnh nộ của ĐỨC CHÚA[^19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] > ²⁵ [^20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]Vì thế, ĐỨC CHÚA [^21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]đã nổi cơn thịnh nộ với dân Người, > > ²⁵ Người đã giơ tay phạt chúng, > > ²⁵ Người đánh chúng, > > ²⁵ khiến núi non chấn động, > > ²⁵ và thây chúng như rác rưởi giữa phố phường. > > ²⁵ Dầu thế, Người vẫn chưa nguôi cơn thịnh nộ, > > ²⁵ và [^16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]tay Người vẫn còn giơ lên. > > # Kêu gọi kẻ xâm lăng[^22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] > ²⁶ Người sẽ phất cờ hiệu cho một [^17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]dân tộc từ phương xa, > > ²⁶ huýt nó từ tận cùng cõi đất, > > ²⁶ và kìa, nó đang đến vội vàng, nhanh nhẹn. > > ²⁷ Trong hàng ngũ nó, không ai mệt lả, không kẻ lao đao, > > ²⁷ không ai chợp mắt, > > ²⁷ không kẻ ngủ mê, > > ²⁷ không ai cởi thắt lưng, > > ²⁷ không ai đứt quai dép. > > ²⁸ Tên của chúng mài nhọn, > > ²⁸ cung của chúng đều giương, > > ²⁸ vó ngựa chúng khác nào đá lửa, > > ²⁸ bánh xe chúng dường như gió lốc. > > ²⁹ Tiếng chúng rống như [^18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]sư tử cái[^23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec], chúng rống lên như sư tử con, > > ²⁹ chúng gầm lên, bắt mồi, > > ²⁹ tha đi mà không có ai giật lại. > > ³⁰ Nhưng trong ngày đó, > > ³⁰ sẽ có tiếng gầm lên chống lại chúng, > > ³⁰ như tiếng gầm của biển. > > ³⁰ Người ta sẽ nhìn mặt đất, thì này : [^19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]bóng tối[^24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec] và ngặt nghèo, > > ³⁰ và ánh sáng bị mây mù làm cho tối tăm. > >[^1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: 5,1-7 : Bài ca này thuộc giai đoạn đầu sứ vụ của I-sai-a. Hs 10,1 đã dùng hình ảnh vườn nho để nói về Ít-ra-en. Gr 2,21 ; 5,10 ; 6,9 ; 12,10 ; Ed 15,1-8 ; 17,3-10 ; 19,10-14 ; Tv 80 cũng dùng hình ảnh này. I-sai-a kể số phận của một vườn nho không sinh trái như chủ mong muốn, để áp dụng vào Ít-ra-en và Giu-đa. Is 27,2-5 trở lại đề tài này lần nữa. [^2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [^3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [^4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [^7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: *Công bằng – đổ máu ; chính trực – khóc than* : HR chơi chữ : mišPä† – misPäH ; c•däqâ – cü\`äqâ. Từ misPäH hiếm dùng nên người ta chỉ dựa vào sự đối xứng của hai cặp này, và so với tiếng Ả-rập, mà đoán nghĩa là *đổ máu*. [^8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: *Khốn thay* là một lối rao giảng của các ngôn sứ. I-sai-a gần với A-mốt ở thể văn này. Chúa Giê-su cũng sử dụng thể loại này (x. Lc 6,24-26). – Ở chương này có 6 lời nguyền rủa, ở 10,1-4 có một lời nữa cùng một đề tài, nên người ta nghĩ rằng có thể 10,1-4 là lời thứ bảy thuộc cụm sưu tập này, sau tình cờ bị tách ra. – Tội lấn đất, chiếm nhà, chống lại kế hoạch của Thiên Chúa khi ban Đất Hứa (x. Đnl 1,8 ; 15,1-11 ; Lv 25,23-28). [^9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: *Việc tay Người làm* (x. 5,19 ; 28,21 ; 31,1 ; 45,11) là một chủ đề thần học của I-sai-a. Với 4 từ đồng nghĩa, luôn để ở số ít, I-sai-a muốn cho thấy việc của Thiên Chúa, kế hoạch của Thiên Chúa là duy nhất qua nhiều hình thức, nhiều giai đoạn khác nhau. [^12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: *Dây gian tà* có thể ám chỉ tới những bùa phép nhằm thúc đẩy mọi sự diễn ra cho mau. Ý nghĩa câu này là họ cứ chồng chất tội lỗi, bị tội lỗi quấn lấy. [^14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Họ chế giễu và thách đố chính điều I-sai-a rao giảng : ngày của Thiên Chúa, việc của Thiên Chúa. [^15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Kẻ tự cho mình là khôn, không tìm ý Chúa (x. Cn 3,7 ; 26,12 ; 30,11 ; Am 5,18). [^17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Có vẻ như là một điệp khúc trong 9,7-20. Do đó người ta cho rằng 5,25-30 là một khúc liền với 9,7-20. [^21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [^22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: 5,26-30 : Đoàn quân xâm lược hùng mạnh được coi là công cụ của Thiên Chúa. I-sai-a không nêu tên, nhưng thời của ông thì đoàn quân Át-sua mở nhiều cuộc viễn chinh : các năm 735, 722, 711, 701. Việc I-sai-a không nêu tên còn cho phép hiểu đây là một hình ảnh chung : Thiên Chúa gọi một dân xa lạ tới làm công cụ trừng phạt như đã ngăm đe (x. Đnl 28,49-52). – Trong khúc này, HR dùng đại từ ngôi thứ ba số ít theo nghĩa tập hợp để nói về *một dân tộc*, nhưng trong cc. 28-30, bản dịch dùng đại từ *chúng* cho hợp với câu tiếng Việt. Ở c.26, HR để *dân tộc* ở dạng số nhiều, nhưng đại từ ngay sau đó lại là số ít, nên có lẽ dạng số nhiều là do chép lầm. [^23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Các vua Át-sua tự ví như sư tử nổi giận. Ngôn sứ Na-khum gọi Ni-ni-vê (thủ đô của Át-sua) là hang sư tử. Tại Giu-đa cũng có nhiều sư tử, nên tiếng sư tử rống cũng là hình ảnh quen thuộc đối với dân Giu-đa. [^24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: *Bóng tối* là yếu tố biểu thị *ngày của Thiên Chúa* (Am 5,18.20). Câu này có thể hiểu hai cách : tiếng gầm của Át-sua chống lại Giu-đa, hoặc tiếng gầm chống lại Át-sua. Nếu hiểu cách thứ hai thì đây là một lời loan báo thất bại của Át-sua. [^1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 27,2-5; Tv 80,9-19; Gr 2,21; 5,10; 6,9; 12,10; Ed 15,1-8; 17,3-10; 19,10-14; Hs 10,1; Mt 21,18 tđ; 21,33 tđ; Ga 15,1-2 [^2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Gr 2,4-7; Mk 6,1-5 [^3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 32,13 [^4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: 2 Sm 1,21 [^5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Gr 22,13-19; Ed 7,5-26; Am 6,1-7; Mk 2,1-5; Kb 2,6-20; Mt 23; Lc 6,24-26 [^6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 7,23 [^7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 22,13; 28,1.7-8; 56,12; Kn 2,7-9; Ge 1,5; Am 4,1; Mk 2,11 [^8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Tv 28,5 [^9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 2,9.11ss [^10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 6,3+ [^11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 1,26 [^12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 7,25 [^13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: 2 Pr 3,4 [^14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Cn 17,15; Mt 23,13 [^15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Ga 9,40-41; Rm 1,21-22 [^16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 9,11.16.20; 10,4 [^17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Gr 5,15-17; 6,22-30 [^18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Hs 5,14; Am 3,12 [^19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec]: Is 8,20-22