# Hoà bình vĩnh cửu
1 [^1-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Đây là điều mà ông I-sai-a,[^2-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] con ông A-mốc,[^3-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] đã được thấy về Giu-đa [^4-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]và Giê-ru-sa-lem.[^5-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
> 2 [^6-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35][^1@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Trong tương lai, núi Nhà ĐỨC CHÚA[^7-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
>
> 2 đứng kiên cường vượt đỉnh các non cao,
>
> 2 vươn mình trên hết mọi ngọn đồi.
>
> 2 [^2@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Dân dân lũ lượt đưa nhau tới,
>
> 3 nước nước dập dìu kéo nhau đi.
>
> 3 Rằng : “Đến đây, ta cùng lên núi ĐỨC CHÚA[^8-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35],
>
> 3 lên Nhà Thiên Chúa của Gia-cóp[^9-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35],
>
> 3 để Người dạy ta biết lối của Người,
>
> 3 và để ta bước theo đường Người chỉ vẽ.
>
> 3 Vì từ [^3@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Xi-on[^10-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35],
>
> 3 thánh luật ban xuống,
>
> 3 từ Giê-ru-sa-lem[^11-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35],
>
> 3 [^4@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]lời ĐỨC CHÚA[^12-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] phán truyền.
>
> 4 Người sẽ đứng làm [^5@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]trọng tài giữa các quốc gia
>
> 4 và phân xử cho muôn dân tộc.
>
> 4 Họ sẽ [^6@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]đúc gươm đao thành cuốc thành cày,
>
> 4 rèn giáo mác nên liềm nên hái.
>
> 4 Dân này nước nọ sẽ không còn vung kiếm đánh nhau,
>
> 4 và thiên hạ thôi học nghề chinh chiến.
>
> 5 Hãy đến đây, nhà Gia-cóp[^13-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] hỡi,
>
> 5 ta cùng đi, nhờ [^7@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]ánh sáng ĐỨC CHÚA[^14-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] soi đường !
>
>
# Oai phong của ĐỨC CHÚA[^15-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35][^16-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
> 6 [^17-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Vâng, Chúa đã bỏ rơi dân Ngài là nhà Gia-cóp,[^18-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
>
> 6 vì họ chứa đầy [^8@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]thầy bói Phương Đông[^19-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35][^20-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] và thầy chiêm
>
> 6 như những người Phi-li-tinh[^21-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] ;
>
> 6 họ thoả hiệp với người ngoại quốc.
>
> 7 Đất nước họ đầy bạc đầy vàng, kho tàng thì vô hạn ;
>
> 7 đất nước họ đầy [^9@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]ngựa,
>
> 7 chiến xa thì vô số.
>
> 8 Đất nước họ đầy những tà thần.
>
> 8 Họ phủ phục trước những thứ bàn tay họ tạo tác,
>
> 8 trước những vật ngón tay họ làm thành.
>
> 9 Thế là [^10@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]phàm nhân đã bị hạ,
>
> 9 con người đã bị đè sát đất,
>
> 9 xin Chúa cũng đừng dung tha.
>
> 10 Hãy chui vào hốc [^11@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]đá,
>
> 10 ẩn mình trong bụi đất,
>
> 10 để tránh nỗi kinh hoàng ĐỨC CHÚA[^22-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] gây ra,
>
> 10 [^12@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]tránh oai phong lẫm liệt của Người.
>
> 11 Người phàm tự kiêu sẽ cúi mặt nhìn xuống,
>
> 11 con người ngạo nghễ rồi sẽ bị khuất phục ;
>
> 11 trong ngày đó, chỉ một mình ĐỨC CHÚA[^23-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] được suy tôn.
>
> 12 Vì ĐỨC CHÚA[^24-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] các đạo binh đã dành sẵn một ngày[^25-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
>
> 12 để trị tất cả những gì kiêu căng ngạo nghễ,
>
> 12 trị tất cả những gì tự cao tự đại : chúng sẽ bị hạ xuống ;
>
> 13 trị mọi cây hương bá Li-băng[^26-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] ngạo nghễ vươn cao,
>
> 13 và mọi cây sồi xứ Ba-san[^27-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35],
>
> 14 mọi quả núi ngạo nghễ
>
> 14 và mọi ngọn đồi vươn cao,
>
> 15 mọi cây tháp cao vời
>
> 15 và mọi tường luỹ kiên cố,
>
> 16 mọi [^13@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]tàu bè Tác-sít[^28-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35][^29-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]
>
> 16 và mọi du thuyền lộng lẫy.
>
> 17 Người phàm tự kiêu sẽ bị khuất phục,
>
> 17 và con người ngạo nghễ rồi sẽ bị hạ xuống ;
>
> 17 ngày đó, chỉ một mình ĐỨC CHÚA[^30-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] được suy tôn.
>
> 18 Các [^14@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]tà thần sẽ đồng loạt biến đi.
>
> 19 Người ta sẽ [^15@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]chui vào hốc đá, vào khe đất,
>
> 19 để tránh nỗi kinh hoàng ĐỨC CHÚA[^31-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] gây ra,
>
> 19 tránh oai phong lẫm liệt của Người,
>
> 19 khi Người đứng lên làm cho đất hãi hùng.
>
> 20 [^16@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Ngày đó, con người sẽ ném cho chuột chù, cho dơi
>
> 20 những tà thần bằng bạc,
>
> 20 tà thần bằng vàng của họ
>
> 20 mà họ đã làm ra để thờ.
>
> 21 Họ sẽ chui vào hang đá,
>
> 21 vào kẽ núi,
>
> 21 để tránh nỗi kinh hoàng ĐỨC CHÚA[^32-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35] gây ra,
>
> 21 tránh oai phong lẫm liệt của Người,
>
> 21 khi Người đứng lên làm cho đất hãi hùng.
>
> 22 [^33-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]Hãy tránh xa [^17@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]người đời,
>
> 22 họ chỉ có [^18@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]hơi thở trong lỗ mũi, có gì đáng giá đâu !
>
>[^1-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Câu dẫn nhập này đưa vào một cụm sưu tập lời sấm gồm các ch. 2-5.
[^2-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Isaiah | French: Esai | Latin: Isaia | Origin: יְשַׁעְיָהוּ | Vietnamese: I-sai-a -- Is 1,1
[^3-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Amoz | French: Amoç | Latin: Amos | Origin: אָמוֹץ | Vietnamese: A-mốc -- cha của ngôn sứ I-sai-a, 2 V 19,2.20
[^4-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35
[^5-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48
[^6-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: 2,2-4 : Đoạn này giống y như Mk 4,1-3. Các nhà nghiên cứu tranh luận về tác giả chính của đoạn này. Chưa bên nào đưa ra được lý lẽ quyết định. Dù sao đoạn này phù hợp với hướng phổ quát của I-sai-a, nhất là với 9,1-6 và 11,1-9, trong khi Mk 3,12 đã loan báo đền thờ sẽ bị phá huỷ. Dân Ít-ra-en hành hương lên Giê-ru-sa-lem để dâng lễ và xin ơn. Dân ngoại hướng về Giê-ru-sa-lem để học biết giáo huấn của Thiên Chúa. Dân Ít-ra-en đã nhận Luật Chúa mà không tuân giữ, còn dân ngoại đi theo đường lối của Chúa. Nhờ sống theo Luật Chúa mới có hoà bình đích thực.
[^7-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^8-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^9-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35
[^10-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: צִיּוֹן | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32
[^11-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48
[^12-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^13-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35
[^14-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^15-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^16-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: 2,6-22 : Đoạn này nói về ngày Thiên Chúa phán xét dân Người.
[^17-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: 2,6-8 : Kể lý do khiến dân bị Thiên Chúa từ bỏ : họ không tin vào Thiên Chúa mà tin vào bói toán, quyền lực ngoại bang, của cải vật chất và phương tiện chiến tranh (ngựa, chiến xa) và ngẫu tượng.
[^18-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35
[^19-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: East | French: Orient | Latin: orientis | Origin: קֶדֶם | Vietnamese: Phương Đông -- St 25,6 ; Ds 23,7
[^20-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: ds : *từ phương Đông*, hoặc *từ xưa* (LXX). Phương Đông vẫn được coi là xứ sở của chiêm tinh, bói toán (x. Ds 22 ; Đnl 23,4 ; Gs 13,22 về chuyện Bin-am). Nhiều bản dịch như CCB, NAB đảo chữ miqqedem thành qös•mîm (thầy bói) hoặc miq•säm (bói toán). Không cổ bản nào ủng hộ cách đọc này, họ chỉ dựa vào mạch văn có chữ *và* nối miqqedem với \`önünîm (... và thầy chiêm). Dân Phi-li-tinh cũng thực hành bói toán (x. 1 Sm 6,2).
[^21-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Philistia | French: Philistie | Latin: Philisthaea | Origin: פְּלֶשֶׁת | Vietnamese: Phi-li-tinh 1 -- xứ Phi-li-tinh, Xh 15,14
[^22-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^23-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^24-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^25-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Ngày của Thiên Chúa (x. Am 5,18). Ít-ra-en vẫn cho rằng họ là dân của Chúa, nên ngày Thiên Chúa ra tay là để cứu họ ; nhưng họ đã bỏ Thiên Chúa, nên ngôn sứ loan báo ngày Thiên Chúa ra tay là để trừng phạt, huỷ diệt những gì họ vẫn dựa vào mà hãnh diện (2,12-21). Trước mặt Thiên Chúa, đất rung chuyển (cc. 10.19.21).
[^26-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Libanon | French: Liban | Latin: Libanus | Origin: לְּבָנוֹן | Vietnamese: Li-băng -- Gs 9,1 ; Tl 3,3
[^27-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Bashan | French: Bashân | Latin: Basan | Origin: בָּשָׁן | Vietnamese: Ba-san -- Tv 68,16.23 ; Is 33,9
[^28-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Tarshish | French: Tarsis | Latin: Tharsis | Origin: תַּרְשִׁישׁ | Vietnamese: Tác-sít 1 -- con ông Gia-van, St 10,4
[^29-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: *Tàu bè Tác-sít* : Tác-sít nguyên nghĩa là chỗ luyện vàng. Có lẽ là tên một nơi hay một vài nơi chuyên luyện vàng. Tàu bè từ nơi này là những tàu chở vàng bạc. Về sau, *tàu bè Tác-sít* là những con tàu lớn vượt biển.
[^30-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^31-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^32-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...
[^33-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Câu này không thấy trong LXX và không nằm trong mạch văn, nên được coi là câu chú thích của thế hệ sau. Ý tưởng về sự mong manh của con người như trong G 10,20 ; 7,16-17 ; 25,6 ; Tv 8,5 ; 9,21 ; 10,18 ; 39,5-7 ; 89,48 ; 102,12 ; 103,15 ; 144,3-4.
[^1@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Mk 4,1-3ss
[^2@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 56,6-8; 60,11-14; Dcr 8,20; 14,16
[^3@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Ga 4,22
[^4@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Lv 24,4-7
[^5@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 9,6
[^6@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 11,6-9+; Hs 2,20+; Ge 4,9-11; Dcr 9,9-10
[^7@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 60,1-3
[^8@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Đnl 18,14
[^9@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Đnl 17,16-17; Tv 20,8
[^10@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 5,15
[^11@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Hs 10,8; Kh 6,16
[^12@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: 2 Tx 1,9
[^13@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Tv 48,8+
[^14@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Gr 10,11.15
[^15@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 2,10
[^16@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Is 31,7+
[^17@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: Gr 17,5
[^18@-d9a46c93-e47f-42f4-8c63-d256ea7ffb35]: St 2,7; 6,3; G 34,14