1 Khi con ngồi ăn với kẻ có chức quyền,
1 hãy để ý kỹ người đối diện1.
2 Nếu con vốn tham ăn, hãy đặt dao kề cổ2.
3 Đừng 1@thèm thuồng cao lương mỹ vị của hắn,
3 vì đó là thứ đồ ăn phỉnh gạt3.
4 Chớ nhọc công thu tích của cải,
4 và cũng đừng bận tâm đến nó ;
5 mắt con vừa thấy, nó đã chẳng còn,
5 vì nó mọc cánh bay đi mất,
5 tựa đại bàng bay tới trời cao.
6 Chớ ăn bánh của quân xấu bụng,
6 đừng 2@thèm thuồng cao lương mỹ vị của hắn.
7 Vì lòng hắn nghĩ sao, con người hắn như vậy.
7 Hắn mời con : “Ăn uống đi nào !”
7 Nhưng đâu phải hắn có lòng với con.
8 Mẩu bánh vừa nuốt vào, con đã phải thổ ra4.
8 Mất công toi bao nhiêu lời tốt đẹp,
9 con đừng nói vào tai đứa dốt,
9 vì nó sẽ khinh dể lời lẽ khôn ngoan của con.
10 Con chớ chuyển dời 3@đường ranh cũ5,
10 cũng đừng xâm phạm cánh đồng của trẻ mồ côi,
11 vì Đấng cứu chuộc6 chúng là Đấng hùng mạnh,
11 chính Người sẽ 4@biện hộ cho chúng chống lại con.
12 Con hãy để tâm đón lấy lời huấn dụ,
12 và lắng tai nghe điều 5@hiểu biết.
13 Đừng ngại gì khi phải phạt trẻ con,
13 nếu con 6@đánh nó bằng roi, nó đâu có chết.
14 Lấy roi đánh nó là cứu nó khỏi 7@âm ty7.
15 Hỡi con, tâm trí con khôn ngoan
15 thì lòng dạ thầy cũng vui sướng.
16 Môi miệng con nói những lời chính trực
16 thì tâm hồn thầy sẽ mừng rỡ hân hoan8.
17 Đừng để lòng con 8@phân bì với quân tội lỗi,
17 nhưng hãy luôn kính sợ ĐỨC CHÚA9,
18 vì chắc chắn con có một 9@tương lai
18 và niềm hy vọng của con sẽ không thành mây khói.
19 Hỡi con, hãy nghe thầy và con sẽ nên khôn,
19 hãy hướng lòng con theo chính đạo.
20 Đừng nhập bọn với quân chè chén say sưa,
20 với những kẻ chỉ mê ăn mê nhậu.
21 Bởi vì kẻ say sưa ăn nhậu ắt sẽ phải túng nghèo ;
21 kẻ 10@mơ màng buồn ngủ sẽ khố rách áo ôm.
22 Hãy lắng nghe cha con, đấng sinh thành ra con,
22 đừng khinh dể 11@mẹ con khi người già yếu.
23 Chân lý và khôn ngoan, nghiêm huấn và hiểu biết,
23 con hãy mua lấy chứ đừng bán đi.
24 Thân phụ người công chính sẽ mừng vui,
24 đấng sinh thành người khôn sẽ hoan hỷ.
25 Ước gì cha mẹ con được 12@hỷ hoan
25 và người sinh ra con được mừng rỡ.
26 Hỡi con, hãy hết lòng tin tưởng vào thầy
26 và hãy để mắt noi gương thầy10.
27 Vì gái điếm là 13@hố sâu
27 và phụ nữ ngoại tình là giếng hẹp11.
28 Nó khác nào kẻ cướp 14@rình chờ
28 hòng tăng số những kẻ bất trung trong nhân loại.
29 Ai kêu : “Than ôi !” ? Ai kêu : “Khổ quá !” ?12
29 Ai cứ gây gổ ? Ai phải thở than ?
29 Ai chịu những vết thương vô lý ?
29 Ai có đôi mắt đỏ ngầu ?
30 Đó là kẻ nấn ná mãi bên ly rượu,
30 là người đã nếm đủ thứ rượu ngon.
31 Nhìn rượu làm chi : rượu màu đỏ hồng,
31 óng ánh trong ly, rồi trôi xuống cổ.
32 Nhưng rốt cuộc, rượu như rắn cắn,
32 như nọc độc hổ mang.
33 Mắt con sẽ thấy những điều kỳ dị,
33 lòng con tuôn ra bao chuyện nhảm nhí.
34 Con như người bồng bềnh giữa biển khơi,
34 lắc lư trên cột buồm.
35 “Bị người đánh, tôi chẳng biết đau,
35 bị người đập, tôi đâu cảm thấy.
35 Đến bao giờ mới tỉnh rượu đây
35 để tôi lại kiếm thêm ly nữa ?”

  1. Người đối diện ở đây là kẻ có chức quyền. Cũng có thể hiểu câu này theo nghĩa : phải để ý đến những gì trước mặt mình, tức phải biết chọn đồ ăn. [1]

  2. Có thể đây là lối nói gợi hình để chỉ sự tự chủ. [2]

  3. Đồ ăn phỉnh gạt là thứ đồ ăn được mời với ý hướng xấu, nhằm lôi kéo ta vào những mưu mô tà vạy (x. Tv 141,4). [3]

  4. Thổ ra vì kinh tởm thái độ gạt gẫm của chủ nhà. Lời tốt đẹp là những lời khen ngợi, cám ơn trước sự hiếu khách. [4]

  5. Nếu hiểu ở đây là đường ranh của người goá bụa (15,25) thì rất hợp với vế sau. [5]

  6. Người chuộc (Gö´ël) là người có bổn phận giúp họ hàng thân thuộc của mình lấy lại đất đai (x. Lv 25,25), hay trả thù cho họ (x. Ds 35,12.19). Ở đây người chuộc là chính Thiên Chúa, Đấng là Cha nuôi dưỡng cô nhi, Đấng đỡ bênh quả phụ (Tv 68,6). [6]

  7. Chính việc sửa phạt con sẽ giúp nó tránh cái chết thể lý. [7]

  8. ds : thận của thầy. Người Do-thái coi tim và thận chẳng những là bộ phận quan trọng của thân xác, mà còn là trung tâm của đời sống trí tuệ, luân lý và tôn giáo (x. Gr 11,20 ; Tv 26,2). Các bản dịch thường dịch tim thận thành tâm can. [8]

  9. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [9]

  10. ds : hãy cho thầy trái tim của con, và để mắt con vui thoả trong đường lối của thầy. [10]

  11. Hố sâu hay giếng hẹp đều khó ra nếu đã lỡ rơi vào. [11]

  12. Đây là một mô tả sống động về tình cảnh đáng thương của người say rượu, cả về thể lý lẫn tâm lý. Có một lời cảnh giác về nguy hiểm của chuyện say sưa (cc. 31-32). [12]

  13. Cn 23,6 [1@]

  14. Cn 23,3 [2@]

  15. Cn 15,25; 22,28 [3@]

  16. Cn 22,23 [4@]

  17. Cn 22,17 [5@]

  18. Cn 13,24; 19,18 [6@]

  19. Cn 1,12 [7@]

  20. Cn 3,31 [8@]

  21. Cn 24,14 [9@]

  22. Cn 6,10; 24,33-34 [10@]

  23. Cn 15,20; 30,17 [11@]

  24. Cn 10,1 [12@]

  25. Cn 22,14 [13@]

  26. Cn 7,12 [14@]