1 Trong thời vua Giơ-hô-gia-kim1, vua Ba-by-lon2 là Na-bu-cô-đô-nô-xo34 tiến lên đánh vua Giơ-hô-gia-kim56 ; vua này phải chịu lệ thuộc trong vòng ba năm rồi lại nổi lên chống vua Ba-by-lon7. 2 ĐỨC CHÚA89 sai những toán quân Can-đê10, A-ram11, Mô-áp12 và những toán quân của con cái Am-mon13 đến hại vua Giơ-hô-gia-kim14. Người sai chúng đến tấn công Giu-đa15 để huỷ diệt xứ này, theo lời ĐỨC CHÚA16 đã dùng các ngôn sứ, tôi trung của Người mà phán. 3 Điều ấy đã xảy ra cho Giu-đa17 hoàn toàn do mệnh lệnh của ĐỨC CHÚA18 với mục đích đẩy Giu-đa19 đi cho khuất nhan Người, vì các tội vua Mơ-na-se20 đã phạm, vì mọi việc 1@vua đã làm21, 4 và cũng vì máu vô tội vua đã đổ làm cho Giê-ru-sa-lem22 ngập tràn máu vô tội23, và ĐỨC CHÚA24 không muốn tha thứ. 5 2@Các truyện còn lại của vua Giơ-hô-gia-kim25 và mọi việc vua làm đã chẳng được ghi chép trong sách Sử biên niên các vua Giu-đa26 đó sao ? 6 Vua Giơ-hô-gia-kim27 đã an nghỉ với tổ tiên28, và con vua là Giơ-hô-gia-khin lên ngôi kế vị. 7 Vua Ai-cập29 không còn ra khỏi xứ mình nữa, vì vua Ba-by-lon30 đã lấy tất cả những gì thuộc về vua Ai-cập31 từ Suối32 Ai-cập cho đến sông Êu-phơ-rát33.

Dẫn vào triều vua 3@Giơ-hô-gia-khin34 (598)

8 Giơ-hô-gia-khin lên ngôi vua khi được mười tám tuổi, và trị vì ba tháng ở Giê-ru-sa-lem35. Mẹ vua tên là Nơ-khút-ta36, con gái ông En-na-than3738, bà là người Giê-ru-sa-lem39. 9 Vua đã làm điều dữ trái mắt ĐỨC CHÚA40, hệt như vua cha.

Cuộc 4@lưu đày thứ nhất41

10 Khi ấy, các thuộc hạ của Na-bu-cô-đô-nô-xo42, vua Ba-by-lon43, tiến lên đánh Giê-ru-sa-lem44, và thành bị vây hãm. 11 Na-bu-cô-đô-nô-xo45, vua Ba-by-lon46, đến đánh thành, trong khi các thuộc hạ của vua vây hãm thành. 12 Giơ-hô-gia-khin, vua Giu-đa47, cùng với mẹ vua, các thuộc hạ, các tướng lãnh và thái giám của vua ra hàng vua Ba-by-lon48. Vua đã bị bắt vào năm thứ tám triều vua Ba-by-lon4950. 13 Vua Na-bu-cô-đô-nô-xo51 đưa mọi 5@kho tàng của Nhà ĐỨC CHÚA52 và các kho tàng của hoàng cung ra khỏi đó. Vua đập bể mọi đồ bằng vàng mà Sa-lô-môn53, vua Ít-ra-en54, đã làm để dùng trong đền thờ ĐỨC CHÚA55, như ĐỨC CHÚA56 đã phán57. 14 Vua bắt toàn thể Giê-ru-sa-lem58, mọi tướng lãnh và mọi dũng sĩ đi đày, tất cả là mười ngàn người phải đi đày59, cùng với mọi thợ rèn và thợ làm khoá ; không sót lại một ai, trừ dân cùng đinh trong xứ. 15 Vua đày vua Giơ-hô-gia-khin sang Ba-by-lon6061 ; vua đày mẹ vua này, các cung phi, các thái giám và phú hào trong xứ, từ Giê-ru-sa-lem62 sang Ba-by-lon63. 16 Tất cả những người có thế giá, bảy ngàn người, thợ rèn và thợ làm khoá, một ngàn người, và tất cả các binh lính, cũng bị vua đày sang Ba-by-lon64. 17 Vua Ba-by-lon65 đặt ông Mát-tan-gia66 là chú của vua Giơ-hô-gia-khin67 làm vua thay thế ; vua Ba-by-lon68 đổi tên vua Mát-tan-gia69 là Xít-ki-gia70-hu.

Dẫn vào triều vua 6@Xít-ki-gia71-hu ở Giu-đa72 (598-587)

18 Xít-ki-gia73-hu lên ngôi vua khi được hai mươi mốt tuổi, và trị vì mười một năm ở Giê-ru-sa-lem74. Mẹ của vua là Kha-mi-tan7576, con gái ông Giếc-mơ-gia-hu77 ; bà là người Líp-na78. 19 Vua đã làm điều dữ trái mắt ĐỨC CHÚA79, hệt như vua Giơ-hô-gia-kim80. 20 Chính vì ĐỨC CHÚA81 nổi 7@cơn thịnh nộ mà sự việc đã xảy ra như thế tại Giê-ru-sa-lem82 và Giu-đa83, cho đến khi Người xua đuổi họ đi khuất nhan Người.

  1. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [1]

  2. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [2]

  3. English: Nebuchadnzzar | French: Nabuchodonosor | Latin: Nabuchodonosor | Origin: נְבוּכַדְרֶאצַּר -- Ναβουχοδονοσορ | Vietnamese: Na-bu-cô-đô-nô-xo -- Gr 46,2 ; Ed 29,19 [3]

  4. Na-bu-cô-đô-nô-xo (605-562 tCN) : người sáng lập đế quốc Tân Ba-by-lon. Sau chiến thắng Các-cơ-mít, cả Ai-cập và Ít-ra-en đều thuộc quyền đế quốc Ba-by-lon (c.7). Lịch sử của những năm tháng thăng trầm cuối cùng và hai cuộc lưu đày của Giu-đa gắn chặt với tên tuổi vị vua này (x. 2 V 24,7 ; Gr 46,2). [4]

  5. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [5]

  6. Sau chiến thắng Các-cơ-mít (605 tCN), vua Na-bu-cô-đô-nô-xo tiếp tục chinh phục mở rộng bờ cõi, trong đó có Pa-lét-tin (604 tCN). Nhưng sau ba năm tùng phục (601 tCN) vua Giơ-hô-gia-kim nổi lên chống lại. [6]

  7. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [7]

  8. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [8]

  9. Đức Chúa : M ; ông (Na-bu-cô-đô-nô-xo) : LXX. Trước khi trực tiếp đánh Giê-ru-sa-lem (597), Na-bu-cô-đô-nô-xo sai các nước chư hầu lân cận đến quấy phá Giu-đa (x. 24,10-16 ; Gr 24,1 ; 27,19-20 ; 29,1-2 ; 35,11 ; v.v.). [9]

  10. English: Chaldaeans | French: Chaldée, Chaldéen | Latin: Chaldaeus | Origin: כַשְׂדִּים | Vietnamese: Can-đê -- 2 V 24,2 [10]

  11. English: Aram | French: Aram | Latin: Aram | Origin: אֲרָם | Vietnamese: A-ram 1 -- người A-ram, St 10,22 [11]

  12. English: Moab | French: Moab | Latin: Moab | Origin: מוֹאָב | Vietnamese: Mô-áp 1 -- miền đất và dân ở bên kia sông Gio-đan, Ds 22,1 [12]

  13. English: Moabites | French: Moabites | Latin: Moabitae | Origin: מֹאָבִים | Vietnamese: Mô-áp 2 (người) -- thường được nhắc cùng với dân Am-mon, Đnl 2,11.29 ; St 19,36-38 [13]

  14. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [14]

  15. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [15]

  16. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [16]

  17. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [17]

  18. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [18]

  19. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [19]

  20. English: Manasseh | French: Manassé | Latin: Manasse | Origin: מְנַשֶּׁה | Vietnamese: Mơ-na-se 1 -- con ông Giu-se, thủy tổ chi tộc Mơ-na-se, Ds 27,1 [20]

  21. X. 21,1tđ ; 21,11-15. [21]

  22. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [22]

  23. X. 21,16+. [23]

  24. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [24]

  25. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [25]

  26. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [26]

  27. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [27]

  28. Sách Sb và Gr lại trình bày khác (x. 2 Sb 36,6 ; Gr 22,18-19). [28]

  29. English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [29]

  30. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [30]

  31. English: Egypt | French: Égypte | Latin: AEgyptus | Origin: מִצְרַיׅם מָצוֹר | Vietnamese: Ai-cập 1 -- nước Ai-cập, St 12,10 ; 2 V 19,24 ; Is 37,25 [31]

  32. English: Fountain Gate | French: Source -- (porte de la) | Latin: Fontis (porta) | Origin: עַיׅן ‎(שַׁעַר) | Vietnamese: Suối (cửa) -- Nkm 2,14 [32]

  33. English: Euphrates | French: Euphrate, Perath | Latin: Euphrates | Origin: הוּאפְרָת | Vietnamese: Êu-phơ-rát -- sông Cả, St 2,14 ; Gr 13,4-7 [33]

  34. Vua Giơ-hô-gia-khin còn có nhiều tên khác : Giơ-khon-gia (x. Gr 27,20 ; 28,4 ; 29,2 ; 1 Sb 3,16-17 ; Et 2,6), Giơ-khon-gia-hu (x. Gr 24,1), Khon-gia-hu (x. Gr 22,24.28 ; 37,1). [34]

  35. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [35]

  36. English: Nehushta | French: Nehoushta | Latin: Naestha | Origin: נְחֻשְׁתָּא | Vietnamese: Nơ-khút-ta -- 2 V 24,8 [36]

  37. English: Elnathan | French: Elnatân | Latin: Elnathan | Origin: אֶלְנָתָן | Vietnamese: En-na-than 1 -- con ông Ác-bo, Gr 26,22 [37]

  38. En-na-than : một viên chức cao cấp của triều đình (x. Gr 26,22 ; 36,12.25). [38]

  39. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [39]

  40. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [40]

  41. Tội của vua Mơ-na-se làm cho Đức Chúa không còn muốn tha thứ cho Giu-đa nữa (x. 24,4). Hình phạt mà các ngôn sứ loan báo sẽ được thực hiện (x. 21,11-16). Hai cuộc lưu đày như hai biến cố nổi bật trong việc Thiên Chúa từ bỏ và trừng phạt Giu-đa (x. 24,10-16 ; 25,8-21). [41]

  42. English: Nebuchadnzzar | French: Nabuchodonosor | Latin: Nabuchodonosor | Origin: נְבוּכַדְרֶאצַּר -- Ναβουχοδονοσορ | Vietnamese: Na-bu-cô-đô-nô-xo -- Gr 46,2 ; Ed 29,19 [42]

  43. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [43]

  44. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [44]

  45. English: Nebuchadnzzar | French: Nabuchodonosor | Latin: Nabuchodonosor | Origin: נְבוּכַדְרֶאצַּר -- Ναβουχοδονοσορ | Vietnamese: Na-bu-cô-đô-nô-xo -- Gr 46,2 ; Ed 29,19 [45]

  46. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [46]

  47. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [47]

  48. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [48]

  49. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [49]

  50. Theo sử Ba-by-lon và Gr 52,28, vua bị bắt vào năm thứ bảy triều vua Na-bu-cô-đô-nô-xo (598-597 tCN). [50]

  51. English: Nebuchadnzzar | French: Nabuchodonosor | Latin: Nabuchodonosor | Origin: נְבוּכַדְרֶאצַּר -- Ναβουχοδονοσορ | Vietnamese: Na-bu-cô-đô-nô-xo -- Gr 46,2 ; Ed 29,19 [51]

  52. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [52]

  53. English: Solomon | French: Salomon | Latin: Salomon | Origin: שְׁלֹ מֹה | Vietnamese: Sa-lô-môn 1 -- con vua Đa-vít, 1 Sb 22,9 [53]

  54. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [54]

  55. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [55]

  56. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [56]

  57. X. 20,16-18. [57]

  58. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [58]

  59. Cc. 13-14 và 15-16 có lẽ là hai sưu tập khác nhau được gộp chung lại (x. Gr 25,28-30). [59]

  60. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [60]

  61. X. 25,27-30. [61]

  62. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [62]

  63. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [63]

  64. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [64]

  65. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [65]

  66. English: Mattaniah | French: Mattanya | Latin: Matthanias | Origin: מַתַּנְיָה | Vietnamese: Mát-tan-gia 1 -- tên của vua Xít-ki-gia-hu trước khi lên ngôi, -- 2 V 24,17 [66]

  67. ds : Chú của ông. Mát-tan-gia là em cùng mẹ của vua Giơ-hô-a-khát (x. 23,31 ; 1 Sb 3,15 ; 2 Sb 36,10 ; Gr 25,1). [67]

  68. English: Babylon | French: Babylone, Babylonie | Latin: Babylon | Origin: בָּבֶל | Vietnamese: Ba-by-lon 1 -- miền, đế quốc, 2 V 17,24 [68]

  69. English: Mattaniah | French: Mattanya | Latin: Matthanias | Origin: מַתַּנְיָה | Vietnamese: Mát-tan-gia 1 -- tên của vua Xít-ki-gia-hu trước khi lên ngôi, -- 2 V 24,17 [69]

  70. English: Mattaniah | French: Mattanya | Latin: Matthanias | Origin: מַתַּנְיָה | Vietnamese: Mát-tan-gia 1 -- tên của vua Xít-ki-gia-hu trước khi lên ngôi, -- 2 V 24,17 [70]

  71. English: Mattaniah | French: Mattanya | Latin: Matthanias | Origin: מַתַּנְיָה | Vietnamese: Mát-tan-gia 1 -- tên của vua Xít-ki-gia-hu trước khi lên ngôi, -- 2 V 24,17 [71]

  72. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [72]

  73. English: Mattaniah | French: Mattanya | Latin: Matthanias | Origin: מַתַּנְיָה | Vietnamese: Mát-tan-gia 1 -- tên của vua Xít-ki-gia-hu trước khi lên ngôi, -- 2 V 24,17 [73]

  74. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [74]

  75. English: Hamital | French: Hamoutal | Latin: Amital | Origin: חֲמיּטַל | Vietnamese: Kha-mi-tan -- 2 V 24,18 ; Gr 52,1 [75]

  76. Kha-mi-tan hoặc Kha-mu-tan (x. 23,31+ ; x. thêm 24,17+). [76]

  77. English: Jeremiah | French: Yirmeyahou | Latin: Ieremias | Origin: יׅרְמְיָהוּ | Vietnamese: Giếc-mơ-gia-hu 1 -- cha của ông Gia-a-dan-gia, Gr 35,3 [77]

  78. English: Libnath | French: Livna | Latin: Lebna | Origin: לִבְנָה | Vietnamese: Líp-na 1 -- một chặng dừng chân trong cuộc xuất hành, -- Ds 33,20-21 [78]

  79. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [79]

  80. English: Jehoiakim | French: Yoyaqim | Latin: Ioachim | Origin: יְהוֹיָקִים | Vietnamese: Giơ-hô-gia-kim -- con vua Giô-si-gia, còn gọi là En-gia-kim, -- 2 V 23,24.36 [80]

  81. English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [81]

  82. English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [82]

  83. English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [83]

  84. 2 V 21,16 [1@]

  85. 2 Sb 36,8ss [2@]

  86. 2 Sb 36,9ss [3@]

  87. 2 Sb 36,10ss [4@]

  88. 2 V 20,17 [5@]

  89. 2 Sb 36,11-12ss; Gr 52,1-3 [6@]

  90. 2 V 22,17; 23,26-27 [7@]