books/bible/versions/ktcgkpv.org/kt2011/is/5/5.html

<h1><sup><a href="#fn-1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">1@</a></sup>Bài ca vườn nho<sup><a href="#fn-1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">1</a></sup></h1>

<blockquote><sup><b>1</b></sup> Tôi xin hát tặng bạn thân tôi</blockquote>

<blockquote><sup><b>1</b></sup> bài ca của bạn về vườn nho của mình.</blockquote>

<blockquote><sup><b>1</b></sup> Bạn thân tôi có một vườn nho trên sườn đồi mầu mỡ.</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> Anh ra tay cuốc đất nhặt đá,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> giống nho quý đem trồng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> giữa vườn anh xây một vọng gác,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> rồi khoét bồn đạp nho.</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> Anh những mong nó sinh trái tốt,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> nó lại sinh nho dại.</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> Vậy bây giờ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> dân Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">2</a></sup> và người Giu-đa<sup><a href="#fn-3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">3</a></sup> hỡi,</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> xin <sup><a href="#fn-2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">2@</a></sup>phân xử đôi đàng giữa tôi với vườn nho.</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> Có gì làm hơn được cho vườn nho của tôi,</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> mà tôi đã chẳng làm ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> Tôi những mong trái tốt,</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> sao nó sinh nho dại ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> Vậy bây giờ tôi cho các người biết</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> tôi đối xử thế nào với vườn nho của tôi :</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> hàng giậu thì chặt phá</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> cho vườn bị tan hoang,</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> bờ tường thì đập đổ</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> cho vườn bị giày xéo.</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> Tôi sẽ biến thửa vườn thành</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> mảnh đất hoang vu,</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> không tỉa cành nhổ cỏ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> <sup><a href="#fn-3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">3@</a></sup>gai góc mọc um tùm ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> sẽ truyền lệnh cho mây đừng đổ <sup><a href="#fn-4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">4@</a></sup>mưa tưới xuống.</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> Vườn nho của ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">4</a></sup> các đạo binh</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> chính là nhà Ít-ra-en<sup><a href="#fn-5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">5</a></sup> đó ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> cây nho Chúa mến yêu quý chuộng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> ấy chính là người xứ Giu-đa<sup><a href="#fn-6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">6</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> Người những mong họ sống công bằng<sup><a href="#fn-7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">7</a></sup>,</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> mà chỉ thấy toàn là đổ máu ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> đợi chờ họ làm điều chính trực,</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> mà chỉ nghe vẳng tiếng khóc than.</blockquote>

<h1>Các lời <sup><a href="#fn-5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">5@</a></sup>nguyền rủa<sup><a href="#fn-8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">8</a></sup></h1>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> Khốn thay những kẻ tậu hết nhà nọ đến nhà kia</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> nối thêm ruộng này đến ruộng khác,</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> tới mức không còn chỗ trống nào</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> và chỉ còn một mình các người ở lại trong xứ !</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> Tai tôi nghe tiếng ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">9</a></sup> các đạo binh thề rằng :</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> nhà cửa có nhiều cũng sẽ tan hoang,</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> có lớn và đẹp cũng không người ở.</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> <sup><a href="#fn-6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">6@</a></sup>Mười sào nho</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> chỉ cho một thùng rượu,</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> một tạ hạt giống</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> chỉ cho một giạ lúa.</blockquote>

<blockquote><sup><b>11</b></sup> Khốn thay những người dậy sớm để chạy theo <sup><a href="#fn-7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">7@</a></sup>ma men,</blockquote>

<blockquote><sup><b>11</b></sup> những kẻ kề cà mãi tới khuya, cho rượu nung đốt chúng.</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> Giữa tiếng đàn sắt, đàn cầm, tiếng trống con và tiếng sáo,</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> chúng chè chén say sưa ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> còn hành động của ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">10</a></sup>, chúng không ngó ngàng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> việc <sup><a href="#fn-8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">8@</a></sup>tay Người làm<sup><a href="#fn-11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">11</a></sup>, chúng chẳng nhìn xem.</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> Bởi thế, dân Ta bị lưu đày</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> vì thiếu hiểu biết ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> hàng quyền quý chết đói,</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> quần chúng phải khát khô.</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> Bởi thế, âm ty mở họng lớn,</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> há mồm to quá chừng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> hàng quý tộc và quần chúng của thành xuống đó</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> cùng với tiếng reo vui ồn ào.</blockquote>

<blockquote><sup><b>15</b></sup> <sup><a href="#fn-9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">9@</a></sup>Phàm nhân đã bị hạ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>15</b></sup> con người đã bị đè sát đất,</blockquote>

<blockquote><sup><b>15</b></sup> bọn kiêu căng đã phải cúi mặt chẳng dám nhìn lên.</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">12</a></sup> các đạo binh sẽ được suy tôn</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> khi Người phán quyết,</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> và Thiên Chúa <sup><a href="#fn-10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">10@</a></sup>chí thánh</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> sẽ biểu dương sự thánh thiện của Người,</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> khi Người bày tỏ đức <sup><a href="#fn-11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">11@</a></sup>công minh.</blockquote>

<blockquote><sup><b>17</b></sup> <sup><a href="#fn-12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">12@</a></sup>Chiên con sẽ gặm cỏ ở đó, như trong đồng cỏ của chúng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>17</b></sup> ngoại kiều sẽ kiếm ăn trong chốn hoang tàn xưa đầy súc vật béo.</blockquote>

<blockquote><sup><b>18</b></sup> Khốn thay những kẻ lấy dây gian tà<sup><a href="#fn-13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">13</a></sup> kéo lầm lỗi,</blockquote>

<blockquote><sup><b>18</b></sup> và dùng thừng kéo xe mà lôi theo tội ác.</blockquote>

<blockquote><sup><b>19</b></sup> Chúng nói<sup><a href="#fn-14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">14</a></sup> : “Ước chi Người <sup><a href="#fn-13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">13@</a></sup>vội vàng, mau mắn</blockquote>

<blockquote><sup><b>19</b></sup> thực hiện công việc của Người, để chúng tôi trông thấy.</blockquote>

<blockquote><sup><b>19</b></sup> Ước chi kế hoạch của Đức Thánh Ít-ra-en<sup><a href="#fn-15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">15</a></sup></blockquote>

<blockquote><sup><b>19</b></sup> được đem ra thi hành,</blockquote>

<blockquote><sup><b>19</b></sup> cho chúng tôi hay biết.”</blockquote>

<blockquote><sup><b>20</b></sup> Khốn thay những kẻ bảo</blockquote>

<blockquote><sup><b>20</b></sup> <sup><a href="#fn-14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">14@</a></sup>cái tốt là xấu, cái xấu là tốt,</blockquote>

<blockquote><sup><b>20</b></sup> những kẻ biến tối thành sáng, sáng thành tối,</blockquote>

<blockquote><sup><b>20</b></sup> biến cay đắng thành ngọt ngào, ngọt ngào thành cay đắng.</blockquote>

<blockquote><sup><b>21</b></sup> Khốn thay những kẻ coi mình là <sup><a href="#fn-15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">15@</a></sup>khôn ngoan<sup><a href="#fn-16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">16</a></sup>,</blockquote>

<blockquote><sup><b>21</b></sup> và cho mình là thông minh,</blockquote>

<blockquote><sup><b>22</b></sup> khốn thay những anh hùng tửu lượng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>22</b></sup> những tay vô địch nghề pha chế rượu nồng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>23</b></sup> những kẻ vì nhận quà hối lộ</blockquote>

<blockquote><sup><b>23</b></sup> mà tuyên bố kẻ có tội là công chính,</blockquote>

<blockquote><sup><b>23</b></sup> và phủ nhận sự công chính của người công chính.</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> Vì thế, như lưỡi lửa thiêu rơm,</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> và cỏ khô tiêu tan trong ngọn lửa,</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> rễ chúng sẽ ra như mục nát,</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> và nụ hoa của chúng sẽ bay lên như bụi,</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> vì chúng đã khinh thường luật của ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">17</a></sup> các đạo binh,</blockquote>

<blockquote><sup><b>24</b></sup> và coi nhẹ lời của Đức Thánh Ít-ra-en<sup><a href="#fn-18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">18</a></sup>.</blockquote>

<h1>Cơn thịnh nộ của ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">19</a></sup></h1>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> <sup><a href="#fn-20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">20</a></sup>Vì thế, ĐỨC CHÚA <sup><a href="#fn-21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">21</a></sup>đã nổi cơn thịnh nộ với dân Người,</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> Người đã giơ tay phạt chúng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> Người đánh chúng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> khiến núi non chấn động,</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> và thây chúng như rác rưởi giữa phố phường.</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> Dầu thế, Người vẫn chưa nguôi cơn thịnh nộ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>25</b></sup> và <sup><a href="#fn-16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">16@</a></sup>tay Người vẫn còn giơ lên.</blockquote>

<h1>Kêu gọi kẻ xâm lăng<sup><a href="#fn-22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">22</a></sup></h1>

<blockquote><sup><b>26</b></sup> Người sẽ phất cờ hiệu cho một <sup><a href="#fn-17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">17@</a></sup>dân tộc từ phương xa,</blockquote>

<blockquote><sup><b>26</b></sup> huýt nó từ tận cùng cõi đất,</blockquote>

<blockquote><sup><b>26</b></sup> và kìa, nó đang đến vội vàng, nhanh nhẹn.</blockquote>

<blockquote><sup><b>27</b></sup> Trong hàng ngũ nó, không ai mệt lả, không kẻ lao đao,</blockquote>

<blockquote><sup><b>27</b></sup> không ai chợp mắt,</blockquote>

<blockquote><sup><b>27</b></sup> không kẻ ngủ mê,</blockquote>

<blockquote><sup><b>27</b></sup> không ai cởi thắt lưng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>27</b></sup> không ai đứt quai dép.</blockquote>

<blockquote><sup><b>28</b></sup> Tên của chúng mài nhọn,</blockquote>

<blockquote><sup><b>28</b></sup> cung của chúng đều giương,</blockquote>

<blockquote><sup><b>28</b></sup> vó ngựa chúng khác nào đá lửa,</blockquote>

<blockquote><sup><b>28</b></sup> bánh xe chúng dường như gió lốc.</blockquote>

<blockquote><sup><b>29</b></sup> Tiếng chúng rống như <sup><a href="#fn-18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">18@</a></sup>sư tử cái<sup><a href="#fn-23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">23</a></sup>, chúng rống lên như sư tử con,</blockquote>

<blockquote><sup><b>29</b></sup> chúng gầm lên, bắt mồi,</blockquote>

<blockquote><sup><b>29</b></sup> tha đi mà không có ai giật lại.</blockquote>

<blockquote><sup><b>30</b></sup> Nhưng trong ngày đó,</blockquote>

<blockquote><sup><b>30</b></sup> sẽ có tiếng gầm lên chống lại chúng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>30</b></sup> như tiếng gầm của biển.</blockquote>

<blockquote><sup><b>30</b></sup> Người ta sẽ nhìn mặt đất, thì này : <sup><a href="#fn-19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">19@</a></sup>bóng tối<sup><a href="#fn-24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec" id="fnref-24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">24</a></sup> và ngặt nghèo,</blockquote>

<blockquote><sup><b>30</b></sup> và ánh sáng bị mây mù làm cho tối tăm.</blockquote>
<hr>

<ol><li id="fn-1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>5,1-7 : Bài ca này thuộc giai đoạn đầu sứ vụ của I-sai-a. Hs 10,1 đã dùng hình ảnh vườn nho để nói về Ít-ra-en. Gr 2,21 ; 5,10 ; 6,9 ; 12,10 ; Ed 15,1-8 ; 17,3-10 ; 19,10-14 ; Tv 80 cũng dùng hình ảnh này. I-sai-a kể số phận của một vườn nho không sinh trái như chủ mong muốn, để áp dụng vào Ít-ra-en và Giu-đa. Is 27,2-5 trở lại đề tài này lần nữa. [<a href="#fnref-1-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">1</a>]</p></li>

<li id="fn-2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-2-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">2</a>]</p></li>

<li id="fn-3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [<a href="#fnref-3-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">3</a>]</p></li>

<li id="fn-4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-4-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">4</a>]</p></li>

<li id="fn-5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-5-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">5</a>]</p></li>

<li id="fn-6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Judah | French: Juda | Latin: Iuda | Origin: יְהוּדָה | Vietnamese: Giu-đa 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,35 [<a href="#fnref-6-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">6</a>]</p></li>

<li id="fn-7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p><em>Công bằng – đổ máu ; chính trực – khóc than</em> : HR chơi chữ : mišPä† – misPäH ; c•däqâ – cü`äqâ. Từ misPäH hiếm dùng nên người ta chỉ dựa vào sự đối xứng của hai cặp này, và so với tiếng Ả-rập, mà đoán nghĩa là <em>đổ máu</em>. [<a href="#fnref-7-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">7</a>]</p></li>

<li id="fn-8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p><em>Khốn thay</em> là một lối rao giảng của các ngôn sứ. I-sai-a gần với A-mốt ở thể văn này. Chúa Giê-su cũng sử dụng thể loại này (x. Lc 6,24-26). – Ở chương này có 6 lời nguyền rủa, ở 10,1-4 có một lời nữa cùng một đề tài, nên người ta nghĩ rằng có thể 10,1-4 là lời thứ bảy thuộc cụm sưu tập này, sau tình cờ bị tách ra. – Tội lấn đất, chiếm nhà, chống lại kế hoạch của Thiên Chúa khi ban Đất Hứa (x. Đnl 1,8 ; 15,1-11 ; Lv 25,23-28). [<a href="#fnref-8-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">8</a>]</p></li>

<li id="fn-9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-9-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">9</a>]</p></li>

<li id="fn-10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-10-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">10</a>]</p></li>

<li id="fn-11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p><em>Việc tay Người làm</em> (x. 5,19 ; 28,21 ; 31,1 ; 45,11) là một chủ đề thần học của I-sai-a. Với 4 từ đồng nghĩa, luôn để ở số ít, I-sai-a muốn cho thấy việc của Thiên Chúa, kế hoạch của Thiên Chúa là duy nhất qua nhiều hình thức, nhiều giai đoạn khác nhau. [<a href="#fnref-11-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">11</a>]</p></li>

<li id="fn-12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-12-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">12</a>]</p></li>

<li id="fn-13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p><em>Dây gian tà</em> có thể ám chỉ tới những bùa phép nhằm thúc đẩy mọi sự diễn ra cho mau. Ý nghĩa câu này là họ cứ chồng chất tội lỗi, bị tội lỗi quấn lấy. [<a href="#fnref-13-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">13</a>]</p></li>

<li id="fn-14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Họ chế giễu và thách đố chính điều I-sai-a rao giảng : ngày của Thiên Chúa, việc của Thiên Chúa. [<a href="#fnref-14-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">14</a>]</p></li>

<li id="fn-15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-15-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">15</a>]</p></li>

<li id="fn-16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Kẻ tự cho mình là khôn, không tìm ý Chúa (x. Cn 3,7 ; 26,12 ; 30,11 ; Am 5,18). [<a href="#fnref-16-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">16</a>]</p></li>

<li id="fn-17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-17-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">17</a>]</p></li>

<li id="fn-18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-18-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">18</a>]</p></li>

<li id="fn-19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-19-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">19</a>]</p></li>

<li id="fn-20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Có vẻ như là một điệp khúc trong 9,7-20. Do đó người ta cho rằng 5,25-30 là một khúc liền với 9,7-20. [<a href="#fnref-20-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">20</a>]</p></li>

<li id="fn-21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-21-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">21</a>]</p></li>

<li id="fn-22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>5,26-30 : Đoàn quân xâm lược hùng mạnh được coi là công cụ của Thiên Chúa. I-sai-a không nêu tên, nhưng thời của ông thì đoàn quân Át-sua mở nhiều cuộc viễn chinh : các năm 735, 722, 711, 701. Việc I-sai-a không nêu tên còn cho phép hiểu đây là một hình ảnh chung : Thiên Chúa gọi một dân xa lạ tới làm công cụ trừng phạt như đã ngăm đe (x. Đnl 28,49-52). – Trong khúc này, HR dùng đại từ ngôi thứ ba số ít theo nghĩa tập hợp để nói về <em>một dân tộc</em>, nhưng trong cc. 28-30, bản dịch dùng đại từ <em>chúng</em> cho hợp với câu tiếng Việt. Ở c.26, HR để <em>dân tộc</em> ở dạng số nhiều, nhưng đại từ ngay sau đó lại là số ít, nên có lẽ dạng số nhiều là do chép lầm. [<a href="#fnref-22-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">22</a>]</p></li>

<li id="fn-23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Các vua Át-sua tự ví như sư tử nổi giận. Ngôn sứ Na-khum gọi Ni-ni-vê (thủ đô của Át-sua) là hang sư tử. Tại Giu-đa cũng có nhiều sư tử, nên tiếng sư tử rống cũng là hình ảnh quen thuộc đối với dân Giu-đa. [<a href="#fnref-23-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">23</a>]</p></li>

<li id="fn-24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p><em>Bóng tối</em> là yếu tố biểu thị <em>ngày của Thiên Chúa</em> (Am 5,18.20). Câu này có thể hiểu hai cách : tiếng gầm của Át-sua chống lại Giu-đa, hoặc tiếng gầm chống lại Át-sua. Nếu hiểu cách thứ hai thì đây là một lời loan báo thất bại của Át-sua. [<a href="#fnref-24-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">24</a>]</p></li>

<li id="fn-1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 27,2-5; Tv 80,9-19; Gr 2,21; 5,10; 6,9; 12,10; Ed 15,1-8; 17,3-10; 19,10-14; Hs 10,1; Mt 21,18 tđ; 21,33 tđ; Ga 15,1-2 [<a href="#fnref-1@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">1@</a>]</p></li>

<li id="fn-2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Gr 2,4-7; Mk 6,1-5 [<a href="#fnref-2@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">2@</a>]</p></li>

<li id="fn-3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 32,13 [<a href="#fnref-3@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">3@</a>]</p></li>

<li id="fn-4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>2 Sm 1,21 [<a href="#fnref-4@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">4@</a>]</p></li>

<li id="fn-5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Gr 22,13-19; Ed 7,5-26; Am 6,1-7; Mk 2,1-5; Kb 2,6-20; Mt 23; Lc 6,24-26 [<a href="#fnref-5@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">5@</a>]</p></li>

<li id="fn-6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 7,23 [<a href="#fnref-6@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">6@</a>]</p></li>

<li id="fn-7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 22,13; 28,1.7-8; 56,12; Kn 2,7-9; Ge 1,5; Am 4,1; Mk 2,11 [<a href="#fnref-7@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">7@</a>]</p></li>

<li id="fn-8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Tv 28,5 [<a href="#fnref-8@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">8@</a>]</p></li>

<li id="fn-9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 2,9.11ss [<a href="#fnref-9@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">9@</a>]</p></li>

<li id="fn-10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 6,3+ [<a href="#fnref-10@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">10@</a>]</p></li>

<li id="fn-11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 1,26 [<a href="#fnref-11@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">11@</a>]</p></li>

<li id="fn-12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 7,25 [<a href="#fnref-12@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">12@</a>]</p></li>

<li id="fn-13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>2 Pr 3,4 [<a href="#fnref-13@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">13@</a>]</p></li>

<li id="fn-14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Cn 17,15; Mt 23,13 [<a href="#fnref-14@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">14@</a>]</p></li>

<li id="fn-15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Ga 9,40-41; Rm 1,21-22 [<a href="#fnref-15@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">15@</a>]</p></li>

<li id="fn-16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 9,11.16.20; 10,4 [<a href="#fnref-16@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">16@</a>]</p></li>

<li id="fn-17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Gr 5,15-17; 6,22-30 [<a href="#fnref-17@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">17@</a>]</p></li>

<li id="fn-18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Hs 5,14; Am 3,12 [<a href="#fnref-18@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">18@</a>]</p></li>

<li id="fn-19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec"><p>Is 8,20-22 [<a href="#fnref-19@-f938e8d9-2c6b-4b52-8c54-1da936c04dec">19@</a>]</p></li>

</ol>