books/bible/versions/ktcgkpv.org/kt2011/cv/13/13.html

<h1>III. CUỘC HÀNH TRÌNH TRUYỀN GIÁO CỦA ÔNG BA-NA-BA VÀ ÔNG SAO-LÔ. CÔNG ĐỒNG GIÊ-RU-SA-LEM.<sup><a href="#fn-1-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-1-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">1</a></sup></h1>

<h2>Ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-2-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-2-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">2</a></sup> và ông Sao-lô<sup><a href="#fn-3-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-3-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">3</a></sup> được cử đi truyền giáo<sup><a href="#fn-4-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-4-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">4</a></sup></h2>
<sup><b>1</b></sup> Trong Hội Thánh tại An-ti-ô-khi-a<sup><a href="#fn-5-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-5-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">5</a></sup>, có những ngôn sứ và thầy dạy<sup><a href="#fn-6-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-6-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">6</a></sup>, đó là các ông <sup><a href="#fn-1@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-1@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">1@</a></sup>Ba-na-ba<sup><a href="#fn-7-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-7-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">7</a></sup>, Si-mê-ôn<sup><a href="#fn-8-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-8-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">8</a></sup> biệt hiệu là Đen<sup><a href="#fn-9-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-9-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">9</a></sup>, Lu-ki-ô<sup><a href="#fn-10-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-10-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">10</a></sup> người Ky-rê-nê<sup><a href="#fn-11-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-11-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">11</a></sup>, Ma-na-en<sup><a href="#fn-12-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-12-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">12</a></sup>, bạn thời thơ ấu của tiểu vương Hê-rô-đê<sup><a href="#fn-13-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-13-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">13</a></sup>, và Sao-lô<sup><a href="#fn-14-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-14-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">14</a></sup><sup><a href="#fn-15-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-15-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">15</a></sup>. <sup><b>2</b></sup> Một hôm, đang khi họ làm việc thờ phượng Chúa và ăn chay, thì Thánh Thần phán bảo : “Hãy dành riêng <sup><a href="#fn-2@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-2@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">2@</a></sup>Ba-na-ba<sup><a href="#fn-16-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-16-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">16</a></sup> và Sao-lô<sup><a href="#fn-17-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-17-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">17</a></sup> cho Ta, để lo công việc Ta đã kêu gọi hai người ấy làm.” <sup><b>3</b></sup> Bấy giờ họ ăn chay cầu nguyện, rồi đặt tay trên hai ông và tiễn đi.

<h2>Thầy phù thuỷ Ê-ly-ma<sup><a href="#fn-18-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-18-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">18</a></sup> tại đảo Sýp<sup><a href="#fn-19-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-19-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">19</a></sup><sup><a href="#fn-20-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-20-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">20</a></sup></h2>
<sup><b>4</b></sup> Vậy, được Thánh Thần sai đi, hai ông xuống Xê-lêu-ki-a<sup><a href="#fn-21-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-21-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">21</a></sup><sup><a href="#fn-22-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-22-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">22</a></sup>, rồi từ đó đáp tàu đi đảo Sýp<sup><a href="#fn-23-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-23-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">23</a></sup><sup><a href="#fn-24-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-24-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">24</a></sup>. <sup><b>5</b></sup> Đến Xa-la-min<sup><a href="#fn-25-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-25-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">25</a></sup>, hai ông loan báo lời Thiên Chúa trong các hội đường người Do-thái<sup><a href="#fn-26-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-26-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">26</a></sup>. Có ông Gio-an<sup><a href="#fn-27-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-27-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">27</a></sup> giúp hai ông.

<sup><b>6</b></sup> Các ông đi xuyên qua đảo đến Pa-phô<sup><a href="#fn-28-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-28-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">28</a></sup><sup><a href="#fn-29-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-29-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">29</a></sup> ; ở đây các ông gặp một người phù thuỷ, <sup><a href="#fn-3@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-3@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">3@</a></sup>mạo xưng là ngôn sứ ; ông này là người Do-thái, tên là Ba-giê-su<sup><a href="#fn-30-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-30-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">30</a></sup><sup><a href="#fn-31-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-31-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">31</a></sup>. <sup><b>7</b></sup> Ông ta ở với thống đốc Xéc-ghi-ô<sup><a href="#fn-32-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-32-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">32</a></sup> Phao-lô<sup><a href="#fn-33-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-33-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">33</a></sup>, một người thông minh. Thống đốc cho mời ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-34-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-34-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">34</a></sup> và ông Sao-lô<sup><a href="#fn-35-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-35-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">35</a></sup> đến và ước ao được nghe lời Thiên Chúa. <sup><b>8</b></sup> Nhưng người phù thuỷ ấy, tên Hy-lạp<sup><a href="#fn-36-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-36-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">36</a></sup> là Ê-ly-ma<sup><a href="#fn-37-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-37-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">37</a></sup>, chống lại hai ông và tìm cách ngăn cản thống đốc tin Chúa. <sup><b>9</b></sup> Bấy giờ ông Sao-lô<sup><a href="#fn-38-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-38-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">38</a></sup>, cũng gọi là Phao-lô<sup><a href="#fn-39-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-39-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">39</a></sup><sup><a href="#fn-40-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-40-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">40</a></sup>, được đầy Thánh Thần, nhìn thẳng vào người phù thuỷ, <sup><b>10</b></sup> và nói : “Hỡi kẻ đầy mọi thứ mưu mô và mọi trò xảo trá, hỡi con cái ma quỷ và kẻ thù của tất cả những gì là công chính, ngươi không bỏ thói bẻ cong những đường lối <sup><a href="#fn-4@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-4@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">4@</a></sup>ngay thẳng của Chúa sao ? <sup><b>11</b></sup> Giờ đây, này bàn tay Chúa giáng xuống trên ngươi : ngươi sẽ bị mù<sup><a href="#fn-41-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-41-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">41</a></sup>, không thấy ánh sáng mặt trời trong một thời gian.” Lập tức, <sup><a href="#fn-5@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-5@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">5@</a></sup>mù loà và tối tăm ập xuống trên người phù thuỷ, và ông ta phải lần mò tìm người dắt. <sup><b>12</b></sup> Bấy giờ, thấy việc xảy ra, thống đốc liền tin theo, vì ông rất đỗi <sup><a href="#fn-6@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-6@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">6@</a></sup>ngạc nhiên về giáo huấn của Chúa.

<h2>Hai ông đến An-ti-ô-khi-a<sup><a href="#fn-42-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-42-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">42</a></sup> miền Pi-xi-đi-a<sup><a href="#fn-43-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-43-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">43</a></sup><sup><a href="#fn-44-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-44-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">44</a></sup></h2>
<sup><b>13</b></sup> Từ Pa-phô<sup><a href="#fn-45-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-45-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">45</a></sup>, ông Phao-lô<sup><a href="#fn-46-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-46-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">46</a></sup> và các bạn đồng hành vượt biển đến Péc-ghê<sup><a href="#fn-47-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-47-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">47</a></sup> miền Pam-phy-li-a<sup><a href="#fn-48-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-48-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">48</a></sup><sup><a href="#fn-49-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-49-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">49</a></sup>. Nhưng ông Gio-an<sup><a href="#fn-50-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-50-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">50</a></sup> <sup><a href="#fn-7@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-7@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">7@</a></sup>bỏ<sup><a href="#fn-51-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-51-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">51</a></sup> các ông mà về Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-52-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-52-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">52</a></sup>. <sup><b>14</b></sup> Còn hai ông thì rời Péc-ghê<sup><a href="#fn-53-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-53-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">53</a></sup> tiếp tục đi An-ti-ô-khi-a<sup><a href="#fn-54-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-54-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">54</a></sup> miền Pi-xi-đi-a<sup><a href="#fn-55-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-55-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">55</a></sup><sup><a href="#fn-56-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-56-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">56</a></sup>. Ngày sa-bát, hai ông vào hội đường ngồi tham dự. <sup><b>15</b></sup> Sau phần đọc Sách Luật và sách các Ngôn Sứ, các trưởng hội đường cho người đến nói với hai ông : “Thưa anh em, nếu anh em muốn khuyên nhủ dân điều gì, xin cứ nói.”

<h2>Ông Phao-lô<sup><a href="#fn-57-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-57-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">57</a></sup> giảng cho người Do-thái</h2>
<sup><b>16</b></sup> Ông Phao-lô<sup><a href="#fn-58-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-58-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">58</a></sup> đứng dậy, giơ tay xin mọi người lưu ý, rồi nói<sup><a href="#fn-59-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-59-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">59</a></sup> :

<sup><b>16</b></sup> “Thưa đồng bào Ít-ra-en<sup><a href="#fn-60-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-60-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">60</a></sup> và những người kính sợ Thiên Chúa<sup><a href="#fn-61-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-61-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">61</a></sup>, xin nghe đây : <sup><b>17</b></sup> Thiên Chúa của dân Ít-ra-en<sup><a href="#fn-62-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-62-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">62</a></sup> đã chọn cha ông chúng ta, đã làm cho dân này thành một dân lớn trong thời họ cư ngụ ở đất Ai-cập<sup><a href="#fn-63-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-63-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">63</a></sup>, và đã giơ cánh tay mạnh mẽ của Người mà đem họ ra khỏi đó. <sup><b>18</b></sup> Và trong thời gian chừng bốn mươi năm, Người đã nuôi dưỡng họ trong sa mạc. <sup><b>19</b></sup> Rồi <sup><a href="#fn-8@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-8@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">8@</a></sup>Người đã tiêu diệt bảy dân tộc ở đất Ca-na-an<sup><a href="#fn-64-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-64-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">64</a></sup> và ban đất của chúng cho họ làm gia sản : <sup><b>20</b></sup> tất cả đã xảy ra trong khoảng <sup><a href="#fn-9@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-9@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">9@</a></sup>bốn trăm năm mươi năm. Sau đó, Người ban cho họ các vị thủ lãnh cho đến thời ngôn sứ Sa-mu-en<sup><a href="#fn-65-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-65-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">65</a></sup>. <sup><b>21</b></sup> Rồi họ đòi có vua, Thiên Chúa ban cho họ ông <sup><a href="#fn-10@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-10@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">10@</a></sup>Sa-un<sup><a href="#fn-66-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-66-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">66</a></sup>, con ông Kít<sup><a href="#fn-67-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-67-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">67</a></sup> thuộc chi tộc Ben-gia-min<sup><a href="#fn-68-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-68-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">68</a></sup>, trị vì bốn mươi năm. <sup><b>22</b></sup> Sau khi truất phế vua Sa-un<sup><a href="#fn-69-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-69-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">69</a></sup>, Người đã cho ông <sup><a href="#fn-11@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-11@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">11@</a></sup>Đa-vít<sup><a href="#fn-70-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-70-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">70</a></sup> xuất hiện làm vua cai trị họ. Người đã làm chứng về ông rằng : <<sup><a href="#fn-12@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-12@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">12@</a></sup>em>Ta đã tìm được Đa-<sup><a href="#fn-71-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-71-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">71</a></sup>vít, con của Gie<sup><a href="#fn-72-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-72-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">72</a></sup>-sê, một người đẹp lòng Ta và sẽ thi hành mọi ý muốn của Ta.</em> <sup><b>23</b></sup> Từ dòng dõi vua này, theo lời hứa, Thiên Chúa đã đưa đến cho Ít-ra-en<sup><a href="#fn-73-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-73-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">73</a></sup> một Đấng Cứu Độ là Đức Giê-su<sup><a href="#fn-74-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-74-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">74</a></sup>. <sup><b>24</b></sup> Để <sup><a href="#fn-13@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-13@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">13@</a></sup>dọn đường cho Đức Giê-su<sup><a href="#fn-75-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-75-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">75</a></sup>, ông Gio-an<sup><a href="#fn-76-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-76-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">76</a></sup> đã rao giảng kêu gọi toàn dân Ít-ra-en<sup><a href="#fn-77-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-77-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">77</a></sup> chịu phép rửa tỏ lòng sám hối. <sup><b>25</b></sup> Khi sắp hoàn thành sứ mạng, ông Gio-an<sup><a href="#fn-78-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-78-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">78</a></sup> đã tuyên bố : ‘Tôi không phải là Đấng mà anh em tưởng đâu, nhưng kìa Đấng ấy đến sau tôi, và tôi không đáng cởi <sup><a href="#fn-14@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-14@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">14@</a></sup>dép cho Người.’

<sup><b>26</b></sup> “Thưa anh em là con cái thuộc dòng giống Áp-ra-ham<sup><a href="#fn-79-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-79-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">79</a></sup>, và thưa anh em đang hiện diện nơi đây, là những người kính sợ Thiên Chúa, lời cứu độ này được gửi tới chúng ta<sup><a href="#fn-80-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-80-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">80</a></sup>. <sup><b>27</b></sup> Dân cư thành Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-81-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-81-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">81</a></sup> và các thủ lãnh của họ đã không nhận biết Đức Giê-su<sup><a href="#fn-82-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-82-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">82</a></sup> ; khi kết án Người, họ đã làm cho ứng nghiệm những lời ngôn sứ đọc mỗi ngày sa-bát<sup><a href="#fn-83-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-83-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">83</a></sup>. <sup><b>28</b></sup> Tuy không thấy Người có tội gì <sup><a href="#fn-15@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-15@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">15@</a></sup>đáng chết, họ vẫn đòi Phi-la-tô<sup><a href="#fn-84-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-84-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">84</a></sup> xử tử. <sup><b>29</b></sup> Sau khi thực hiện tất cả mọi điều Kinh Thánh chép về Người, họ đã hạ Người từ trên cây gỗ xuống và mai táng trong mồ. <sup><b>30</b></sup> Nhưng Thiên Chúa đã làm cho Người trỗi dậy từ cõi chết<sup><a href="#fn-85-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-85-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">85</a></sup>. <sup><b>31</b></sup> Trong nhiều ngày, <sup><a href="#fn-16@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-16@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">16@</a></sup>Đức Giê-su<sup><a href="#fn-86-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-86-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">86</a></sup> đã hiện ra với những kẻ từng theo Người từ Ga-li-lê<sup><a href="#fn-87-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-87-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">87</a></sup> lên Giê-ru-sa-lem<sup><a href="#fn-88-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-88-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">88</a></sup><sup><a href="#fn-89-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-89-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">89</a></sup>. Giờ đây chính họ <sup><a href="#fn-17@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-17@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">17@</a></sup>làm chứng cho Người trước mặt dân.

<sup><b>32</b></sup> “Còn chúng tôi, chúng tôi xin loan báo cho anh em Tin Mừng này : điều Thiên Chúa hứa với cha ông chúng ta, <sup><b>33</b></sup> thì Người đã thực hiện cho chúng ta là con cháu các ngài, khi làm cho Đức Giê-su<sup><a href="#fn-90-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-90-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">90</a></sup> sống lại, đúng như lời đã chép trong Thánh vịnh 2<sup><a href="#fn-91-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-91-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">91</a></sup> : <em>Con là Con của Cha, ngày hôm nay Cha đã sinh ra Con.</em>

<sup><b>34</b></sup> “Về việc Người đã làm cho Đức Giê-su<sup><a href="#fn-92-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-92-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">92</a></sup> từ cõi chết sống lại, không còn phải hư nát nữa, thì Người phán thế này : <em>Ta sẽ ban cho các ngươi những ơn lộc đã hứa cho Đa-<sup><a href="#fn-93-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-93-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">93</a></sup>v<sup><a href="#fn-94-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-94-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">94</a></sup>ít</em>. <sup><b>35</b></sup> Vì vậy ở chỗ khác, lại có lời rằng : <<sup><a href="#fn-18@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-18@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">18@</a></sup>em>Ngài sẽ không để Vị Thánh của Ngài phải hư n<sup><a href="#fn-95-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-95-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">95</a></sup>át</em>. <sup><b>36</b></sup> Thế mà vua Đa-vít<sup><a href="#fn-96-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-96-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">96</a></sup>, sau khi phục vụ ý định của Thiên Chúa trong đời ông, đã an nghỉ, đã được chôn cất bên cạnh tổ tiên và phải hư nát. <sup><b>37</b></sup> Còn Đấng mà Thiên Chúa đã cho trỗi dậy thì không phải hư nát.

<sup><b>38</b></sup> “Vậy thưa anh em, xin biết cho điều này : chính nhờ Đấng ấy mà ơn tha tội được loan báo cho anh em ; và trong khi anh em không thể được giải thoát khỏi tội lỗi mà trở nên <sup><a href="#fn-19@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-19@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">19@</a></sup>công chính nhờ tuân giữ Luật Mô-sê<sup><a href="#fn-97-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-97-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">97</a></sup>, <sup><b>39</b></sup> thì nhờ Người, mọi kẻ tin đều được nên công chính<sup><a href="#fn-98-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-98-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">98</a></sup>.

<sup><b>40</b></sup> “Vậy hãy coi chừng kẻo lại xảy ra điều đã nói trong sách các Ngôn Sứ : <sup><b>41</b></sup> <<sup><a href="#fn-20@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-20@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">20@</a></sup>em>Hỡi những kẻ khinh mạn, hãy xem, hãy kinh ngạc sững sờ và biến mất đi ! Vì chính vào thời các ngươi, Ta sắp làm một việc, một việc mà các ngươi sẽ chẳng tin, nếu có ai kể lại cho các ngư<sup><a href="#fn-99-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-99-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">99</a></sup>ơi</em>.

<sup><b>42</b></sup> Khi ông Phao-lô<sup><a href="#fn-100-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-100-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">100</a></sup> và ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-101-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-101-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">101</a></sup> đi ra, người ta mời hai ông lại nói về đề tài ấy ngày sa-bát sau. <sup><b>43</b></sup> Tan buổi họp, có nhiều người Do-thái và nhiều người đạo theo, tức là những người tôn thờ Thiên Chúa, đi theo hai ông. Hai ông nói chuyện với họ và khuyên nhủ họ gắn bó với ơn Thiên Chúa.

<h2>Ông Phao-lô<sup><a href="#fn-102-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-102-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">102</a></sup> và ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-103-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-103-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">103</a></sup> hướng về dân ngoại<sup><a href="#fn-104-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-104-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">104</a></sup></h2>
<sup><b>44</b></sup> Ngày sa-bát sau, gần như cả thành tụ họp nghe lời Thiên Chúa. <sup><b>45</b></sup> Thấy những đám đông như vậy, người Do-thái sinh lòng ghen tức, họ phản đối những lời ông Phao-lô<sup><a href="#fn-105-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-105-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">105</a></sup> nói và nhục mạ ông. <sup><b>46</b></sup> Bấy giờ ông Phao-lô<sup><a href="#fn-106-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-106-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">106</a></sup> và ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-107-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-107-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">107</a></sup> mạnh dạn lên tiếng : “Anh em phải là những người đầu tiên được nghe công bố lời Thiên Chúa, nhưng vì anh em khước từ lời ấy, và tự coi mình không xứng đáng hưởng sự sống đời đời, thì đây chúng tôi quay về phía dân <sup><a href="#fn-21@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-21@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">21@</a></sup>ngoại. <sup><b>47</b></sup> Vì Chúa truyền cho chúng tôi thế này : <<sup><a href="#fn-22@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-22@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">22@</a></sup>em>Ta sẽ đặt ngươi làm ánh sáng muôn dân, để ngươi đem ơn cứu độ đến tận cùng cõi đ<sup><a href="#fn-108-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-108-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">108</a></sup>ất</em>.”

<sup><b>48</b></sup> Nghe thế, dân ngoại vui mừng tôn vinh lời Chúa, và tất cả những người đã được Thiên Chúa định cho hưởng sự sống đời đời<sup><a href="#fn-109-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-109-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">109</a></sup>, đều tin theo. <sup><b>49</b></sup> <sup><a href="#fn-23@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-23@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">23@</a></sup>Lời Chúa lan tràn khắp miền ấy.

<sup><b>50</b></sup> Nhưng người Do-thái sách động nhóm phụ nữ thượng lưu đã theo đạo Do-thái, và những thân hào trong thành<sup><a href="#fn-110-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-110-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">110</a></sup>, xúi giục họ ngược đãi ông Phao-lô<sup><a href="#fn-111-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-111-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">111</a></sup> và ông Ba-na-ba<sup><a href="#fn-112-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-112-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">112</a></sup>, và trục xuất hai ông ra khỏi lãnh thổ của họ. <sup><b>51</b></sup> Hai ông liền giũ bụi chân<sup><a href="#fn-113-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-113-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">113</a></sup> phản đối họ và đi tới I-cô-ni-ô<sup><a href="#fn-114-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e" id="fnref-114-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">114</a></sup>. <sup><b>52</b></sup> Còn các môn đệ được tràn đầy hoan lạc và Thánh Thần.<hr>

<ol><li id="fn-1-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Thánh Thần hướng dẫn hoạt động của Hội Thánh ra khỏi lãnh thổ xứ Pa-lét-tin. An-ti-ô-khi-a thay thế Giê-ru-sa-lem, dĩ nhiên Giê-ru-sa-lem vẫn được trọng vọng như Hội Thánh mẹ. Nhờ địa thế thuận lợi cho việc giao thông vận tải, thương mại, An-ti-ô-khi-a còn là trung tâm giao dịch mở ra Địa Trung Hải. Từ An-ti-ô-khi-a, ông Phao-lô xuất phát hai cuộc hành trình truyền giáo : lần đầu tại Tiểu Á (13,1 – 14,28) ; lần sau đến Hy-lạp (15,36 – 18,23). Phương châm hoạt động của các nhà thừa sai là ưu tiên cho người Do-thái. Các ông bị người Do-thái chống đối, nên đã đổi phương hướng hoạt động : giảng Tin Mừng cho anh em dân ngoại. Vấn đề đặt ra : anh em dân ngoại có phải qua ngả Do-thái giáo để trở lại theo Đức Giê-su không ? Dựa vào bằng chứng của ông Phê-rô trong lần biện minh với các sứ giả Giê-ru-sa-lem (11,1-18), ông Phao-lô cương quyết giữ vững quan điểm : anh em dân ngoại trực tiếp trở lại theo Đức Giê-su. Tranh chấp gay cấn đưa đến Công đồng Giê-ru-sa-lem. Công đồng đưa ra nghị quyết làm kim chỉ nam hướng dẫn các nhà truyền giáo cho anh em dân ngoại : thời mới phương pháp mới. [<a href="#fnref-1-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">1</a>]</p></li>

<li id="fn-2-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-2-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">2</a>]</p></li>

<li id="fn-3-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-3-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">3</a>]</p></li>

<li id="fn-4-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Từ ch. 13 này trở đi, Công vụ nói về những hoạt động truyền giáo tại những miền xa xôi. Nhân vật chính của những trình thuật này là ông Phao-lô. Bên cạnh ông còn có ông Ba-na-ba và ông Gio-an Mác-cô. Thánh Thần đã sai các ông đến với dân ngoại. Vì thế, ông Phao-lô được gọi là Tông Đồ dân ngoại. [<a href="#fnref-4-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">4</a>]</p></li>

<li id="fn-5-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Antiochists | French: Antioche | Latin: Antiochia | Origin: Αντιοχεια | Vietnamese: An-ti-ô-khi-a 1 -- thành phố ở Xy-ri, 2 Mcb 4,9.19 [<a href="#fnref-5-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">5</a>]</p></li>

<li id="fn-6-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Trong 1 Cr 12,28 ông Phao-lô đã xếp chức vụ <em>thầy dạy</em> vào sau các <em>ngôn sứ</em>. Thầy dạy được đặc sủng dạy bảo các tín hữu về luân lý và giáo lý, thường dựa vào Kinh Thánh mà giảng dạy. [<a href="#fnref-6-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">6</a>]</p></li>

<li id="fn-7-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-7-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">7</a>]</p></li>

<li id="fn-8-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Simeon | French: Siméon | Latin: Simeon | Origin: שִׁמְעוֹן | Vietnamese: Si-mê-ôn 1 -- con ông Gia-cóp và bà Lê-a, St 29,33 [<a href="#fnref-8-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">8</a>]</p></li>

<li id="fn-9-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Niger | French: Niger | Latin: Niger | Origin: Νιγερ | Vietnamese: Đen -- Cv 13,1 [<a href="#fnref-9-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">9</a>]</p></li>

<li id="fn-10-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Lucius | French: Lucius | Latin: Lucius | Origin: Λουκιος | Vietnamese: Lu-ki-ô 1 -- quan chấp chính người Rô-ma, 1 Mcb 15,16-24 [<a href="#fnref-10-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">10</a>]</p></li>

<li id="fn-11-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Cyrene | French: Cyrène, Cyrénaique | Latin: Cyrene | Origin: Κυρηνη | Vietnamese: Ky-rê-nê 1 -- một thành nay thuộc Ly-bi, 1 Mcb 15,23 [<a href="#fnref-11-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">11</a>]</p></li>

<li id="fn-12-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Manaen | French: Manaen | Latin: Manaen | Origin: Μαναην | Vietnamese: Ma-na-en -- Cv 13,1 [<a href="#fnref-12-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">12</a>]</p></li>

<li id="fn-13-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Herod | French: Hérode | Latin: Herodes | Origin: ՙΗρωδης | Vietnamese: Hê-rô-đê 1 -- vua Hê-rô-đê Cả cai trị Giu-đê, Lc 1,5 [<a href="#fnref-13-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">13</a>]</p></li>

<li id="fn-14-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-14-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">14</a>]</p></li>

<li id="fn-15-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Năm ngôn sứ và thầy dạy là trụ cột cho Hội Thánh An-ti-ô-khi-a. Các ông là những người Do-thái theo văn hoá Hy-lạp. Nhờ đó, các ông hiểu được dân chúng và dễ truyền đạt tư tưởng cho họ hơn. [<a href="#fnref-15-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">15</a>]</p></li>

<li id="fn-16-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-16-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">16</a>]</p></li>

<li id="fn-17-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-17-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">17</a>]</p></li>

<li id="fn-18-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Elymas | French: Elymas | Latin: Elymas | Origin: Ελυμας | Vietnamese: Ê-ly-ma -- Cv 13,8 [<a href="#fnref-18-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">18</a>]</p></li>

<li id="fn-19-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Cyprus | French: Chypre | Latin: Chyprus | Origin: Κυπρος, Κυπριος | Vietnamese: Sýp 1 -- đảo ở phía tây Địa trung hải, 2 Mcb 10,12-13 [<a href="#fnref-19-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">19</a>]</p></li>

<li id="fn-20-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Các nhà truyền giáo đương đầu với các phù thuỷ. Các ông dùng sức mạnh Thánh Thần trấn áp các phù thuỷ để cho dân chúng tin điều các ông giảng dạy. Ông Phao-lô khiến cho thầy phù thuỷ Ê-ly-ma đui mù một thời gian, giúp ông này nhận ra sai lầm, bỏ pháp thuật và đi theo chính đạo. Từ đây, ông Sao-lô được nói đến dưới tên Rô-ma là Phao-lô. [<a href="#fnref-20-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">20</a>]</p></li>

<li id="fn-21-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Seleucia | French: Séleucie | Latin: Seleucias | Origin: Σελευκια | Vietnamese: Xê-lêu-ki-a -- Cv 13,4 [<a href="#fnref-21-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">21</a>]</p></li>

<li id="fn-22-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Hải cảng của An-ti-ô-khi-a. [<a href="#fnref-22-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">22</a>]</p></li>

<li id="fn-23-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Cyprus | French: Chypre | Latin: Chyprus | Origin: Κυπρος, Κυπριος | Vietnamese: Sýp 1 -- đảo ở phía tây Địa trung hải, 2 Mcb 10,12-13 [<a href="#fnref-23-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">23</a>]</p></li>

<li id="fn-24-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Quê hương của Ba-na-ba (x. 4,36). [<a href="#fnref-24-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">24</a>]</p></li>

<li id="fn-25-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Salamis | French: Salamine | Latin: Salamina | Origin: Σαλαμιν | Vietnamese: Xa-la-min -- Cv 13,5 [<a href="#fnref-25-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">25</a>]</p></li>

<li id="fn-26-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Đường lối của ông Phao-lô là giảng Tin Mừng cho người Do-thái trước. Là con cháu tổ phụ Áp-ra-ham, họ phải được hưởng lời hứa thuở xưa. Vì họ từ chối, ông mới đến với dân ngoại. [<a href="#fnref-26-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">26</a>]</p></li>

<li id="fn-27-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: John | French: Jean | Latin: Ioannes | Origin: Ιωαννης | Vietnamese: Gio-an 1 -- cha của ông Mát-tít-gia, 1 Mcb 2,1 [<a href="#fnref-27-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">27</a>]</p></li>

<li id="fn-28-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Paphos | French: Paphos | Latin: Paphus | Origin: Παϕος | Vietnamese: Pa-phô -- Cv 13,6-13 [<a href="#fnref-28-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">28</a>]</p></li>

<li id="fn-29-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Xa-la-min nằm phía đông đảo Sýp. Pa-phô là hải cảng nằm phía tây đảo, là nơi thống đốc cư trú. [<a href="#fnref-29-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">29</a>]</p></li>

<li id="fn-30-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Bar-Jesus | French: Bar-Jésus | Latin: Bariesu | Origin: Βαριησους | Vietnamese: Ba-giê-su -- Cv 13,6 [<a href="#fnref-30-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">30</a>]</p></li>

<li id="fn-31-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Con của ông Giê-su hay Giô-suê. [<a href="#fnref-31-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">31</a>]</p></li>

<li id="fn-32-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Manius Sergius | French: Manius Sergius | Latin: Manius | Origin: Σεργιος | Vietnamese: Xéc-ghi-ô 1 -- một trong ba sứ giả của người Rô-ma, 2 Mcb 11,34 [<a href="#fnref-32-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">32</a>]</p></li>

<li id="fn-33-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Sýp là một tỉnh của Rô-ma. [<a href="#fnref-33-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">33</a>]</p></li>

<li id="fn-34-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-34-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">34</a>]</p></li>

<li id="fn-35-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-35-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">35</a>]</p></li>

<li id="fn-36-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Greek | French: Grec | Latin: Graecus | Origin: ′Ελλην, ηνος | Vietnamese: Hy-lạp 1 -- thuộc văn minh Hy-lạp ; người theo văn hóa Hy-lạp, 1 Mcb 8,18 ; Rm 1,14 [<a href="#fnref-36-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">36</a>]</p></li>

<li id="fn-37-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Elymas | French: Elymas | Latin: Elymas | Origin: Ελυμας | Vietnamese: Ê-ly-ma -- Cv 13,8 [<a href="#fnref-37-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">37</a>]</p></li>

<li id="fn-38-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-38-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">38</a>]</p></li>

<li id="fn-39-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-39-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">39</a>]</p></li>

<li id="fn-40-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Thời ấy, người Do-thái, ngoài tên Do-thái, còn nhận một tên Rô-ma hay Hy-lạp, như ông Gio-an Mác-cô, ông Giu-se Ba-sa-ba Giút-tô. Ông Sao-lô có tên Rô-ma là Phao-lô. Từ đây tác giả chỉ nói đến ông Sao-lô bằng tên Phao-lô, có lẽ để nhấn mạnh rằng từ khi được cử đi truyền giáo, ông thật sự đi vào thế giới dân ngoại. [<a href="#fnref-40-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">40</a>]</p></li>

<li id="fn-41-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Mù tạm thời như ông Sao-lô trước đây (9,8). Đó là biểu tượng cho giảng dạy sai lầm của con người. [<a href="#fnref-41-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">41</a>]</p></li>

<li id="fn-42-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Antiochists | French: Antioche | Latin: Antiochia | Origin: Αντιοχεια | Vietnamese: An-ti-ô-khi-a 1 -- thành phố ở Xy-ri, 2 Mcb 4,9.19 [<a href="#fnref-42-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">42</a>]</p></li>

<li id="fn-43-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Antioche | French: Antioche | Latin: Antiochia | Origin: Αντιοχεια | Vietnamese: An-ti-ô-khi-a 2 -- thủ phủ miền Pi-xi-đi-a, Cv 13,13-14 [<a href="#fnref-43-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">43</a>]</p></li>

<li id="fn-44-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Tại An-ti-ô-khi-a xứ Pi-xi-đi-a, ông Phao-lô công bố Lời Chúa cho người Do-thái trước, rồi mới cho dân ngoại (x. 11,19-20). Mãi sau này (20,28) ông mới dứt khoát giảng cho dân ngoại. Nhân ngày sa-bát, ông Phao-lô cùng các bạn vào hội đường. Ông đã giảng công khai lần đầu tiên cho người Do-thái. Ông lược tóm lịch sử Ít-ra-en, nhấn mạnh đến sấm ngôn liên quan tới vua Đa-vít về ơn cứu độ. Chính Đức Giê-su thực hiện ban ơn cứu độ cho người ta. Giờ đây các Tông Đồ là những chứng nhân có nhiệm vụ loan báo Tin Mừng về Đức Giê-su cho người ta. Cần phải tin vào Đức Giê-su và sám hối để được tha tội. [<a href="#fnref-44-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">44</a>]</p></li>

<li id="fn-45-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Paphos | French: Paphos | Latin: Paphus | Origin: Παϕος | Vietnamese: Pa-phô -- Cv 13,6-13 [<a href="#fnref-45-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">45</a>]</p></li>

<li id="fn-46-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-46-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">46</a>]</p></li>

<li id="fn-47-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Perga | French: Pergé | Latin: Perge | Origin: Περγη | Vietnamese: Péc-ghê -- Cv 13,13 [<a href="#fnref-47-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">47</a>]</p></li>

<li id="fn-48-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Pamphylia | French: Pamphylie | Latin: Pamphylia | Origin: Παμϕυλια | Vietnamese: Pam-phy-li-a -- Cv 2,10 [<a href="#fnref-48-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">48</a>]</p></li>

<li id="fn-49-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Một tỉnh của Rô-ma nằm về phía nam Tiểu Á. [<a href="#fnref-49-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">49</a>]</p></li>

<li id="fn-50-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: John | French: Jean | Latin: Ioannes | Origin: Ιωαννης | Vietnamese: Gio-an 1 -- cha của ông Mát-tít-gia, 1 Mcb 2,1 [<a href="#fnref-50-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">50</a>]</p></li>

<li id="fn-51-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Vì hành trình vất vả, nguy hiểm, hay vì khác lạ văn hoá, ông Gio-an Mác-cô đã bỏ đoàn về nhà. [<a href="#fnref-51-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">51</a>]</p></li>

<li id="fn-52-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-52-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">52</a>]</p></li>

<li id="fn-53-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Perga | French: Pergé | Latin: Perge | Origin: Περγη | Vietnamese: Péc-ghê -- Cv 13,13 [<a href="#fnref-53-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">53</a>]</p></li>

<li id="fn-54-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Antiochists | French: Antioche | Latin: Antiochia | Origin: Αντιοχεια | Vietnamese: An-ti-ô-khi-a 1 -- thành phố ở Xy-ri, 2 Mcb 4,9.19 [<a href="#fnref-54-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">54</a>]</p></li>

<li id="fn-55-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Antioche | French: Antioche | Latin: Antiochia | Origin: Αντιοχεια | Vietnamese: An-ti-ô-khi-a 2 -- thủ phủ miền Pi-xi-đi-a, Cv 13,13-14 [<a href="#fnref-55-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">55</a>]</p></li>

<li id="fn-56-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Pi-xi-đi-a là miền núi của Tiểu Á, phía bắc Pam-phy-li-a. [<a href="#fnref-56-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">56</a>]</p></li>

<li id="fn-57-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-57-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">57</a>]</p></li>

<li id="fn-58-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-58-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">58</a>]</p></li>

<li id="fn-59-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Tóm tắt bài giảng : 17-22 : lịch sử Ít-ra-en từ tổ phụ Áp-ra-ham đến vua Đa-vít ; 23-37 : chứng cứ và giải thích về Đức Giê-su chết và sống lại ; 38-41 : kêu gọi tin vào Đức Giê-su. Tư tưởng giống bài giảng của ông Phê-rô (2,22-36). [<a href="#fnref-59-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">59</a>]</p></li>

<li id="fn-60-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-60-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">60</a>]</p></li>

<li id="fn-61-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Người Ít-ra-en của lời hứa ; người ngoại quốc theo đạo Do-thái. [<a href="#fnref-61-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">61</a>]</p></li>

<li id="fn-62-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-62-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">62</a>]</p></li>

<li id="fn-63-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Israelites | French: Israelite | Latin: Israelites | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 2 -- dân Ít-ra-en phân biệt với các dân khác như Ai-cập... Lv 24,10-11 [<a href="#fnref-63-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">63</a>]</p></li>

<li id="fn-64-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Canaan | French: Canaan | Latin: Chanaan | Origin: כְנַעַן | Vietnamese: Ca-na-an 1 -- vùng duyên hải Pa-lét-tin - Phê-ni-xi, St 9,22-27 [<a href="#fnref-64-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">64</a>]</p></li>

<li id="fn-65-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Samuel | French: Samuel | Latin: Samuel | Origin: שְׁמוּאֵל | Vietnamese: Sa-mu-en -- con ông En-ca-ra và bà An-na, 1 Sm 1,20-28 ; 2,11-26 [<a href="#fnref-65-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">65</a>]</p></li>

<li id="fn-66-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Shaul | French: Shaoul | Latin: Saul | Origin: שָׁאוּל | Vietnamese: Sa-un 1 -- vua Ê-đôm, St 36,37-38 ; 1 Sb 1,48-49 [<a href="#fnref-66-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">66</a>]</p></li>

<li id="fn-67-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Kish | French: Qish | Latin: Cis | Origin: קִישׁ | Vietnamese: Kít 1 -- 1 Sm 9,1 ; 1 Sb 8,33 [<a href="#fnref-67-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">67</a>]</p></li>

<li id="fn-68-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Kish | French: Qish | Latin: Cis | Origin: קִישׁ | Vietnamese: Kít 2 -- người Ben-gia-min, chú của ông Kít con ông Ne, 1 Sb 8,30 ; 9,36 [<a href="#fnref-68-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">68</a>]</p></li>

<li id="fn-69-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Shaul | French: Shaoul | Latin: Saul | Origin: שָׁאוּל | Vietnamese: Sa-un 1 -- vua Ê-đôm, St 36,37-38 ; 1 Sb 1,48-49 [<a href="#fnref-69-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">69</a>]</p></li>

<li id="fn-70-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-70-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">70</a>]</p></li>

<li id="fn-71-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-71-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">71</a>]</p></li>

<li id="fn-72-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jesse | French: Jessé | Latin: Iesse | Origin: יׅשָׁי | Vietnamese: Gie-sê -- 1 Sb 2,12 ; Is 11,1.10 [<a href="#fnref-72-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">72</a>]</p></li>

<li id="fn-73-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-73-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">73</a>]</p></li>

<li id="fn-74-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-74-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">74</a>]</p></li>

<li id="fn-75-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-75-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">75</a>]</p></li>

<li id="fn-76-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: John | French: Jean | Latin: Ioannes | Origin: Ιωαννης | Vietnamese: Gio-an 1 -- cha của ông Mát-tít-gia, 1 Mcb 2,1 [<a href="#fnref-76-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">76</a>]</p></li>

<li id="fn-77-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Israel | French: Israel | Latin: Israel | Origin: יׅשְׂרָאֵל | Vietnamese: Ít-ra-en 1 -- tên được đặt cho ông Gia-cóp, St 35,10 [<a href="#fnref-77-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">77</a>]</p></li>

<li id="fn-78-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: John | French: Jean | Latin: Ioannes | Origin: Ιωαννης | Vietnamese: Gio-an 1 -- cha của ông Mát-tít-gia, 1 Mcb 2,1 [<a href="#fnref-78-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">78</a>]</p></li>

<li id="fn-79-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Abraham | French: Abraham | Latin: Abraham | Origin: אַבְרָהָם | Vietnamese: Áp-ra-ham -- St 17,5 [<a href="#fnref-79-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">79</a>]</p></li>

<li id="fn-80-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Ơn cứu độ không những được ban cho dân Ít-ra-en, mà cho cả những người thiện chí, ăn ngay ở lành. [<a href="#fnref-80-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">80</a>]</p></li>

<li id="fn-81-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-81-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">81</a>]</p></li>

<li id="fn-82-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-82-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">82</a>]</p></li>

<li id="fn-83-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Người Do-thái đọc Kinh Thánh mà không suy niệm Kinh Thánh, nên không nhận biết Đức Giê-su đã thực hiện sấm ngôn. Ông Phao-lô ám chỉ trách nhiệm của họ về cái chết của Đức Giê-su. [<a href="#fnref-83-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">83</a>]</p></li>

<li id="fn-84-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Pilate | French: Pilate | Latin: Pilato | Origin: Πιλατος | Vietnamese: Phi-la-tô -- Lc 3,1 [<a href="#fnref-84-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">84</a>]</p></li>

<li id="fn-85-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Bài giảng này tóm lược <em>giáo lý các Tông Đồ</em> về Đức Giê-su. Đó cũng là lời tuyên xưng đức tin của ông Phao-lô trước mặt người Do-thái giáo. [<a href="#fnref-85-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">85</a>]</p></li>

<li id="fn-86-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-86-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">86</a>]</p></li>

<li id="fn-87-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Galilee -- (Lake of) | French: Galilée -- (Mer de) | Latin: Galilaea | Origin: Γαλιλαια | Vietnamese: Ga-li-lê (biển hồ) -- có tên khác là hồ Ti-bê-ri-a, Mt 4,18 ; Mc 1,16 ; Ga 6,1 [<a href="#fnref-87-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">87</a>]</p></li>

<li id="fn-88-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-88-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">88</a>]</p></li>

<li id="fn-89-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Các Tông Đồ và môn đệ của Đức Giê-su (x. 1 Cr 15,3-11). [<a href="#fnref-89-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">89</a>]</p></li>

<li id="fn-90-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-90-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">90</a>]</p></li>

<li id="fn-91-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Db : <em>các Thánh Vịnh</em>. <em>Thánh Vịnh 1</em> (bản phương Tây liên kết hai thánh vịnh đầu thành một) Tv 2,7. [<a href="#fnref-91-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">91</a>]</p></li>

<li id="fn-92-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Symeon | French: Syméôn | Latin: Simeon | Origin: Συμεων | Vietnamese: Si-mê-ôn 4 -- trong gia phả Đức Giê-su, Lc 3,30 [<a href="#fnref-92-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">92</a>]</p></li>

<li id="fn-93-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-93-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">93</a>]</p></li>

<li id="fn-94-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>X. Is 55,3 (LXX). ds : <em>Ta sẽ giao ước với các ngươi giao ước muôn đời, những sự thánh đáng tin của Đa-vít</em>. [<a href="#fnref-94-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">94</a>]</p></li>

<li id="fn-95-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>X. Tv 16,10. Đức Giê-su sống lại thực hiện mọi sấm ngôn về vua Đa-vít, đồng thời chứng tỏ Người là Thiên Chúa. [<a href="#fnref-95-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">95</a>]</p></li>

<li id="fn-96-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Jerusalem | French: Jérusalem | Latin: Ierusalem | Origin: יְרוּשָׁלֵם | Vietnamese: Giê-ru-sa-lem -- kinh thành Thiên Chúa, thành vua Đa-vít... -- 1 V 8,44.48 [<a href="#fnref-96-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">96</a>]</p></li>

<li id="fn-97-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Moses | French: Moise | Latin: Moysen | Origin: מֹ שֶׁה | Vietnamese: Mô-sê -- Xh 2,10 [<a href="#fnref-97-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">97</a>]</p></li>

<li id="fn-98-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Giáo lý của ông Phao-lô về ơn nên công chính : nhờ đức tin, chứ không phải Luật Mô-sê, người ta được nên công chính. [<a href="#fnref-98-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">98</a>]</p></li>

<li id="fn-99-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>X. Kb 1,5 ; trích theo LXX. [<a href="#fnref-99-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">99</a>]</p></li>

<li id="fn-100-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-100-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">100</a>]</p></li>

<li id="fn-101-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-101-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">101</a>]</p></li>

<li id="fn-102-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-102-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">102</a>]</p></li>

<li id="fn-103-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-103-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">103</a>]</p></li>

<li id="fn-104-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Người Do-thái không tin lời ông Phao-lô giảng. Họ cương quyết chống lại ông, vì lòng ghen tỵ. Họ nói lộng ngôn, khích bác Tin Mừng ông Phao-lô loan báo, xúc phạm đến Đấng mà ông Phao-lô công bố. Họ còn xúi giục dân ngoại chống lại ông. Ở đây, vai trò phụ nữ trong cộng đoàn cũng rất quan trọng. Bị chống đối ở An-ti-ô-khi-a, ông Phao-lô đi truyền giáo ở nơi khác. Đó cũng là ý muốn của Chúa : Tin Mừng cho mọi dân tộc. [<a href="#fnref-104-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">104</a>]</p></li>

<li id="fn-105-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-105-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">105</a>]</p></li>

<li id="fn-106-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-106-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">106</a>]</p></li>

<li id="fn-107-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-107-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">107</a>]</p></li>

<li id="fn-108-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>X. Is 49,6 ; trích theo LXX. Câu này áp dụng cho ơn gọi làm Tông Đồ dân ngoại của ông Phao-lô. [<a href="#fnref-108-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">108</a>]</p></li>

<li id="fn-109-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p><em>Sự sống đời đời</em> theo văn chương Kinh Thánh là <em>sự sống của thế giới tương lai</em> (x. Xh 32,32-33 ; Is 4,3 ; Đn 12,1 ; Tv 69,29). Theo quan niệm Ki-tô giáo, khi tin vào Đức Giê-su, người tín hữu đã được hưởng sự sống đời đời (x. Ga 10,26 ; Rm 8,28-30). [<a href="#fnref-109-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">109</a>]</p></li>

<li id="fn-110-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Những người ngoại đã theo Do-thái giáo, nay được nghe Tin Mừng, sẵn sàng đón nhận, tin theo Đức Giê-su. Họ có ảnh hưởng với dân chúng. Vì thế, người Do-thái muốn họ ngược đãi ông Phao-lô để chống lại ông. [<a href="#fnref-110-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">110</a>]</p></li>

<li id="fn-111-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Saul | French: Saul | Latin: Saulus | Origin: Σαυλος | Vietnamese: Sao-lô -- tên khác của ông Phao-lô, Cv 13,9 [<a href="#fnref-111-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">111</a>]</p></li>

<li id="fn-112-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Barnabas | French: Barnabas | Latin: Barnabas | Origin: Βαρναβας | Vietnamese: Ba-na-ba -- Cv 4,36 ; 9,27 [<a href="#fnref-112-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">112</a>]</p></li>

<li id="fn-113-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>X. Mt 10,14. Biểu tượng sự đoạn tuyệt dứt khoát với ai. Sau này, ở Cô-rin-tô, ông Phao-lô giũ áo (18,6). [<a href="#fnref-113-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">113</a>]</p></li>

<li id="fn-114-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>English: Iconium | French: Iconium | Latin: Iconium | Origin: Ικονιον | Vietnamese: I-cô-ni-ô -- Cv 13,51 ; 2 Tm 3,11 [<a href="#fnref-114-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">114</a>]</p></li>

<li id="fn-1@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 4,36 [<a href="#fnref-1@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">1@</a>]</p></li>

<li id="fn-2@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 14,26 [<a href="#fnref-2@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">2@</a>]</p></li>

<li id="fn-3@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Mt 7,15 [<a href="#fnref-3@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">3@</a>]</p></li>

<li id="fn-4@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cn 10,9 [<a href="#fnref-4@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">4@</a>]</p></li>

<li id="fn-5@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Đnl 28,29 [<a href="#fnref-5@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">5@</a>]</p></li>

<li id="fn-6@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Lc 4,31-32 [<a href="#fnref-6@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">6@</a>]</p></li>

<li id="fn-7@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 15,38 [<a href="#fnref-7@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">7@</a>]</p></li>

<li id="fn-8@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Đnl 7,1 [<a href="#fnref-8@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">8@</a>]</p></li>

<li id="fn-9@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>St 15,13; Xh 12,40-41 [<a href="#fnref-9@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">9@</a>]</p></li>

<li id="fn-10@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>1 Sm 9,1–10,12 [<a href="#fnref-10@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">10@</a>]</p></li>

<li id="fn-11@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>1 Sm 16,12-13 [<a href="#fnref-11@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">11@</a>]</p></li>

<li id="fn-12@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>1 Sm 13,14; Tv 89,21 [<a href="#fnref-12@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">12@</a>]</p></li>

<li id="fn-13@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Lc 1,76 [<a href="#fnref-13@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">13@</a>]</p></li>

<li id="fn-14@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Mt 3,11b; Lc 3,15-16; Ga 1,27 [<a href="#fnref-14@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">14@</a>]</p></li>

<li id="fn-15@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Lc 23,4.22 [<a href="#fnref-15@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">15@</a>]</p></li>

<li id="fn-16@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 1,3 [<a href="#fnref-16@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">16@</a>]</p></li>

<li id="fn-17@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 1,3 [<a href="#fnref-17@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">17@</a>]</p></li>

<li id="fn-18@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Tv 16,10 [<a href="#fnref-18@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">18@</a>]</p></li>

<li id="fn-19@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Rm 3,20 [<a href="#fnref-19@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">19@</a>]</p></li>

<li id="fn-20@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Kb 1,5 [<a href="#fnref-20@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">20@</a>]</p></li>

<li id="fn-21@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 18,6; 28,28 [<a href="#fnref-21@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">21@</a>]</p></li>

<li id="fn-22@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Is 49,6 [<a href="#fnref-22@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">22@</a>]</p></li>

<li id="fn-23@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e"><p>Cv 6,7 [<a href="#fnref-23@-2eb1ad1d-982f-42db-afb8-91d582e8626e">23@</a>]</p></li>

</ol>