books/bible/versions/ktcgkpv.org/kt2011/kb/1/1.html

<h1>SÁCH KHA-BA-CÚC</h1>

<h3>Tên sách</h3>
<sup><b>1</b></sup> Lời sấm<sup><a href="#fn-1-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-1-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">1</a></sup> ngôn sứ Kha-ba-cúc<sup><a href="#fn-2-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-2-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">2</a></sup> đã nhận được qua thị kiến.

<h2>I. CUỘC ĐỐI THOẠI GIỮA NGÔN SỨ VÀ THIÊN CHÚA<sup><a href="#fn-3-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-3-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">3</a></sup></h2>

<h3>Lời phàn nàn thứ nhất của ngôn sứ : Sự công chính suy thoái<sup><a href="#fn-4-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-4-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">4</a></sup></h3>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> <sup><a href="#fn-1@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-1@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">1@</a></sup>Cho đến bao giờ, lạy ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-5-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-5-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">5</a></sup>,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> con<sup><a href="#fn-6-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-6-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">6</a></sup> kêu cứu mà Ngài chẳng đoái nghe,</blockquote>

<blockquote><sup><b>2</b></sup> con <sup><a href="#fn-2@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-2@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">2@</a></sup>la lên : “Bạo tàn !”<sup><a href="#fn-7-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-7-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">7</a></sup> mà Ngài không <sup><a href="#fn-3@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-3@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">3@</a></sup>cứu vớt ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> Sao Ngài bắt con phải chứng kiến tội ác hoài,</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> còn Ngài<sup><a href="#fn-8-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-8-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">8</a></sup> cứ đứng nhìn cảnh khổ đau ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> Trước mắt con, toàn là cảnh phá phách, <sup><a href="#fn-4@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-4@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">4@</a></sup>bạo tàn,</blockquote>

<blockquote><sup><b>3</b></sup> chỗ nào cũng thấy tranh chấp và cãi cọ.</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> Vì thế, Luật không được tuân giữ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> công lý chẳng còn <sup><a href="#fn-5@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-5@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">5@</a></sup>thấy xuất hiện,</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> vì kẻ gian ác bủa vây người công chính</blockquote>

<blockquote><sup><b>4</b></sup> nên chỉ còn thứ công lý vạy vò<sup><a href="#fn-9-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-9-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">9</a></sup>.</blockquote>

<h3>Sấm ngôn đầu tiên : Dân Can-đê<sup><a href="#fn-10-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-10-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">10</a></sup>, một tai hoạ ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-11-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-11-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">11</a></sup> gửi đến<sup><a href="#fn-12-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-12-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">12</a></sup></h3>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> Hãy đưa mắt nhìn xem các dân tộc, hãy <sup><a href="#fn-6@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-6@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">6@</a></sup>kinh ngạc sững sờ,</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> vì chính vào thời các ngươi, Ta sắp làm một việc,</blockquote>

<blockquote><sup><b>5</b></sup> một việc mà các ngươi sẽ chẳng tin, nếu có ai kể lại.</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> Này Ta khiến cho dân Can-đê<sup><a href="#fn-13-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-13-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">13</a></sup><sup><a href="#fn-14-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-14-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">14</a></sup> nổi lên,</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> một dân hung hãn tàn bạo ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> nó rảo khắp miền đất rộng mênh mông</blockquote>

<blockquote><sup><b>6</b></sup> để chiếm đoạt nhà cửa không phải của mình.</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> Nó thật là đáng kinh đáng sợ</blockquote>

<blockquote><sup><b>7</b></sup> nó dùng <sup><a href="#fn-7@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-7@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">7@</a></sup>sức mạnh mà áp đặt công lý và oai phong<sup><a href="#fn-15-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-15-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">15</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> Ngựa<sup><a href="#fn-16-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-16-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">16</a></sup> chiến của nó chạy nhanh hơn loài báo,</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> chúng nhanh nhẹn<sup><a href="#fn-17-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-17-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">17</a></sup> hơn <sup><a href="#fn-8@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-8@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">8@</a></sup>sói ban chiều<sup><a href="#fn-18-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-18-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">18</a></sup> ;</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> kỵ mã của nó từ xa phóng tới,</blockquote>

<blockquote><sup><b>8</b></sup> bay nhanh như phượng hoàng lao xuống bắt mồi.</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> Chúng<sup><a href="#fn-19-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-19-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">19</a></sup> kéo đến cùng nhau cướp phá,</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> mặt hầm hầm như thể gió đông<sup><a href="#fn-20-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-20-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">20</a></sup>,</blockquote>

<blockquote><sup><b>9</b></sup> gom tù binh tựa hồ đống cát<sup><a href="#fn-21-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-21-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">21</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> Đám dân ấy chế nhạo các vua, biến các thủ lãnh nên trò cười.</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> Nó coi thường mọi thành trì kiên cố</blockquote>

<blockquote><sup><b>10</b></sup> và đắp <sup><a href="#fn-9@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-9@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">9@</a></sup>ụ<sup><a href="#fn-22-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-22-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">22</a></sup> đánh chiếm các thành.</blockquote>

<blockquote><sup><b>11</b></sup> Bấy giờ tựa như cơn gió, nó ùa đến và bay đi<sup><a href="#fn-23-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-23-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">23</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>11</b></sup> Tội của nó là coi <sup><a href="#fn-10@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-10@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">10@</a></sup>sức mạnh của mình như thần như thánh.</blockquote>

<h3>Lời phàn nàn thứ hai của ngôn sứ : Kẻ áp bức đòi tiền hối lộ<sup><a href="#fn-24-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-24-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">24</a></sup></h3>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> Từ <sup><a href="#fn-11@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-11@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">11@</a></sup>muôn thuở, Ngài chẳng là ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-25-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-25-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">25</a></sup>,</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> là Thiên Chúa con thờ, là Đức Thánh của con,</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> là Đấng Bất Tử<sup><a href="#fn-26-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-26-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">26</a></sup> sao ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> Lạy ĐỨC CHÚA<sup><a href="#fn-27-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-27-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">27</a></sup>, chính vì để xét xử<sup><a href="#fn-28-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-28-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">28</a></sup> mà Ngài đã đặt dân ấy lên.</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> Lạy Đức Chúa là đá tảng<sup><a href="#fn-29-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-29-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">29</a></sup>, chính vì để thi hành án phạt</blockquote>

<blockquote><sup><b>12</b></sup> mà Ngài đã cho nó được mạnh sức.</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> Mắt của Ngài thật quá tinh tuyền</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> không thể chịu được điều <sup><a href="#fn-12@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-12@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">12@</a></sup>gian ác,</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> Ngài không thể nhìn xem cảnh khốn cùng,</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> tại sao Ngài cứ đứng nhìn quân phản bội<sup><a href="#fn-30-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-30-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">30</a></sup>, sao Ngài <sup><a href="#fn-13@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-13@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">13@</a></sup>lặng thinh</blockquote>

<blockquote><sup><b>13</b></sup> khi kẻ gian ác nuốt chửng người chính trực hơn mình ?</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> Ngài xử với con người như với <sup><a href="#fn-14@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-14@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">14@</a></sup>cá biển,</blockquote>

<blockquote><sup><b>14</b></sup> như côn trùng không người trông coi.</blockquote>

<blockquote><sup><b>15</b></sup> Nó<sup><a href="#fn-31-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-31-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">31</a></sup> thả câu bắt hết, tung lưới chụp lấy tất cả,</blockquote>

<blockquote><sup><b>15</b></sup> nó quăng chài<sup><a href="#fn-32-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-32-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">32</a></sup> gom lại. Vì thế, nó hân hoan vui mừng.</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> Nó dâng lễ tế cho lưới, nó đốt hương kính chài<sup><a href="#fn-33-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-33-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">33</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> Chính nhờ những thứ ấy</blockquote>

<blockquote><sup><b>16</b></sup> nó được những phần ăn béo bở và lương thực dồi dào<sup><a href="#fn-34-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef" id="fnref-34-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">34</a></sup>.</blockquote>

<blockquote><sup><b>17</b></sup> Có phải vì thế nó tuốt gươm không ngừng tàn sát các dân tộc</blockquote>

<blockquote><sup><b>17</b></sup> chẳng một chút xót thương.</blockquote>
<hr>

<ol><li id="fn-1-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>X. Is 13,1 ; Gr 23,33 ; Am 1,1 ; Mk 1,1 ; Ôv 1 Đức Chúa mặc khải cho ngôn sứ Kha-ba-cúc dưới hình thức một thị kiến. Như thế những lời trong Kb là chân thật. [<a href="#fnref-1-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">1</a>]</p></li>

<li id="fn-2-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Habakkuk | French: Habaquq | Latin: Habacuc | Origin: חֲבַקּוּק | Vietnamese: Kha-ba-cúc -- Kb 1,1 [<a href="#fnref-2-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">2</a>]</p></li>

<li id="fn-3-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>1,2 – 2,5 : Cuộc đối thoại này do ngôn sứ Kha-ba-cúc khởi xướng. Hai lời phàn nàn của ngôn sứ (1,2-4.12-17) đều được Thiên Chúa trả lời. Câu trả lời thứ nhất (1,5-11) mô tả hành động tàn bạo Người cho dân Can-đê thực hiện ; câu trả lời thứ hai (2,1-5) loan báo sự giải thoát của Đấng chắc chắn sẽ đến. [<a href="#fnref-3-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">3</a>]</p></li>

<li id="fn-4-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Cc. 2-4 : Ngôn sứ nhân danh đồng bào lên tiếng phàn nàn với Đức Chúa những nỗi bất hạnh họ đang phải chịu. Ông thuật lại những hỗn độn bên trong xứ sở, nhưng chắc chắn nhắm đến sự áp bức của ngoại bang. Tại sao Thiên Chúa công chính và tốt lành lại dung thứ cho kẻ gian ác chiến thắng dân Người. Kẻ nhận biết Thiên Chúa không phải là kẻ ngoại đang thống trị, mà chính là dân Giu-đa, dù tội lỗi. [<a href="#fnref-4-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">4</a>]</p></li>

<li id="fn-5-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-5-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">5</a>]</p></li>

<li id="fn-6-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Chính ngôn sứ nói thay cho dân chúng. Cảnh khốn cùng của dân là nỗi bất hạnh ngôn sứ đang chịu. [<a href="#fnref-6-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">6</a>]</p></li>

<li id="fn-7-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Từ này là một từ chủ chốt trong Kb, còn được nói đến trong 1,3.9 ; 2,8.17 (Bản dịch này không thể dùng một từ như Híp-ri). Có lẽ ngôn sứ ám chỉ sự bạo tàn của vua Giơ-hô-gia-kim và giai cấp thống trị (x. Gr 22,13.17). [<a href="#fnref-7-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">7</a>]</p></li>

<li id="fn-8-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>db : AR và XR : <em>con</em> thay <em>Ngài</em>. [<a href="#fnref-8-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">8</a>]</p></li>

<li id="fn-9-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Đối với kẻ gian ác, sức mạnh là công lý. Lề Luật không còn là tiêu chuẩn để sống hay xét xử. [<a href="#fnref-9-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">9</a>]</p></li>

<li id="fn-10-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Chaldaeans | French: Chaldée, Chaldéen | Latin: Chaldaeus | Origin: כַשְׂדִּים | Vietnamese: Can-đê -- 2 V 24,2 [<a href="#fnref-10-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">10</a>]</p></li>

<li id="fn-11-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-11-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">11</a>]</p></li>

<li id="fn-12-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Cc. 5-11 : Chính Đức Chúa khơi dậy sự tàn bạo qua dân Can-đê ; vì thế không ai có thể chống chọi lại được. Dân ngoại là khí cụ cho công lý của Đức Chúa để Người trút cơn thịnh nộ và trừng phạt dân Người. X. Am 3,11 ; Is 10,5-11 ; Gr 5,15-17. Đức Chúa còn gọi Na-bu-cô-đô-nô-xo là <em>tôi tớ của Ta</em> : Gr 25,9 ; 27,6 ; 43,10. [<a href="#fnref-12-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">12</a>]</p></li>

<li id="fn-13-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Chaldaeans | French: Chaldée, Chaldéen | Latin: Chaldaeus | Origin: כַשְׂדִּים | Vietnamese: Can-đê -- 2 V 24,2 [<a href="#fnref-13-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">13</a>]</p></li>

<li id="fn-14-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Dân Can-đê thuộc chủng tộc Xê-mít, ở phía nam Mê-xô-pô-ta-mi-a. Dưới thời Na-bô-pô-lát-xa (625-605 tCN), họ đã liên minh với dân Mê-đi-a chống lại Át-sua và phá huỷ Ni-ni-vê vào năm 612 tCN. Sau khi Na-bu-cô-đô-nô-xo đã thắng quân Ai-cập tại Các-cơ-mít năm 605 tCN, dân Can-đê làm bá chủ miền Cận Đông. [<a href="#fnref-14-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">14</a>]</p></li>

<li id="fn-15-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>X. c.4. Sức mạnh là luật của kẻ chiến thắng. Lý của kẻ mạnh bao giờ cũng được chấp nhận. [<a href="#fnref-15-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">15</a>]</p></li>

<li id="fn-16-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: horses entry | French: Chevaux -- (Porte des) | Latin: Equorum (Porta) | Origin: הַסּוּסִים ‎(מְבוֹא) | Vietnamese: Ngựa (cửa) -- 2 V 11,16 [<a href="#fnref-16-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">16</a>]</p></li>

<li id="fn-17-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>db : <em>cắn xé</em>. Chúng tôi dịch phỏng đoán cho vế này song song với vế dưới. [<a href="#fnref-17-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">17</a>]</p></li>

<li id="fn-18-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Suốt ngày ở trong hang, tối đến bầy sói đói phóng nhanh đi săn mồi. Khi vồ được con mồi, chúng vội cắn xé và nhai ngấu nghiến con mồi cho thoả cơn đói. [<a href="#fnref-18-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">18</a>]</p></li>

<li id="fn-19-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Đó là dân Can-đê. Từ <em>cướp phá</em> có nghĩa là <em>tàn bạo</em>. [<a href="#fnref-19-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">19</a>]</p></li>

<li id="fn-20-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Gió nóng thổi từ sa mạc làm cho khó chịu và khô héo. Từ này chỉ dân xâm lược xuất phát từ phương Đông, phía sa mạc. x. Hs 12,2 ; 13,15 ; Gr 18,17 ; Ed 17,10. [<a href="#fnref-20-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">20</a>]</p></li>

<li id="fn-21-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Chỉ số rất đông, rất nhiều, x. St 22,17 ; 1 V 4,20. [<a href="#fnref-21-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">21</a>]</p></li>

<li id="fn-22-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Ụ có hai tác dụng : vừa để tránh tên bắn từ trên thành xuống, vừa để làm đà vượt tường thành vào chiếm thành. Đó là chiến thuật trong chiến tranh thời xa xưa. [<a href="#fnref-22-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">22</a>]</p></li>

<li id="fn-23-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Cuộc xâm lược đến và đi xảy ra rất nhanh, nhưng tác hại rất nhiều, chẳng khác nào cơn gió bão ập tới. [<a href="#fnref-23-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">23</a>]</p></li>

<li id="fn-24-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Cc. 12-17 : Đứng trước những sự dữ do dân Can-đê gây ra, ngôn sứ lo lắng nên phàn nàn với Đức Chúa, sợ kẻ ác nuốt trửng người chính trực. [<a href="#fnref-24-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">24</a>]</p></li>

<li id="fn-25-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-25-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">25</a>]</p></li>

<li id="fn-26-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Ngôn sứ tuyên xưng các danh hiệu của Đức Chúa để nói lên lòng tin của mình, hy vọng Người nhậm lời kêu xin. [<a href="#fnref-26-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">26</a>]</p></li>

<li id="fn-27-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: יְהוָֹה | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4... [<a href="#fnref-27-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">27</a>]</p></li>

<li id="fn-28-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Dân Can-đê đánh chiếm Giu-đa là do sứ mạng Đức Chúa giao phó, để hỏi tội thất trung thất tín của dân Người. [<a href="#fnref-28-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">28</a>]</p></li>

<li id="fn-29-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Đức Chúa là sức mạnh và là chốn ẩn náu cho dân x. Đnl 32,4.18. Thế mà nay Người bỏ rơi dân, lại còn ban sức mạnh cho Can-đê để trừng phạt dân. [<a href="#fnref-29-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">29</a>]</p></li>

<li id="fn-30-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Thật là nghịch lý : Đức Chúa là Đấng Thánh lại cho dân ngoại tội lỗi chẳng hề biết thờ phượng Đức Chúa được phép hành hạ dân Người tuyển chọn. [<a href="#fnref-30-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">30</a>]</p></li>

<li id="fn-31-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Dân Can-đê. [<a href="#fnref-31-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">31</a>]</p></li>

<li id="fn-32-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p><em>Thả câu, quăng chài</em> ám chỉ chiến tranh x. Gr 16,16 ; Ed 12,13. [<a href="#fnref-32-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">32</a>]</p></li>

<li id="fn-33-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Dâng kính cho thần linh của họ những chiến lợi phẩm, chứ họ không biệt hiến cho Đức Chúa. [<a href="#fnref-33-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">33</a>]</p></li>

<li id="fn-34-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Sau chiến thắng, dân Can-đê thu chiến lợi phẩm, mang về làm giàu cho đất nước họ. [<a href="#fnref-34-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">34</a>]</p></li>

<li id="fn-1@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Tv 13,2-3 [<a href="#fnref-1@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">1@</a>]</p></li>

<li id="fn-2@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>G 19,7; Gr 20,8 [<a href="#fnref-2@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">2@</a>]</p></li>

<li id="fn-3@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Tv 18,42; Gr 14,9 [<a href="#fnref-3@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">3@</a>]</p></li>

<li id="fn-4@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Tv 55,10-12; Gr 6,7; Am 3,10 [<a href="#fnref-4@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">4@</a>]</p></li>

<li id="fn-5@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Is 59,14; Mk 7,2-3 [<a href="#fnref-5@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">5@</a>]</p></li>

<li id="fn-6@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Is 29,9; Cv 13,41 [<a href="#fnref-6@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">6@</a>]</p></li>

<li id="fn-7@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Is 10,13 [<a href="#fnref-7@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">7@</a>]</p></li>

<li id="fn-8@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Xp 3,3 [<a href="#fnref-8@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">8@</a>]</p></li>

<li id="fn-9@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Is 29,3; Gr 6,6; Lc 19,43 [<a href="#fnref-9@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">9@</a>]</p></li>

<li id="fn-10@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Kb 1,7; Is 10,13 [<a href="#fnref-10@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">10@</a>]</p></li>

<li id="fn-11@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Đnl 33,27; Tv 90,1-2; 93,2 [<a href="#fnref-11@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">11@</a>]</p></li>

<li id="fn-12@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Kb 1,3; Tv 5,5-6 [<a href="#fnref-12@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">12@</a>]</p></li>

<li id="fn-13@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Tv 35,22 [<a href="#fnref-13@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">13@</a>]</p></li>

<li id="fn-14@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef"><p>Gr 16,16; Ed 12,13; 17,20; 29,4; 32,3 [<a href="#fnref-14@-79986b95-713d-4b61-8cda-9724b57225ef">14@</a>]</p></li>

</ol>