File size: 17,246 Bytes
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
 
 
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
 
 
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
 
 
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
 
 
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
 
 
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
2b3ed8b
 
56afc21
cf60671
 
 
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
 
 
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
 
 
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
2b3ed8b
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
2b3ed8b
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
cf60671
56afc21
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
# Ơn cứu độ người người mong đợi[^1-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]

> <sup><b>1</b></sup> Khốn[^2-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] cho ngươi là kẻ tàn phá mà không bị tàn phá,
>
> <sup><b>1</b></sup> kẻ phản bội mà không bị phản bội !
>
> <sup><b>1</b></sup> Khi ngươi tàn phá xong, ngươi sẽ bị tàn phá,
>
> <sup><b>1</b></sup> khi ngươi phản bội rồi, ngươi sẽ bị phản bội.
>
> <sup><b>2</b></sup> [^3-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Lạy ĐỨC CHÚA,[^4-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] xin thương xót chúng con,
>
> <sup><b>2</b></sup> chúng con [^1@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]trông cậy vào Ngài.
>
> <sup><b>2</b></sup> Mỗi buổi sáng, xin Ngài nên cánh tay nâng đỡ chúng con ;
>
> <sup><b>2</b></sup> xin cứu độ chúng con trong lúc [^2@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]ngặt nghèo.
>
> <sup><b>3</b></sup> Nghe [^3@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]tiếng sấm vang rền[^5-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287], các dân chạy trốn,
>
> <sup><b>3</b></sup> Ngài [^4@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]đứng lên, các nước tán loạn.
>
> <sup><b>4</b></sup> Người ta thu chiến lợi phẩm về, như cào cào thu lượm,
>
> <sup><b>4</b></sup> người ta xông vào lấy, như châu chấu xông vào.
>
> <sup><b>5</b></sup> ĐỨC CHÚA[^6-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] được suy tôn, vì Người [^5@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]ngự trên chốn cao vời.
>
> <sup><b>5</b></sup> Người làm cho Xi-on[^7-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] được đầy chính trực công minh.
>
> <sup><b>6</b></sup> Người sẽ làm cho thời ngươi được ổn định.
>
> <sup><b>6</b></sup> Sự khôn ngoan và hiểu biết đem lại ơn cứu độ dồi dào,
>
> <sup><b>6</b></sup> sự kính sợ ĐỨC CHÚA[^8-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287], đó chính là kho tàng Người ban.
>
> <sup><b>7</b></sup> Này đây dân thành [^6@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]A-ri-ên[^9-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] kêu la ngoài đường phố,
>
> <sup><b>7</b></sup> các sứ giả hoà bình than khóc đắng cay.
>
> <sup><b>8</b></sup> Các con lộ hoang vắng, đường sá chẳng bóng người qua.
>
> <sup><b>8</b></sup> Người ta đã phá vỡ giao ước, khinh dể các chứng nhân[^10-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287],
>
> <sup><b>8</b></sup> chẳng coi ai ra gì nữa.
>
> <sup><b>9</b></sup> Cõi đất sẽ nhuốm màu [^7@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]tang tóc điêu linh,
>
> <sup><b>9</b></sup> núi Li-băng[^11-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] héo tàn nhục nhã,
>
> <sup><b>9</b></sup> [^8@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]đồng bằng Sa-rôn[^12-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] nên hoang địa khô cằn,
>
> <sup><b>9</b></sup> còn miền Ba-san[^13-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] và núi Các-men[^14-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] hoá ra trơ trụi.
>
> <sup><b>10</b></sup> [^15-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]ĐỨC CHÚA [^16-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]phán : “Giờ đây [^9@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Ta đứng dậy,
>
> <sup><b>10</b></sup> giờ đây Ta đứng thẳng, giờ đây Ta vươn mình lên.
>
> <sup><b>11</b></sup> Các ngươi đã cưu mang cỏ khô, ắt sẽ sinh rơm rạ.
>
> <sup><b>11</b></sup> Hơi thở của Ta[^17-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] sẽ như lửa thiêu rụi các ngươi.
>
> <sup><b>12</b></sup> Các dân sẽ bị cháy thành vôi[^18-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287],
>
> <sup><b>12</b></sup> chúng như gai bị chặt và thiêu trong lửa.
>
> <sup><b>13</b></sup> [^19-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Người ở xa, hãy nghe biết việc Ta làm,
>
> <sup><b>13</b></sup> kẻ ở gần, khá nhận rằng sức Ta hùng mạnh.”
>
> <sup><b>14</b></sup> [^20-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Tại Xi-on,[^21-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] quân tội lỗi khiếp sợ rụng rời,
>
> <sup><b>14</b></sup> bọn bất lương kinh hoàng run rẩy.
>
> <sup><b>14</b></sup> Chúng rằng : “Ai trong chúng ta ở gần được lửa thiêu ?
>
> <sup><b>14</b></sup> Ai trong chúng ta ở gần được hoả hào muôn kiếp ?”
>
> <sup><b>15</b></sup> [^10@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Kẻ theo đường chính trực, hằng ăn nói thẳng ngay,
>
> <sup><b>15</b></sup> của chiếm đoạt không màng, tay xua quà hối lộ.
>
> <sup><b>15</b></sup> Lời độc địa[^22-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287], bưng tai chẳng muốn nghe,
>
> <sup><b>15</b></sup> việc xấu xa, bịt mắt chẳng thèm nhìn.
>
> <sup><b>16</b></sup> Người như thế sẽ được ở non cao,
>
> <sup><b>16</b></sup> có đồn trên núi đá làm nơi trú ẩn.
>
> <sup><b>16</b></sup> Bánh ăn sẽ được luôn cung cấp,
>
> <sup><b>16</b></sup> nước uống chẳng lo thiếu bao giờ[^23-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287].
>
>
# Trở về Giê-ru-sa-lem[^24-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287][^25-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]

> <sup><b>17</b></sup> Mắt bạn sẽ chiêm ngưỡng một đức vua
>
> <sup><b>17</b></sup> trong vẻ đẹp của người,
>
> <sup><b>17</b></sup> sẽ thấy một miền đất trải rộng.
>
> <sup><b>18</b></sup> Lòng bạn sẽ hồi tưởng lại nỗi kinh hoàng[^26-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] :
>
> <sup><b>18</b></sup> “[^11@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Đâu rồi viên ký lục ? Đâu rồi người thu thuế ?
>
> <sup><b>18</b></sup> Đâu rồi người thanh tra các tháp canh ?”
>
> <sup><b>19</b></sup> Bạn sẽ không còn thấy giống dân kênh kiệu,
>
> <sup><b>19</b></sup> một dân có [^12@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]ngôn ngữ xa lạ, khó nghe,
>
> <sup><b>19</b></sup> giọng nói líu lo, không ai hiểu.
>
> <sup><b>20</b></sup> Hãy nhìn ngắm thành Xi-on[^27-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287], nơi chúng ta cử hành các đại lễ[^28-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287],
>
> <sup><b>20</b></sup> mắt bạn sẽ thấy Giê-ru-sa-lem[^29-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287], một nơi ở thảnh thơi,
>
> <sup><b>20</b></sup> một cái [^13@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]lều sẽ không bị tháo gỡ ;
>
> <sup><b>20</b></sup> cọc lều sẽ không bao giờ bị nhổ đi,
>
> <sup><b>20</b></sup> không một dây lều nào sẽ bị đứt.
>
> <sup><b>21</b></sup> Vì tại đó, ĐỨC CHÚA[^30-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] sẽ cho chúng ta thấy[^31-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]
>
> <sup><b>21</b></sup> Người là Đấng oai hùng.
>
> <sup><b>21</b></sup> Người sẽ như một miền có sông ngòi rộng lớn[^32-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287],
>
> <sup><b>21</b></sup> nhưng không có thuyền bè tới lui, và tàu to đẹp cũng không qua lại.
>
> <sup><b>22</b></sup> [^33-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]Phải, ĐỨC CHÚA [^34-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]là vị thẩm phán của chúng ta,
>
> <sup><b>22</b></sup> ĐỨC CHÚA[^35-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] là nhà lập pháp của chúng ta,
>
> <sup><b>22</b></sup> ĐỨC CHÚA[^36-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] là vua của chúng ta, chính Người sẽ cứu độ chúng ta.
>
> <sup><b>23</b></sup> Các dây của bạn đã chùng rồi, không sao giữ được cho cột đứng,
>
> <sup><b>23</b></sup> không giương được cờ hiệu nữa.
>
> <sup><b>23</b></sup> Bấy giờ người ta sẽ chia nhau vô vàn chiến lợi phẩm ;
>
> <sup><b>23</b></sup> kẻ què cũng tha hồ hôi của.
>
> <sup><b>24</b></sup> Không ai cư ngụ tại Giê-ru-sa-lem[^37-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287] sẽ nói : “Tôi ốm đau.”
>
> <sup><b>24</b></sup> Dân ở đó sẽ được tha tội[^38-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287].
>
>[^1-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 33,1-16 : Gồm một lời nguyền rủa (c.1) ; lời cầu xin ơn cứu độ (cc. 2-9) ; Thiên Chúa trả lời (cc. 10-16).

[^2-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Lời nguyền rủa kẻ tàn phá và kẻ phản bội.

[^3-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 33,2-9 : Lời cầu xin ơn cứu độ chen lẫn lời loan báo.

[^4-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^5-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Tiếng sấm vang rền*, ds : *tiếng ồn ào* ; ở đây là bối cảnh Thiên Chúa hiển linh, nên là tiếng sấm sét. Cũng có người hiểu là tiếng đạo binh di chuyển, vì câu sau gợi cảnh chiến tranh.

[^6-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^7-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: &#1510;&#1460;&#1497;&#1468;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32

[^8-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^9-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Ariel | French: Ariel | Latin: Ariel | Origin: &#1488;&#1458;&#1512;&#1460;&#1488;&#1461;&#1500; | Vietnamese: A-ri-ên 1 -- tên hai kẻ bị giết ở Mô-áp, 2 Sm 23,20

[^10-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Chứng nhân* : dịch theo CR ; HR : *các thành*.

[^11-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Libanon | French: Liban | Latin: Libanus | Origin: &#1500;&#1468;&#1456;&#1489;&#1464;&#1504;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Li-băng -- Gs 9,1 ; Tl 3,3

[^12-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Sharon | French: Sharôn | Latin: Saron | Origin: &#64298;&#1464;&#1512;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Sa-rôn 1 -- đồng bằng duyên hải giữa Các-men và Gióp-pê, 1 Sb 27,29 ; Is 33,9

[^13-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Bashan | French: Bashân | Latin: Basan | Origin: &#64305;&#1464;&#64298;&#1464;&#1503; | Vietnamese: Ba-san -- Tv 68,16.23 ; Is 33,9

[^14-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Sharon | French: Sharôn | Latin: Saron | Origin: &#64298;&#1464;&#1512;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Sa-rôn 1 -- đồng bằng duyên hải giữa Các-men và Gióp-pê, 1 Sb 27,29 ; Is 33,9

[^15-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 33,10-12 : Thiên Chúa ra tay hành động.

[^16-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^17-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Hơi thở của Ta* : theo AR. HR : *hơi thở của các ngươi.*

[^18-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Cháy thành vôi* : cũng có thể hiểu là *đốt bằng vôi* (BJ) hoặc *là những lò vôi* để thiêu lẫn nhau.

[^19-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 33,13-16 : Lời giáo huấn.

[^20-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: X. 31,9 : *Thiên Chúa là Đấng có lửa tại Xi-on và có lò tại Giê-ru-sa-lem*. Thiên Chúa tỏ quyền năng chống lại kẻ ác.

[^21-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: &#1510;&#1460;&#1497;&#1468;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32

[^22-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Lời độc địa*, ds : *lời máu*, nghĩa là lời bàn chuyện giết người. – *Nghe ... nhìn* : trong mạch văn này hiểu là biểu đồng tình, chấp thuận, lấy làm thích thú.

[^23-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Chẳng lo thiếu bao giờ*, ds : *được bảo đảm.*

[^24-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Ariel | French: Ariel | Latin: Ariel | Origin: &#1488;&#1458;&#1512;&#1460;&#1488;&#1461;&#1500; | Vietnamese: A-ri-ên 3 -- tên biểu tượng của Giê-ru-sa-lem, Is 29,1-27

[^25-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 33,17-24 : Hình ảnh Giê-ru-sa-lem tương lai khi Thiên Chúa đích thân làm vua ngự trị tại đây.

[^26-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Hồi tưởng lại nỗi kinh hoàng* của thời bị ngoại bang thống trị. Nhưng cũng có thể hiểu là *chiêm ngắm một điều kinh hoàng* tức là kinh hoàng vì thấy sự rộng lớn và vững chắc của thành mới (60,5 cũng nói đến *lòng rạo rực* vì thấy con cái và nguồn giàu sang đổ về Giê-ru-sa-lem). Trong trường hợp này thì ba câu hỏi tiếp theo cũng được hiểu theo hướng lạc quan : *Người đếm ở đâu ? Người cân ở đâu ? Người đếm các tháp canh ở đâu ?* theo kiểu 40,12 : *Ai lấy cân bàn cân móc mà cân thử núi đồi* ? (Giê-ru-sa-lem mới vượt mọi khả năng cân đo đong đếm). – *Viên ký lục* : cũng có nghĩa là người đếm. – *Người thu thuế*, ds : *người cân*.

[^27-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Zion | French: Sion | Latin: Sion | Origin: &#1510;&#1460;&#1497;&#1468;&#64331;&#1503; | Vietnamese: Xi-on -- núi, 2 V 19,31 ; Is 37,32

[^28-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Nơi cử hành các đại lễ* theo CR. HR để ở số ít, có nghĩa là *thành hội ngộ*. Cộng đoàn dân Chúa quy tụ ở Giê-ru-sa-lem mới. Có lẽ cách hiểu này phù hợp với cả phần còn lại trong câu, diễn tả tính vững bền của Giê-ru-sa-lem mới. X. 14,13 : *núi Hội Ngộ*.

[^29-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Ariel | French: Ariel | Latin: Ariel | Origin: &#1488;&#1458;&#1512;&#1460;&#1488;&#1461;&#1500; | Vietnamese: A-ri-ên 3 -- tên biểu tượng của Giê-ru-sa-lem, Is 29,1-27

[^30-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^31-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Tại đó, Đức Chúa sẽ cho chúng ta thấy ...* có thể hiểu : *Tại đó chúng ta có một Đấng oai hùng : Đức Chúa*. Đức vua ở c.17 bây giờ được xác định là chính Đức Chúa.

[^32-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Người sẽ như ...* (x. Gr 17,13) : Đức Chúa là mạch nước trường sinh. Ở đây nước trở thành sự che chở cho Giê-ru-sa-lem. Cũng có thể hiểu : Thiên Chúa sẽ ban cho Giê-ru-sa-lem mới cả một hệ thống sông ngòi, nguồn phước lành, nhưng không có bóng thuyền bè của quân thù.

[^33-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Thiên Chúa nắm toàn quyền cai trị. Câu này được coi là thêm sau, vì làm gián đoạn ý c.21 với c.23.

[^34-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^35-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^36-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Yahweh | French: SEIGNEUR | Latin: Dominus | Origin: &#1497;&#1456;&#1492;&#64331;&#1464;&#1492; | Vietnamese: ĐỨC CHÚA -- Danh của Thiên Chúa Ít-ra-en, St 2,4...

[^37-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: English: Ariel | French: Ariel | Latin: Ariel | Origin: &#1488;&#1458;&#1512;&#1460;&#1488;&#1461;&#1500; | Vietnamese: A-ri-ên 3 -- tên biểu tượng của Giê-ru-sa-lem, Is 29,1-27

[^38-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: *Được tha tội* (x. Gr 31,34) : ơn nền tảng để bước vào Giao Ước Mới.

[^1@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Tv 32,10; 33,22

[^2@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Tv 46,2

[^3@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Tv 46,7

[^4@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Ds 10,35; Tv 48,5-8; 68,2

[^5@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: tv 57,6; 83,19; 97,9

[^6@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Is 29,1+

[^7@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Am 1,2

[^8@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Is 35,2

[^9@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Tv 12,6

[^10@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Tv 15

[^11@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: 1 Cr 1,20

[^12@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Is 28,11

[^13@-a0352e47-7022-46a7-8c72-201ab2f52287]: Is 54,2